FəNN: vergiLƏr və vergitutma mühaziRƏ MÜƏLLİMİ: İ. E. D. M. C. HÜseynov
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vergilərin hesablanması
- KitabYurdu.az 69
|
KitabYurdu.az
68 Vergitutma prosesini aşağıdakı kimi iki böyük mərhələyə ayırmaq olar: - vergilərin hesablanması; - vergilərin ödənilməsi. Sxematik olaraq bu prosesi şəkildə olduğu kimi əks etdirmək olar: Vergilərin hesablanması Vergi uçotu Vergitutma bazasının təyin edilməsi Mühasibat uçotu Vergi dərəcəsi Verginin məbləği Vergi güzəştləri Vergilərin ödənilməsi Vergi mənbəyi Nağd və köçürmə qaydasında Müstəqil surətdə ödəniş Büdcə ilə əvəzləşmələr Verginin ödənilmə qaydası Verginin ödənilməsi üsulları Ödənişin növünün seçilməsi Verginin büdcəyə ödənilməsi Ödəniş müddəti Verginin əmlaka və ya debitor borca yönəldilməsi Vergi agenti vasitəsilə ödəniş Vergi əvəzləşməsi KitabYurdu.az 69 2. Vergi uçotu Mühasibat və vergi uçotu sisteminin yaranması və inkişafı müxtəlif iqtisadi və siyasi reallıqların təsiri altında baş vermişdir. Vergi uçotunun yaranmasına dövlətin ictimai həyatda oynadığı rol səbəb olmuşdursa, mühasibat uçotunun yaranmasına təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyəti səbəb olmuşdur. Vergitutmanın inkişafı mühasibat uçotu məlumatları əsasında bəzi vergi növlərinin hesablanması üçün çətinlik yaradır, sadəcə olaraq mühasibat uçotu məlumatları kifayət etmir. Məsələn, vergi ödəyiciləri tərəfindən malların faktiki maya dəyərindən aşağı satılması və idxal ixrac əməliyyatları zamanı vergilər bazar qiyməti ilə hesablandığından yaranmış “yalançı” dövriyyənin mühasibat uçotunda əks etdirilməsi digər məlumatların saxtalaşdırılmasına gətirib çıxarır. Həmçinin Vergi Məcəlləsinə əsasən xronometraj metodu ilə müşahidə zamanı müəyyənləşdirilmiş dövriyyədən aşağı dövriyyəyə göstərildikdə xronometraj yolu ilə müəyyən olunan dövriyyə vergilərin hesablanması üçün əsas götürülməklə aparılan əməliyyatları mühasibat uçotunda əks etdirmək mümkün olmur. Bu göstərilən sırf vergitutma əməliyyatlarını mühasibat uçotunda əks etdirməyə cəhd göstərilməsi mühasibat uçotunun digər məlumatlarında yanlışlığa səbəb olur. Bundan əlavə vergi uçotunun subyektləri ilə mühasibat uçotunun subyektləri eyni deyildir. Belə ki, Vergi Məcəlləsi ilə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan fiziki şəxslər Azərbaycan ərazisində gəlir əldə edərkən qanunvericiliklə müəyyən edilən vergilərin ödəyiciləridirlər. Ancaq həmin şəxslər üçün mühasibat uçotunun aparılması qanunvericiliklə nəzərdə tutulmamışdır. Beləliklə, vergi uçotu vergitutma sahəsində mühasibat uçotunun alternativi və ona əlavə kimi çıxış edir. Vergi uçotu vergi ödəyicisinin vergi öhdəliklərinin tam və düzgün hesablanması üçün zəruri olan informasiyanın yığılması və qeydə alınması sistemidir. Vergi öhdəliyinin başa çatması Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|