Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

c)  Yarımparçalanma müddəti üsulu. Bildiyimiz kimi,  

bir tərtibli reaksiyalar üçün 

𝜏

1

2

=

𝑙𝑛2

𝑘

 ; 

iki tərtibli reaksiyalar üçün 

𝜏

1

2

=

1

𝑘𝑐

0

; 

üç tərtibli reaksiyalar üçün 

𝜏

1

2

=

3

2𝑘𝑐

0

2

 . 

Əgər yarım parçalanma müddəti ilkin qatılıqdan asılı deyilsə, reaksiya bir 

tərtibli; ilkin qatılıqlı tərs mütənasibdirsə, reaksiya iki tərtibli;  ilkin 

qatılığın kvadratı ilə tərs mütənasibdirsə, onda reaksiya üç tərtiblidir. 

2)  Diferensial üsul (Vant-Hoff üsulu). 

Reaskiyanın sürəti reaksiyada iştirak edən maddələrin qatılıqları ilə 

aşağıdakı kimi əlaqədardır 

−

𝑑𝑐

𝑑𝑡

= 𝑘 ∙ 𝑐

1

𝑛

1

∙ 𝑐

2

𝑛

2

∙ 𝑐

3

𝑛

3

 

Burada n

1 

,

 

n

2 

, n

3 

– reaksiyaya girən 1, 2, 3 maddələrinə görə reaksiyanın 

tərtibidir. Fərz edək ki, 

 

c

1

<

2

 =c

3

 . Onda reaksiya zamanı yalnız 1 maddəsinin 

qatılığı dəyişəcək, 2 və 3 maddələrinin qatılıqları praktiki olaraq dəyişməyəcək, 

sabit qalacaqdır. Onları sürət sabitində nəzərə alsaq, alarıq: 

−

𝑑𝑐

𝑑𝑡

= 𝑘



𝑐

1

𝑛

1

 

Tənliyi ümumi şəkildə 

−

𝑑𝑐

𝑑𝑡

= 𝑘𝑐

𝑛

 

kimi yazmaq olar. 

---

1 maddəsi üçün reaksiya tərtibi müəyyən edildikdən sonra 2 və 3 maddələri 

üçün də reaksiya tərtibi analoji olaraq tapılır və reaksiyanın tərtibi 

𝑛 = 𝑛

1

+ 𝑛

2

+

𝑛

3

 tənliyi üzrə hesablanır. 

 

MÜHAZİRƏ 3