Microsoft Word forma muhazire docx

Kartoqrafiya 

Ə

hlimanov R.M. 

 

∆λ-  AC  qövsünə  uyğun  mərkəzi  bucaq  olub,  C  və  A  nöqtələrinin  uzunluq 

dairələrini fərqidir. 

∆ OCL – də CL = N olduğunu qəbul edərək, r = N cosϕ alırıq. 

Burada N-C nöqtəsində ellipsoid səthinə normal; 

ϕ - həmin nöqtənin en dairəsidir. 

r – in qiymətini yuxarıdakı düsturda yerinə yazaraq, paralel qövsünün uzunluğunu 

hesablamaq üçün 

l = N cos

ϕ∆λ 

düsturunu alırıq. 

Ekvatordan  istənilən  paralelə  kimi,  meridian  qövsünün  uzunluğunu  hesablamaq 

üçün  lazım  olan  düsturlar  ali  geodeziya  kursunda  verilir.  Bu  uzunluqlar  xüsusi 

kartoqrafik  cədvəllərdə  verildiyindən,  hesablama  işlərində  həmin  cədvəllərdən  istifadə 

edilir 

Yer  ellepsoidini,  radiusu  R  olan  kürə  ilə  əvəz  etsək,  paralel  (l)  və    meridian  (x) 

qövslərinin uzunluğu aşağıdakı sadə düsturlarla hesablana bilər. 

l = R cos

ϕ∆λ 

x = R

∆ϕ 

Bu  düsturlarda  hesablama  aparıldıqda 

∆ϕ  və  ∆λ  bucaqlarının  qiymətlərini 

dərəcədən radiana çevirmək lazımdır. 

Misal.  Ekvatordan  30

°  en  dairəsinə  kimi  meridian  qövsünün  uzunluğunu 

hesablamaq.  Burada  yer  kürəsinin  orta  radiusu  yuvarlaq  olaraq  R  =  6371  km  qəbul 

ediləcəkdir.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  bir  çox  təcrübi  işlərdə  (məs,  kiçik  miqyaslı 

xəritələrin  tərtibində,  coğrafiyaya  aid  bir  çox  məsələlərin  həllində  və  s)  göstərilən 

dəqiqliklə aparılan hesabat kifayətləndirici sayılır. 

Melikov Behruz

---