İsmail b. Ebî Hâlid (ö. 147) ve onun tabakasındakilerden rivâyet etmiş,
kendisinden de Vehb b. Bakiyye (ö. 239) rivâyette bulunmuştur. İbn Hibbân,
şeyhlerindendir. İbn Hibbân, tedlîs yaptığını belirtmiştir.
99. Muhammed b. Îsâ b. Necîh Ebû Ca’fer b. et-Tebba’, Bt – D – Tş – N –
İM (ö. 224)
olmuştur. (Hicrî) 300 yılından sonra vefat etmiştir. Hakkında Ebû Bekir el-
Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 4/ Cilt: 4/ Sayı:8/ Güz 2014
…………………………………...……………………………………………………………………
205
101. Muhammed b. Müslim b. Tedrus el-Mekkî Ebu’z-Zübeyr, KS (ö. 126)
Tâbi’ûndan olup tedlîs yapmakla meşhûrdur. el-Hâkim, Ulûmu’l-
Hadîs’inde vehme kapılarak, isnâdında Ebû’z-Zübeyr’in olduğu bir hadîsin
senedindeki râvîler için “Tedlîsle ma’rûf râvîler değillerdir.” demiştir. Ancak
Nesâî ve daha başkaları, onun tedlîs yaptığını bildirmişlerdir.
102. Muhammed b. Müslim b. Ubeydillah b. Abdillah b. Şihâb ez-Zührî,
el-Fakîh el-Medenî, KS (ö. 124)
Aslen Medîneli olmakla beraber sonradan Şam’a yerleşmiştir. Tâbi’ûnun
meşhûr büyük imâmlarındandır. Şâfiî, Dârekutnî ve başkaları, onu müdellis
olarak vasıflandırmıştır.
103. Muhammed b. Musaffâ, D – N – İM (ö. 246)
Ebû Hâtim İbn Hibbân Du’efâ adlı eserinin mukaddimesinin sonunda
şunları zikretmiştir; “Ebû’l-Hasen İbnu’l-Cevsâ, Ebû Zur’a ed-Dımeşkî’den
şöyle rivâyet etmiştir: Safvân b. Sâlih ve Muhammed b. Musaffâ, Bakiyye b. el-
Velîd gibi tesviye tedlîsi yapmışlardır.”
104. Muhriz b. Abdillah Ebû Recâ el-Cezerî, Be – İM (ö. 151-160)
Etbâ’u’t-tâbi’îndendir. İbn Hibbân Sikât’ında onu müdellis olarak
vasıflandırmıştır
45
.
105. Mervân b. Mu’âviye el-Fezârî, KS (ö. 193)
Etbâ’u’t-tâbi’înden olup tedlîs yapmakla meşhûrdur. Aynı zamanda
şuyûh tedlîsi de yapardı. Dârekutnî, onu tedlîs yapmakla vasıflandırmıştır.
106. Mus’ab b. Sa’îd Ebû Hayseme el-Missîsî (ö. 231-240)
Aslen Horasanlıdır. Ebû Hayseme el-Cu’fî, Abdullah b. el-Mübarek ve
daha başkalarından rivâyet etmiş, kendisinden de el-Hasen b. Süfyân (ö. 303),
Ebû Hâtim er-Râzî ve daha başkaları rivâyette bulunmuşlardır. İbn Adiy onun
için “(Sikalardan münker hadîsler rivâyet eder ve onların isimlerini) tashîf
yapar.” demiş, İbn Hibbân da Sikât’ında “Tedlîs yapmıştır. Ömrünün
sonlarında gözlerini kaybetmiştir.” demiştir
46
.
107. el-Muğîre b. Miksem ed-Dabbî el-Kûfî, KS (ö. 136)
İbrahim
en-Nehaî’nin
râvîlerinden/talebelerinden
olup
meşhûr
sikalardandır. Nesâî onu tedlîsle vasıflandırmıştır. İclî de (onun tedlîs yaptığına
dâir) Muhammed b. Fudeyl’den (ö. 195) bir rivâyet nakletmiştir. Ebû Dâvud
onunla ilgili “Tedlîs yapmamıştır” diyerek sanki İclî’nin onun hakkındaki
“İbrahim’den olan rivâyetleri mürseldir. Ona bu rivâyetleri kimden semâ ettiği
45
İbn Hibbân, Sikât, VII, 504.
46
İbn Hibbân, Sikât, IX, 175.
İbn Hacer el-ASKALÂNÎ, (Çeviren: Veysel ÖZDEMİR), Ta’rîfu Ehli’t-Takdîs bi
Merâtibi’l-Mevsûfîne bi’t-Tedlîs (Tabakâtu’l-Müdellisîn)
……………………………………………………………………………………………..……….
206
sorulsa söyler.” sözlerine tâbi olmuştur.
108. Mekhûl eş-Şâmî, Bk – M – SE (ö. 112)
Tâbi’ûnun meşhûr fakîhlerindendir. Birkaç kişi dışında sahâbeden
semâ’ının olmadığı söylenmektedir. İbn Hibbân, onu tedlîs yapmakla
vasıflandırmış
47
, Zehebî de onu müdellis olarak zikretmiştir. Ancak
mutekaddimûndan sadece İbn Hibbân’ın onun tedlîs yaptığına dâir beyânını
tespit edebildim.
109. Meymûn b. Mûsâ el-Mereî, T – İM (ö. 151-160)
Hasanu’l-Basrî’nin talebelerindendir. Nesâî ve Dârekutnî, tedlîs yaptığını
belirtmiş; İbn Adiy’de Ahmed b. Hanbel’den onun tedlîs yaptığına dâir bir
nakilde bulunmştur.
110. Hişâm b. Hassân el-Basrî, KS (ö. 147, 148)
Ali b. el-Medînî ve Ebû Hâtim tedlîs yaptığını belirtmiştir. Hakkında
Cerîr b. Hâzım “Hasanu’l-Basrî’nin meclisinde yedi sene bulundum. Bu süre
zarfında Hişâm’ı o mecliste hiç görmedim.” demiştir. Cerîr’e “Peki Hasanu’l-
Basrî’den rivâyet ettiği hadîsleri kimden almıştır?” diye sorulduğunda, o da
“Havşeb’den aldığını düşünüyorum.” demiştir. Ali b. el-Medînî ise “Ashâbımız
onun hadîsini sâbit/sahîh sayarken Yahyâ b. Sa’îd ise taz’îf etmektedir. Genel
itibariyle onun Hasanu’l-Basrî’den aldığı hadîsleri Havşeb vasıtasıyla aldığı
düşünülmektedir.” demiştir.
111. Hüşeym b. Beşîr el-Vâsitî, KS (ö. 183)
Etbâ’u’t-tâbi’îndendir. Sika olmakla beraber tedlîs yapmakla meşhûrdur.
Nesâî ve başkaları onu tedlîs yapmakla vasıflandırmışlardır. Onun ilginç
tedlîslerinden biri şudur: “Talebeleri ‘Bize tedlîs yapmadan rivâyet etmeni
istiyoruz’ deyince, Hüşeym de onlara tedlîs yapmayacağına söz verdi. Daha
sonra rivâyetlerini imlâ ettirmeye; ‘
Dostları ilə paylaş: