|
kristalli hujayralar bilan o’ralgan tolalar.
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 24% gacha glucirrizin (uch asosli gliciririzin kislotaning
kaliyli va kalciy tuzi) bo’ladi. Glicirrizin glikozidlarga o’xshash modda bo’lib, triterpin saponinlarga
kiradi. U qandga nisbatan 40 marta shirin, gidrolizlanganda qand o’rniga ikki molekula glyukuron
kislota (shuning uchun xaqiqiy glikozid emas) hamda bir asosli glicirretin kislota (aglyukon) hosil
qiladi.
Qizilmiya ildizida yana 28 taga yaqin (4% atrofida) flavonoidlar (likviritin, likviritozid, izolik-
viritin, likurozid, lakrozid glabrozid, izoglabrozid glikozidlari va ularning aglikonlari), glycerin va
glikozarin (2-metil-7-oksi-8-acetil-izoflavon) birikmalari, 2-4% achchiq modda, triterpenoid-oleanan,
efir moyi, vitamin C, asparagin, 6-34 % kraxmal 20% gacha mono va disaxaridlar, pectin va boshqa
moddalar bor.
Qizilmiyaning yer ustki qismi flafon glikozidlarga bor. Undan kvercetin, izokvercetin,
kempferol, astragallin, izoramnetin, folerozid, glifozid, saporetin, viteksin, glabranin va boshqa
flavonoidlar ajratib olingan.
Glicerrizining suvdagi eritmasi chayqatilsa, saponinlar singari turg’un ko’pik hosil qiladi, lekin
qizil qon tanachalarini eritmaydi, ya’ni qonni gemoliz qilmaydi, faqat gidroliz natijasida hosil bo’lgan
aglikoni- gliciritin kislota gemoliz reakciyasini beradi.
IX DF ga ko’radi mahsulot tarkibida glicirrizin kislota miqdori 6% dan kam bo’lmasligi lozim.
Ishlatilishi.
Qizilmiya o’simligining preparatlari nafas yo’llari kasallnganda balg’am
ko’chiruvchi, surunkali qabziyatda esa yengil surgi dori sifatida ishlatiladi. Ildizidan tayyorlangan
dorivor preparat- gliciram astma, eczema, allergic dermatit va boshqa kasalliklarda qo’llaniladi.
O’simlik preparatlari hamda glicirrizin va glicerretin kislotalari organizmdagi suv- tuz almashi-
nuvini tartibga solish hamda dezoksikortikosteronga o’xshash ta’sirga ega.
Ildizdan olingan flavonoidlar yig’indisi-likviriton yallig’lanishiga, spazmga qarshi va antiseptic
vosita sifatida me’da shirasida kislotlik oshib ketgan hollarda hamda me’da va o’n ikki barmoq ichak
yara kasalligini davolash uchun ishlatiladi.
Qizilmiya poroshogi, qirqilgan ildizi va quruq ekstrakti farmacevtik amaliyotda xab dori tayyor-
lashda asos sifatida hamda miksturalar, choy-yig’malar ta’mini yahshilash uchun ishlatiladi.
Qizilmiya ildizidan oziq-ovqat sanoatida (pivo,limonad va kvaslar ta’mini shirin qilish uchun) va
texnikada (o’t o’chiradigan ko’piruvchi suyuqlik tayyorlash uchun) keng foydalaniladi.
Dostları ilə paylaş: | 
