Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
(D+J+R+A) x 18 :100
3. Gömrük borcu Azərbaycan Respublikasının milli valyutası ilə ödənilir. Gömrük ödənişlərinin ödənilməsi: - malların və nəqliyyat vasitələrinin girovu; 159 - DGK-sində rejestrə salınmış bankın zəmanəti; - ödənilməli olan məbləğin gömrük orqanlarının depozit hesabına və ya nəğd qaydada kassasına ödənilməsi yolu ilə təmin edilə bilər. Gömrük ödənişlərinin girov qoyulması yolu ilə təmin edilməsi zamanı girovun rəsmiləşdirilməsi və ödənişin girov predmetinə yönəldilməsi girov haqqında Az R-nın qanuvericiliyinə və DGK-nin 25 dekabr 1997-ci il tarixli 1102 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş “Az R-sı gömrük orqanlarında girovdan istifadə qaydaları haqqında” Əsasnamənin tələblərinə müvafiq qaydada heyata keçirilir. Bu zaman girovqoyanla gömrük orqanı arasında qarşılıqlı münasibətlər tərəflər arasında bağlanmış müqavilə ilə tənzimlənir. Girov haqqında müqavilənin bir nüsxəsi gömrük orqanının maliyyə-tarif şöbəsində saxlanılır, ikinci nüsxə girobqoyana verilir. Gömrük ödənişlərinin ödənilməsinin təmin edilməsinin təmin edilməsi zamanı DGK-də rejestrə salınmış bankın zəmanətindən istifadə oluna bilər. Bank zəmanəti gömrük orqanına gömrük bəyannaməsinin verilməsinə qədər, yaxud onunla eyni vaxtda təqdim edilir. Bank zəmanəti onda göstərilmiş məbləğdən artıq olan gömrük ödəmələrinin ödənişinə təminat verə bilməz. Verilmiş zəmanətdə göstərilən məbləğlər zəmanət müddətində ödənilmədikdə borcun bütün məbləği, eləcə də zəmanətin vaxtının keçməsinə görə faizlər müəyyən edilmiş qaydada gömrük orqanı tərəfindən tutulur. Gömrük orqanı zəmanət öhdəliyini pozan bankların rejestrdən çıxarılması haqqında məsələ qaldırır. Hər bir gömrük orqanında bank zəmanətlərinin uçotu aparılır. Uçot nəticəsində təşkilatın və zəmanət verən bankın adı, zəmanət məbləği və onun müddəti, zəmanətin yerinə yetirilməsi haqqında qeydlər və s. öz əksini tapır. Ödənilməli olan məbləğin gömrük orqanının depozit hesabına köçürməsi və ya nəğd qaydada kassasına ödənilməsi yolu ilə təmin edilməsi zamanı, əvvəlcə maliyyə-tarif şöbəsinin baş inspektoru YGB-nin müvafiq qrafalarında göstərilən rekvizitlərin düzgünlüyünü və onun təqdim olunan sənədlərə uyğunluğunu yoxlayır. Əgər hec bir nöqsan yoxdursa, ödənişlərin ödənilməsi haqqında müvafiq hesab yazır, onu yazılan hesabların qeydiyyatdan keçirir və imza edərək idxalçının nümayəndəsinə təqdim edir. Ödəyici öz istəyi ilə gömrük ödənişlərini nağd qaydada gömrük orqanının kassasına, yaxud köçürmə yolu ilə ödəyə bilər. Ödənişlərin gömrük orqanının kassasına ödənilməsi zamanı inspektor (kassir) müvafiq məbləğlərə mədaxil orderi yazır və təqdim olunan hesabın və mədaxil orderinin üzərində vəsaitin ödənilməsi haqqında qeyd edir. Idxalçının nümayəndəsi isə üzərində kassirin qeydi olan hesabı maliyyə-tarif şöbəsinin inspektoruna təqdim edir. Vəsaitin köçürmə yolu ilə ödənilməsi zamanı isə maliyyə-tarif şöbəsinə vəsaitin köçürülməsi haqqında üzərində bankın qeydi olan “Ödəmə tapşırığı” təqdim edilir. Baş 160 inspektor yenidən ödənişin yazılan hesaba uyğunluğunu yoxlayır və YGB-nin müvafiq qrafalarında qeydiyyat aparır. Gömrük ödəmələrini ödəyən öz arzusu və gömrük rəsmiləşdirilməsini aparacaq gömrük orqanının razılığı ilə göstərilən gömrük orqanının hesabına gələcək gömrük ödəmələrinə görə pul vəsaitlərini qabaqcadan (avans olaraq) köçürə bilər. Avans ödəmələri ödəmənin konkret növü üzrə, yaxud konkret növlər göstərilməklə köçürülə bilər. Avans ödəmələri sonradan idxalçı tərəfindən rəsmiləşdirilən yük gömrük bəyannamələrinə uyğun olaraq silinir. Ödəyən yazılı sorğu verdikdə gömrük orqanı avans olaraq köçürülmüş gömrük ödəmələrinin xərclənməsi və qalığı haqqında məlumat verməlidir. Avans ödəmələri gömrük orqanının hesabında bir ildən çox olmayaraq xərclənmədən qala bilər. Bu müddət sona çatana qədər ödəyən gömrük orqanına avans olaraq ödənilmiş vəsaitin qalığının qaydarılması haqqında müraciət edə bilər. 4. Aşağıda göstərilənlər gömrük rəsmiləşdirilməsinə görə alınan gömrük yığımlarının ödənilməsindən azad edilir: - Az R-nın gömrük sərhədindən qumanitar və texniki yardım məqsədilə, habelə elektrik enerjisinin rarşılıqlı ötürülməsi üzrə, Az R-nın ərazisində yerləşən diplomatik nümayəndəliklərinin rəsmi və onların heyət üzvlərinin şəxsi istifadəsi üçün keçirilən mallar və nəqliyyat vasitələri. Az R-sı Nazirlər Kabinetinin 22 aprel 1998-ci il tarixli 91 saylı qərarına, ona edilmiş dəyişiklik və əlavələrə müvafiq olaraq aşağıdakılar gömrük idxal rüsumununa cəlb olunmur: - birgə müəssisənin nizamnamə fonduna xarici investorun əmanəti kimi və ya tamamilə xarici investora məxsus olan müəssisənin yaradılması üçün gətirilən əmlak; - xarici investisiya qoyulmuş müəssisələrin əcnəbi işçilərinin yalnız öz ehtiyacları üçün Az r-na gətirilən əmlak; - beynəlxalq təşkilatların, xarici dövlətlərin hökümətlərinin, habelə dövlətlərarası və hökumətlərarası sazışlərə əsasən xarici hüquqi və fiziki şəxslərin maliyyə və texniki yardımları, qrantlar və borclar hesabına idxal olunan mallar; - təmənnasız paylanılması üçün hümanitar yardım kimi fiziki şəxslər tərəfindən gətirilən mallar. Dövlətlərin, hökümətlərin və beynəlxalq təşkilatların, hüquqi və fiziki şəxslərin xətti ilə təmənnasız paylanması üçün humanitar yardım kimi gətirilən malların gömrül rəsmiləşdirilməsində həmin malları gətirilən humanitar təşkilatlar Az sı ərazisində mövcüd qaydada qeydiyyatdan keçməsi barədə sənədi, digər hüquqi və fiziki şəxslər isə Beynəlxalq 161 Hümanitar Yardım üzrə Respublika Komissiyasının razılığını gömrük orqanlarına təqdim etməlidirlər. “Aksizlər haqqında” Az R-nın qanununa əlavələr və dəyişikliklər edilməsi barədə Az R- nın qanununa müvafiq olaraq müəssisələrin öz tələbatı üçün gətirilən xammal və materiallar aksiz vergisinin ödənilməsindən azad olunurlar. Az R-sı Nazirlər Kabinetinin 16 ujun 1997-ci il tarixli 61 saylı qərarına müvafiq olaraq MDB üzvü olan dövlətlərin hüdudlarından kənarda istehsal edilmiş əlavə vergisindən azad olunan malların siyahısı təsdiq edilmişdir. Aşağıda göstərilən mallar da əlavə dəyər vergisindən azad olunublar: - kənd təsərrüfatı üçün toxum, gübrə, yem, damazlıq heyvanlar, dərman preparatları, baytarlıq təbabətində tətbiq olunan dərman, bioloji preparatlar və baytarlıq ləvazimatları; - qablaşdırılmış uşaq yeməkləri, şprislər, əczaçılıq məhsulları; - Az R-da təmsil olunan diplomatik nümayəndəliklərin və onlara bərabər tutulan təşkilatların yalnız rəsmi istifadəsi, habelə bu nümayəndəliklərin diplomatik və inzibati-texniki heyəti üzvlərinin, o cümlədən onlarla birgə yaşayan ailə üzvlərinin yalnız şəxsi istifadəsi üçün nəzərdə tutulan mallar və əmlak; - Beynəlxalq təşkilatların xətti ilə təmənnasız texniki, humanitar yardım kimi gətirilən mallar; - əlilliyin profilaktikası və müalicəsi məqsədləri üçün istifadə olunacaq (avtonəqliyyat vasitələri istisna olmaqla) müxtəlif texniki vasitələr və onların istehsalı üçün xammal və komplektləşdirici məlumatlar; - müsadirə edilmə, sahibsizlik və həmçinin varislik hüquqi əsasında dövlətin mülkiyyətinə keçirilməsi üçün gətirilən mallar; - birgə müəssisənin nizamnamə fonduna xarici investoru əmanəti kimi və ya tamamilə xarici investora məxsus olan müəssisənin yaradılması üçün gətirilən əmlak; - Az R-sı ərazisinə müvəqqəti olaraq gətirilmiş və gətirilmə şərtlərinə görə müəyyən olunmuş müddətdə dəyişiklik edilmədən gətirildiyi ölkəyə aparılası mallar; - tranzit mallar; - rüsumsuz ticarət mağazaları üçün gətirilən mallar; - xarici investisiya qoyulmuş müəssisələrin əcnəbi işçilərinin yalnız öz ehtiyacları üçün Az R-na gətirdikləri əmlak; - Maliyyə Nazirliyi və ya Mərkəzi Bankın təsdiqedici sənədi əsasında gətirilən qanuni tədiyyə vasitələrindən olan valyuta, pullar, banknotlar (numizmatika məqsədilə istifadə olunanlardan başqa), rəsmi dövlət sənəd blankları, vətəndaş paspotları, habelə qiymətli kağızlar; 162 - təkrar ixrac məqsədilə, həmçinin emal edilməsi üçün müvəqqəti olaraq Az R-sı ə razisinə gətirilmiş mallar; - dövlət büdcəsi hesabına idxal olunan mallar. 5.Gömrük ödəmələrini ödənilməsinə görə məsul şəxs gömrük ödəmələrinin düzgün hesablanmasına və vaxtında ödənilməsinə, təqdim olunan sənədlərin düzgünlüyünə məsuliyyət daşıyır. Gömrük ödəmələri bilavasitə deklarant və ya gömrük qanunvericiliyinə uyğun olaraq digər şəxslər tərəfindən ödənilir. Az R-sı gömrük Məcəlləsində nəzərdə tutulan hallar istisna edilməklə hər bir marağı olan şəxs gömrük ödənişlərini ödəyə bilər. Gömrük ödəmələri müəyyən edilmiş müddətlərdə və müəyyən edilmiş qaydada ödənilmədikdə, ödəmələrin məbləği gömrük orqanları tərəfindən onların ödənilməsinə məsul şə xslərdən tutulur. Az R-nın gömrük sərhədindən malları və nəqliyyat vasitələrini kəçirən şə xs deklarant olmadığı hallarda, bu çür şəxs gömrük ödənişlərinin ödənilməsi üzrə deklarantla birgə məsuliyyət daşıyır. Ödənilməmiş gömrük ödənişləri ödəməmə faktını aşkar edilməsi vaxtından asılı olmayaraq Az R-sı gömrük orqanları tərəfindən tutulur. Borclu olma müddəti üçün ödənilmə günü də daxil olmaqla hər gəcikdirilən günə borc məbləğının 0,3 %-zi miqdarında penya alınır ödəyicinin pul vəsaiti olmadıqda ödənilməli olan məbləğ Az R-nın Qanunvericiliyinə əsasən ödəyicinin əmlakından tutulur. Gömrük ödənişlərini ödəməkdən yayınma cəhdi aşkar edildikdə gömrük orqanları tərəfindən DGK məlumat verilir. DGK həmin ödəyicinin faktiki ödənilmə anına qədər bütün hesabları üzrə əməliyyatların dayandırılması haqqında qərar qəbul etmək hüququna malikdirlər. Belə qərar banklar, kredit təşkilatları tərəfindən icra edilməlidir. Az R-sı gömrük sərhədindən malları və nəqliyyat vasitələrini qanunsuz keçirən şəxs, həmcinin belə malların və nəqliyyat vasitələrinin qanunsuz keçirildiyini bilən, bilməli olan və qanunsuz keçirmədə iştirak edən şəxs, gətirmə zamanı isə gətirmənin qanunsuz olduğunu bilən və ya bilməli olan, qanunsuz gətirilən malları və nəqliyyat vasitələrini öz mülkiyyətinə və ya sərancamına götürülən şəxs gömrük ödənişlərinin ödənilməsi üzrə birgə məsuliyyət daşıyır. Yük gömrük bəyannaməsində göstərilən məlumatlar gömrük dəyərinin və beləliklə, gömrük ödənişlərinin azalmasına səbəb olduqda, gömrük orqanı bəyannamə verəndən, rüsumdan gizlədilən malın gömrük ödənişlərinin tam məbləğini qeyd-şərtsiz alır. 6.Gömrük borcu malların müəyyən olunmuş gömrük prosedurları altında yerləşdirilməsi üçün gömrük bəyannaməsinin gömrük orqanlarına təqdim edildiyi yerdə yaranır. Bütün başqa 163 hallarda gömrük borcunun yarandığı yer, onun yaratmasına səbəb olan halların baş verdiyi yer hesab edilir. Idxal üzrə gömrük borcu xarici malların sərbəst dövriyyə üçün buraxılış gömrük proseduru, yaxud gömrük rüsumlarından və vergilərindən tamamilə və ya qismən azad edilməklə müvəqqəti idxal xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilməsi nəticəsində və gömrük bəyannaməsinin təstiq edildiyi vaxt yaranır. Ixrac gömrük rüsumları tutulmalı olan mallar üzrə gömrük borcu şəxs tərəfindən aşağıdakı şərtlərin hər hansı birinə əməl edilmədikdə yaranır: - malların ixracı ilə əlaqədar gömrük Məcəllə və gömrük işi üzrə digər qanunvericilik aktlarında nəzərdə tutulmuş öhdəliklər yerinə yetirilmədikdə; - malların gömrük ərazisindən ixrac gömrük rüsumlarından və vergilərdən tamamilə və ya qismən azad olmaqla aparılması şərtlərinə əməl edilmədikdə. Ödənilməmiş gömrük borcları gömrük ödənişlərini ödəmək öhdəliyinin yarandığı 3 il ə rzində gömrük orqanları tərəfindən müəyyən edilmiş qaydada tutulur. Gömrük bəyannaməsindəki səhvlərin gömrük borcunun məbləğinin qanunvericiliklə müəyyən edildiyindən az məbləğdə hesablanmasına, yaxud ödənilməsinə səbəb olmasını yüxarda qeyd edilmiş müddət ərzində aşkar edildikdə, gömrük orqanları ödəyicidən ödənilməmiş şə bləğləri alırlar. (249 maddə) Vaxtında ödənilməmiş gömrük borcları gömrük orqanlarının icra (ödəniş) sənədi ə sasında, vergi borclarının dövlət büdcəsinə alınmasının qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydalarına uyğun olaraq, ödəyicinin bank hesablarından tutulur. Qanunla müəyyən edilmiş hallarda DGK ödəyicinin banklardakı hesabla.ma, valyuta və digər hesablarına həbs qoyulması barədə məhkəmədə iddia qaldırır. Gömrük orqanları mövcüd, yaxud gələcəkdə yaranabiləcək gömrük borclarının ödənilməsini təmin etmək məqsədi ilə borclu və ya borclu olacaq şəxslərdən Gömrük Məcəlləsinin maddələrində nəzərdə tutulmuş təminatın verilməsini tələb etmək hüququna malikdirlər. Gömrük borclarına təminat borclu və ya borclu ola biləcək şəxsin əvəzinə başqa şə xs tərəfindən də verilə bilər. Təminatın məbləği gömrük orqanları müəyyən edirlər. Təminat verilməsi məcburi və fakültativ (məcburi olmayan) hallarını Az R-nın Nazirlər Kabineti müəyyən edir. Məcburi təminatın verilməsi tələb olunduğu vaxt gömrük borcunun məbləğini dəqiq müəyyənləşdirmək mümkündürsə, gömrük orqanları həmin təminatın məbləğini gömrük borcunun məbləğinə bərabər səviyyədə müəyyənləşdirirlər. Gömrük borcunun dəqiq məbləğini müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda, təminatın məbləği gömrük orqanları tərəfindən hesablanmış movcud və ya yarana biləcək gömrük borcunun ən yüksək səviyyəsində müəyyənləşdirilir. Məbləği müəyyən müddət ərzində dəyişən gömrük borcu 164 üzrə ixrac, yaxud idxal gömrük rüsumlarının və vergilərin ödənilməsinin təmin edilməsi üçün əhatəli təminatın verildiyi hallarda, həmin təminatın məbləği gömrük rüsumlarının və vergilərin ödənilməsinin istənilən vaxt təmin edilməsinə imkan verən səviyyədə müəyyənləşdirilir. Gömrük orqanları gömrük borcunun müəyyən edilmiş müddətdə ödəniləcəyinə əmin olmadıqda, təminatın verilməsinin tələb edirlər. Tələb edilən təminatın məbləği Gömrük Məcəllənin 251-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş məbləğlərdən artıq olmamalıdır. Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin edilməsi üçün aşağıdakı təminat üsullarından (təminatdan) istifadə olunur: - girov; - veksel zaminliyi; - bank qarantiyası; - ödənilməli olan məbləğin gömrük orqanının depozit hesabına köçürülməsi; - sığorta müqavilələri; - üçüncü şəxsin zaminliyi; - avans ödəmələr. Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin edilməsi üçün mallar gömrük orqanları tərəfindən girov qismində qəbul olunur. Girovun rəsmiləşdirilməsi, girov qoyulmuş malların saxlanılması, ödənişin girov predmetinə yönəldilməsi və bununla bağlı digər məsələlər Az R- nın Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Gömrük borcunun təminatı kimi vekselər yalnız o halda qəbul olunur ki, onlar üzrə avalçı qismində bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün lisenziyaya malik olan banklar və ya bank olmayan kredit təşkilatları çıxış etsin. Gömrük borcu bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün lisenziyaya malik olan və DGK-nin apardığı müvafiq reyestrə daxil edilmiş bankların və bank olmayan kredit təşkilatlarının qarantiyası ilə təmin oluna bilər. Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin edilməsi ödənilməli olan pul vəsaitinin gömrük orqanının depozit hesabına köçürülməsi yolu ilə həyata keçirilə bilər. Bu məbləğin depozitdə saxlanma müddəti üçün faizlər ödənilmir. Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin edilməsi üçün pul vəsaitlərinin gömrük orqanının depozit hesabına köçürülməsi və depozit hesabında olan pul vəsaitinin sahibinə qaytarılması qaydasını Az R-nın Nazurlər Kabineti tərəfindən, Az R-sı Prezidenti ilə razılaşdırmaqla, müəyyən olunnur. Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin olunması məqsədi ilə sığorta müqavilələrindən istifadə olunması Az R-nın Mülki Məcəlləsi və sığorta fəaliyyəti haqqında qanunvericiliyə uyğun olaraq həyata keçirilir. 165 Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin olunması üçün üçüncü şəxsin zaminliyindən istifadə edilməsi Az R-sı mülki Məcəlləsinə uyğun olaraq həyata keçirilir. Gələcək əməliyyatlar üzrə yarana biləcək gömrük borcunun təminatı kimi,ödəyici gömrük orqanlarının hesabına avans şəkilində pul vəsaitləri köçürə bilər. |