Səlahəddin Xəlilov
Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Azərbaycanda elm və onun aktual problemləri
- 4 - maq xətti əsas götürülmüşdür. Lakin elm quruculu- ğu sahəsində dünya praktikasını nəzərə almadan nə isə tamamilə yeni bir şey yaratmaq ağlabatan deyil. Biz öz ölkəmizin real imkanlarından çıxış etməliyik. Şübhəsiz ki, kiçik ölkələrdə böyük elm sistemi qurmaq real deyil. Ona görə də, bu ölkələrdə aparı- lan lokal elmi tədqiqatlar beynəlxalq miqyaslı bö- yük elmi tədqiqat zəncirinin bir parçası olur. Başqa sözlə desək, kiçik ölkələrdə fundamental elmlə məş- ğul olmağın yeganə yolu böyük elm mərkəzləri ilə rabitə qurmaq, bir növ onların əlavəsinə çevrilmək- dir. Əslində heç böyük ölkələrdə də tam müstəqil elm sistemləri mümkün deyil. Ona görə də, böyük ölkələrdə ancaq nisbi müstəqil elmi fəaliyyət sis- temləri mövcuddur ki, onlar da öz aralarında birlə- şərək planetar miqyaslı böyük elm sistemini yara- dırlar. Bu gün Azərbaycanda elmin inkişafı ilə bağlı qarşımızda duran ən mühüm vəzifələr optimal təş- kilati formaların tapılması, prioritet elmi-texniki is- tiqamətlərin müəyyənləşdirilməsi və məqsədyönlü islahat işlərinin aparılması, yerli elmi tədqiqatların dünya elminə inteqrasiyası, elmin rentabelliyi, habe- lə elmin maliyyələşdirilməsinin daha səmərəli for- malarından istifadə olunmasıdır. Əlbəttə, əgər hər hansı bir ölkənin o dərəcədə böyük iqtisadi imkan- ları olsaydı ki, “elm üçün elm” prinsipi ilə işləyən Ön söz - 5 - elmi-tədqiqat mərkəzləri yaratsın və onları ən müasir avadanlıqlarla təchiz etsin, bu, dünya elmi- nin inkişafına böyük töhfə olardı. Amma bizə elə gəlir ki, ilk növbədə ölkəmizin real imkanları və ehtiyacları nəzərə alınmalıdır. Bunun üçün isə ilk növbədə elmin təşkilati strukturuna yenidən baxılmalı, bu sahədə optimal is- lahatlar həyata keçirilməlidir. Lakin islahata müna- sibətlər də fərqlidir. Bəziləri öz daxilindəki konser- vativ ruhdan və Şərq ətalətindən yaxa qurtara bilmə- yərək, Akademiyada hər hansı ciddi islahatın aparıl- masına qarşı çıxmaq, onu elə indiki formatda da sax- lamaq uğrunda “mübarizəyə” qalxışır; bu “mübari- zənin” metodları isə məlum şablonlardan, şantaj psi- xologiyasından başqa bir şey deyil: “Ay aman, kimsə Akademiyanı dağıtmaq istəyirmiş...” Bəziləri bir addım da irəli gedərək hər cür ciddi islahat təşəb- büslərini təkcə “Akademiyanı dağıtmaq” kimi deyil, bütövlükdə Azərbaycan elminə, hətta ümumiyyətlə elmə qarşı çıxış kimi dəyərləndirirlər. Əlbəttə, dü- şünmək olardı ki, elmlə onun sadəcə təşkilati quruluş formalarından biri olan Akademiyanı qarışıq salan belə şəxslərin elmi səviyyələri yəqin çox aşağıdır. Yox-yox, onlar elmlər doktoru, bəlkə hansı isə bir institutun direktoru, bəlkə hətta akademiklərdir. La- kin biz titulları və ya dar ixtisas biliklərini nəzərdə tutmuruq. Bu şəxslər heç şübhəsiz, öz dar ixtisas sa- hələrində çox böyük alimlərdir. Lakin hansı isə bir |