O`zbekiston re spublikasi xalq ta’limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti «ijtimoiy fanlar» kafedrasi

Antik falsafaning rivojlanish asrlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan  

eramizdan avv XXVIII – XVIII asrlarda 

*eramizdan avvalgi VI asrdan eramizning  VI asrlargacha 

eramizning VI – XVI asrlari. 

eramizdan avvalgi VI– II asrlar 

Antik falsafaning asosiy prinsipi qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan  

*kosmotsentrizm 

teotsentrizm 

antropotsentrizm 

daulizm 

 

Falsafa tarixi va nazariyasi fanidan nazorat  (JN, ON, YN) uchun savollar. 

 

Joriy nazorat uchun savollar to’plami. 

1. 

Falsafa fani nimani o’rgatadi?  

2. 

Dastlabki falsafiy tasavvurlarning shakllanishi qaysi davrga  to’g’ri keladi? 

3. 

Qachondan boshlab falsafa fan sifatida ko’zga tashlandi?  

4. 

Falsafa fanining predmeti va vazifalari?  

5. 

 Falsafa fanining boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi va  farqli tomonlari?  

6. 

Falsafaning muammolari qaysilar? 

7. 

Mafkura haqida sizning fikringiz?  

8. 

Siyosat tushunchasini izohlang?   

9. 

Falsafa, mafkura, siyosat va ular o’rtasidagi o’zaro munosabatni  tushuntiring?  

10.  Dunyoqarash tushunchasini izoxlang?  

11.   Dunyoqarashning tarixiy  tiplari, ular o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik va farqli jixatlari?  

12.   Kishilar  dunyoqarashining qay darajada ekanligi ular yashayotgan  davr, jamiyatning 

qanday rivojlanganligiga bog’liqmi?  

13.   SHarqning eng  qadimgi mamlakatlaridan biri Bobilda ilk falsafiy  fikrlar qachondan 

boshlab shakllangan?  

14.   Qadimgi Misr miflarida qanday falsafiy fikrlar mavjud?  

15.   Qadimgi Hindistonda ilk falsafiy fikrlarning yuzaga kelishi?  

16.   “Veda” lar diniy to’plamida qanday falsafiy tushunchalar bor?  

17.   “Veda” lar ta’limotiga ko’ra borliqning bosh ibtidosi deb nimalar olingan?  

18.   “Veda” lar to’plami qaysi davrlarda yuzaga kelgan?  

19.   Qadimgi Hindistonda vujudga kelgan falsafiy maktablar necha turkumga bo’lingan?  

20.   “Vedanta”, “Mimansa”, “Sankxya” maktablari qanday falsafiy  ta’limotlarni ishlab 

chiqishgan  

---

21.   “Jaynizm”  falsafiy maktabi qaysi davrda yuzaga kelgan? 

22.   Qadimgi Xitoyda ilk falsafiy fikrlar qasondan boshlab  yuzaga kelgan?  

23.   “Daosizm” ta’limoti qachon va qayerda yuzaga kelgan?  

24.   “Konfutsiklik” ta’limotiga kim asos solgan va undagi falsafiy  fikrlar?  

25.   Markaziy Osiyo xalqlarining dastlabki falsafiy tasavvurlari  haqidagi ma’lumotlarni 

qaysi manbalardan olamiz?  

26.   “Avesto” da qanday falsafiy fikrlar uchraydi?  

27.   “Moniylik” ta’limotiga kim asos solgan va unda qanday g’oyalar asosiy o’rin egallaydi?  

28.   “Mazdak” ta’limoti haqida nimalar bilasiz? 

29.   SHarqda Uyg’onish davri qaysi  asrlarni o’z ichiga oladi? 

30.   M.M. Xorazmiyning falsafiy  fikrlari haqida nimalar bilasiz?  

31.   A.N.Farobiyni nima sababdan “SHarq Aristoteli” deb ulug’lashgan? 

32.   A.N.Farobiy materiya, bilish, inson, jon, (rux) va boshqa falsafiy  muammolarni qay  

tariqa tahlil qilgan?  

33.   Ibn Sinoning falsafiy dunyoqarashi haqida  qanday tushunchalarga egasiz?  

34.   A.R. Beruniyning falsafiy qarashlari, butun  jaxon fani va madaniyatiga qo’shgan hissasi  

haqida sizning  fikringiz?  

35.   Tasavvuf falsafasining dastlabki shakllanishi qaysi davrga  to’g’ri keladi?  

36.   Tasavvuf falsafasining mohiyati, o’ziga xos  xususiyatlari,  muammolarini izohlab 

bering?  

37.    Tasavvuf ta’limoti rivojlanishi davrlarining o’ziga xos  tomonlarini  aloxida 

tushuntiring?  

38.   Sufiylikning eng ko’zga tashlangan  maktablari qaysi shaharlarda  yuzaga kelgan?  

39.   XIII-XI  asrlarda mavjud bo’lgan  sufiylik ta’limotlarida  qaysi jixatlar aloxida ko’zga 

tashlanadi?  

40.   Tasavvuf falsafasining nazariy asosi qaysi davrda ishlab  chiqilgan?  

41.   Tasavvuf falsafasidagi asosiy muammolari?  

42.   Tasavvuf falsafasi rivojlanishi mobaynida qanday tariqatlar yuzaga kelgan?  

43.    Turonda qanday tariqatlar shakllangan?  

44.   Umuman Tasavvuf falsafasidagi “SHariat, tariqat, ma’rifat,  haqiqat tushunchalarini 

izoxlab bering?  

45.   “YAssaviya” tariqati qachon va qayerda  shakllangan, bu  tariqatga kim asos solgan? 

Undagi asosiy g’oyalar nimalardan iborat?  

46.   “Kubravatsiya” tariqatiga kim asos solgan va unda qanday falsafiy  fikrlar mavjud?  

47.   “Naqshbandiya” tariqatiga kim asos saolgan va uning mohiyati nimada?  

48.   “Tasavvuf falsafasidagi 

ilgari surilgan”  “komil inson”  muammosi haqida qanday 

tushunchaga egasiz?  

49.   “Tasavvuf falsafasidagi g’oyalarning iymonlarning  ma’naviy  kamolotga erishishda, 

axloqiy tarbiyasiga ta’sir etadigan qanday  ahamiyatli tomoni bor?  

50.   16-20 asrlardagi Markaziy Osiyo fani va madaniyati  rivojlanishining o’ziga xos 

xususiyatlari nimada?  

51.   Qadimgi YUnonistonda ilk falsafiy fikrlar qachon yuzaga kelgan?  

52.   Qadimgi YUnonistonnnng dastlabki faylasuflari olam va uning yaralishi haqida qanday 

fikrlar bildirishgan?  

53.   Milet falsafiy maktabi qachon va qayerda vujudga kelgan?  

54.   Geraklit falsafasi haqida nimalarni bilasiz?  

55.   Atomistik nazariyasining asoschisi kim?  

56.    Demokritning “bilish nazariyasiga” qanday izox berganini ayting?  

57.  Qaysi qachon faylasufi Demokrit fikrlarini tanqid qilib olamda  “G’oyalar dunyosi” 

birlamchi, moddiy dunyo “ikkilamchi” degan fikrni  aytgan?  

58.   Arastu falsafasidan nimalarni bilasiz? Arastuning  materiya, ong,  bilish nazariyasiga oid 

falsafiy fikringizni ayting?  

---

59.   YUnon faylasuflari dunyoning asosi  haqida qanday fikrlarni  bildirgan?  

60.   Qadimgi YUnon va sharq faylasuflarining  falsafiy dunyoqarashlaridagi o’xshashlik, 

farqli jixatlarini ko’rsatib bering?  

61.   O’rta asrlar yevropa sxolastik falsafasining o’ziga xos tomonlari?  

62.   Realizm va monializm oqimlari to’g’risida, bu ikki  oqim o’rtasidagi qarama-

qarshilikning mohiyati haqida gapiring?  

63.   Sxolastik falsafaning yirik vakillaridan kimlarni bilasiz?  

64.   yevropada yangi davr falsafasi qaysi davrlarni o’z ichiga oladi?  

65.   F. Bekonning falsafa faniga qo’shgan hissasi, ilmiy bilishning  qaysi usullarini ishlab 

chiqdi?  

66.   R.Dekartning falsafiy dunyoqarashi haqida sizning fikringiz?  

67.   YAngi davr falsafiy fikrida o’rtaga quyilgan muxim  muammolardan biri?  

68.   Nemis klassik  falsafasi fakillaridan kimlarni bilasiz?  

69.   Nemis faylasufi G.F.Gegelning idealistik falsafasini tushuntiring?  

70.   Hozirgi davrni qanday falsafiy oqimlari mavjud?  

71.   “Pragmatizm” oqimi qayerda yuzaga kelgan, uning asoschisi kim?  

72.   “Pragmatizm” oqimida qanday falsafiy muammolarga e’tibor  beriladi?  

73.   “Ekzistensializm” oqimi falsafasidagi o’ziga xos tomonlar, bu  ta’limot tomonidan 

falsafiy muammolarning taxlil etilishi?  

74.   Neotomizm ta’limoti haqida sizning fikringiz, ular qanday  falsafiy fikrlar bildirganlar?  

75.   “Neopozitivizm” falsafiy  ta’limoti qachon  shakllangan? 

76.   “Neopozitivizm” oqimining yirik vakillaridan  kimlarni bilasiz?  

77.   Borliq tushunchasini izoxlang?  

78.  “Dunyoning moddiy birligi” deganda nimani tushunasiz?  

79.   Borliq o’zining mavjudlik shakllariga ko’ra necha xilga bo’linadi?  

80.   Huquq va huquqiy ong  tushunchasini izoxlang?