A'dan Z'ye Felsefe
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
* Kitabın İngilizce orijinalinde Z harfiyle başlayan başka
madde yoktur (ç.n.) Meditasyon, zihnin “hiç” üzerinde odaklaşması yoluyla bir aydmlanma haline erişilebileceğini ima eder. Din yönelişi olanlar için bu Buda’yı veya Tanrı’yı tanımaya giden yol olabilir. Ancak, bu derin duygularla yüklü psikolojik durumlarda neyin bilinebileceği uygulamacılar arasında farklılaştığından felsefe ve mantıksal temelde bilgi arayışının, coşkunun ilginç sonuçlarından süzülerek gelmesi dışlanmaz. Dindar olmayanlar açısından, meditasyon zihni sakinleştirmek, modern hayatın gürültü ve stresini azaltmak, zihin ile beden arasındaki dengeyi yeniden kurmak ya da sadece dinlenmek için yararlıdır. Bazen felsefi pırıltılar da elde edilebilir. Yani Zen temelli meditasyon kendi içinde sağlıklı olarak da görülebilir, seçilmiş bir amaca hizmet eden bir araç olarak da. Aslında insan Aristoteles’i meditasyon aracılığıyla tefekkür esnasında hayal edebiliyor. Belki de yapmıştır. Bu güzel bir Philip Glass operası konusu olurdu. ZİHİN Bir düşünce oluştuğunda, nerede oluşur? Bir nesne algılandığında, nerede algılanır? Bir eylem gerçekleştiğinde, nereden başlar? Yanıt genellikle “zihinde” diye düşünülür, ama soru sormayı seven felsefeciler bununla ne kastedildiğini sorarlar. Bunu bulutlara uzanma çabası gibi görmemek gerekir, çünkü insan zihnini nasıl gördüğümüz, bir dizi konuda ve hayat hakkında düşündüklerimiz üzerinde kapsamlı ve güçlü bir etkiye sahiptir. Zihin felsefesi insan zihninin nasıl bir doğası olduğu, bedenle ve zihin dışı dünya ile nasıl bir ilişki içinde olduğu (eğer böyle bir ilişki varsa) ve benim zihnimin biricik ve ayrı mı, yoksa başkalarının zihninden ayrılamaz mı olduğu sorularını sorar. Bir materyalist için maddi dünya ile zihin arasında hiçbir fark yoktur. Yani taşıdığı bütün düşüncelerle, imgelerle, çağrışımlarla, akıl yürütme işlemleriyle ve bellekle zihin beyindir, beyin de zihin. Monistin öteki türü için (monist, dünyayı tek bir doğaya sahip olarak algılar), yani gayri maddiciler için, zihin gayri maddi dünyadan hiç farklı değildir, çünkü her şey zihindir - sizin zihninizin de, benimkinin de ayrılmaz bir parçası olduğu ve bireysel ayrımın olmadığı bir evrensel zihin. “Benim düşüncem”, “sizin düşüncenizden ayrı değildir. Bunu kendi içinde savunmak biraz güç görünüyor, ama bir benzetme yapacak olursak, benim radyom sizinkiyle aynı istasyona ayarlanabildiğine göre, neden düşüncelerimizin aynı evrensel düşünceden beslendiği olasılığını reddetmeli? Hegel evrenin yaşayan bir ruh olduğuna inanıyordu. Hegel’in bu fikri, canlı ve cansız madde arasındaki farkı açıklayabilmek için mistikler tarafından da, feylesoflar tarafından da okunmuştur. Yaşam, bir yönlendirici güç tarafından yönetilir; öyleyse, benim zihnim de sizinki de ancak görünürde birbirinden ayrı âlemlerdir, çünkü bütün canlı (ya da belki duyarlı) varlıkları birbirine bağlayan ortak bir paydayı paylaşırlar. Monistlerin karşısında düalistler vardır. Bunlar evrenin iki tür töze ayrıldığını söylerler: maddi ve gayri maddi. Düalistler buna bağlı olarak zihni gayri maddi olarak görürler (bu, düşüncenin gözle görülür boyutlara sahip olmamasını açıklar), gerçek dünyayı ise maddî olarak (bu da zihin dışı dünyanın, yani duyularımızın karşı karşıya olduğu dünyanın gözle görülür fizikselliğini açıklar). Düalist pozisyon birçok şeyi açıklar gibi görünmektedir. Örneğin materyaliste “Yeşil düşüncesi nerededir?” sorusu sorulabilir. Bir beyin taraması belli bir davranışın ya da algıların beynin belirli bir bölgesini ve ilgili nöronları ateşlemesine yol açtığını gösterse bile, buradan hâlâ yeşilin, yeşili düşünen dışında herhangi biri için göze görünür olduğu çıkmaz. Diyelim ki birinin bir fabrika boyutlarında büyütülmüş beyninin içine girdik, diye yazmıştı Leibniz 1714’te, '“algıyı izah edebilecek hiçbir şey görmezdik” (Mottadology> 17). “Düşünce dışında nerede varım?” diye sorarak devam eder düalist. Burada, Descartes’m Bohemya Prensesi Elisabeth*e belirttiği gibi, çok belirgin bir sorun doğar: Gayri maddi bir zihin maddi bir bedenin harekete geçmesine nasıl yol açar? Bugünün anatomi bilgisiyle dahi kas hareketini tetikleyen motor nöronlarını harekete geçirenin ne olduğunu düşündüğümüz zaman ortaya bir uçurum çıkmaktadır. Beyin lobundan gelen bir sinyalden kolun kaldırılmasına kadar her şeyi izleyebiliyoruz, ama sinyali başlatan nedir? Benlik, zihin, ruh, psike - cevap olarak bütün bunlar önerilmiştir, ama bu gayri maddi varlık bir maddi varlık üzerinde nasıl etki yaratıyor? Descartes ağzında hipofiz bezi ile ilgili bir şeyler geveleyecekti ama bunun kimseye fazla anlamlı gelmediği ortada. Çünkü köprü nereye kurulursa kurulsun, maddi olanla gayri maddi olan arasındaki uçurum hâlâ durmaktadır. Gayri maddi köprü bir noktada maddiliğe doğru uzanmalıdır. Gilbert Ryle, “Makinedeki Hayalet” nerede, diye soruyordu. Epifenomenalistler, zihnin girdiler alan ama fiziksel beden üzerinde eyleyemeyen bir edimler deposu, bir tür duman olduğunu önererek nedensellik sorunundan kurtulmaktadırlar. Ağrı duyuyor gibiyizdir, ama bu aslında yalnızca bedenin tehlikeli bir dürtüye tepki vermesi ve sempatik sinir sisteminin bir yanıtını harekete geçirmesidir. Zihin fiziksel eylemden ayrılabilir. Bu bedeni fiziksel hayatın akışına bağlar; sanki onun dalgaları üzerinde sürüklenmektedir. Buna karşılık zihin melek gibi oturmakta, olayları kaydetmekte ama hiçbir hareket başlatmamaktadır. Son dönemde Descartes*m zihin-beden ikiliğini bir kenara bırakmayı hedefleyen iki teori gelişmiştir: mantıksal davranışçılık ve işlevselcilik. Mantıksal davranışçılık zihinsel olanı davranışsal olana indirger. Düşündüğüm zaman davranıyorumdur, bu da herkesin görebileceği hareketler anlamına gelir. Psikolojik dilin tamamı davranış konusunda Önermelere indirgenebilir olmalıdır. Aksi takdirde safsatadır. Zihinsel olan hakkındaki bu katı bakış derhal itirazlar doğurur: Düşünüyor olabilirim ama ne hakkında? Bunu kim anlayabilir? Ya da düşünüyor gibi görünebilirim (odaklaşmış yoğunlaşmış düşünce sürecinde olduğu gibi) ama aslında hayal görmekteyimdir. İşlevselcilik de benzer bir biçimde materyalist bir öncüle yaslanma eğilimindedir, ama zihnin ne olduğunu değil ne için olduğunu sorar. Bu teoriye göre, bir zihinsel hal içinde olmak bir işlevsel hal içinde olmaktır. İşlevselciler zihinsel hallerin nedenleri olabileceğini, bunların birbirlerini etkileyebileceğini, davranışa yol açtıklarını kabul ederler. Onlara göre, zihinsel ve maddi dünyalar arasındaki bölünme mantıksal, kategorik bir hatadır, sadece zihinsel bir icat olduğu halde birçok entelektüel sorun ve uzantı doğurmuştur. Eğer zihnin bedenden ayrılabileceğine inanıyorsam, o zaman hiç kuşku yok ki zihnim, madde gibi sıradan herhangi bir şey tarafından kısıtlanmaksızın, onu içeride tutan bu göze çarpan büklümden havada yüzerek kurtulabilir ve bir başkasının zihnine uçabilirdi. Tam tamına böyle, der düalistler. Bu yüzdendir ki biz cennete ve Platonik Form’lar dünyasına inanıyoruz. Saçma, diye cevap verir işlevselci. Zihin yalnızca maddi dünya ile aynı kumaştan bir çalışan varlıktır. Bedeni çalıştıran yazılımdır. Ve burada yapılan beden-zihin ayrımı yalnızca açıklama amaçlıdır. İLERİ OKUMA Kapsamlı olmayan vc belki de son derece kendine özgü bir ileri okuma Üstesi - istediğiniz yerden başlayın. ADALET Nozick, Robert, Anarehy, State and Utopia (New York: Basic Books, 1974) Rawls, John, A Theory of justice (Oxford: Oxford University Press, 1988) Rothbard, Murray, The Ethics of Liberty (Londra: New York University Press, 2002) AKIL Mises, Ludvvig von, Human Action (Londra: William Hodge ÖC Co., 1949) Rand, Ayn, Philosophy: Who Needs It? (New York: Bobbs- Merrill, 1988) AKtNOLU TOMMASO (1225-1274) Aquinas, Thomas, Selected Philosophical Writings y çcv. Timothy McDer-mott (Oxford: Oxford University Press, 1998) - ‘Summa against the Gentiles’, On Ethics and Poiitics içinde, çev. Paul E. Sigmund (Ncw York: W.W. Norton 8c Co., 1988) AMPİRİZM Popper, Kari R., Conjectures and Refatations (Londra: Routledge and Kc-gan Paul, 1963) Priest, Stephen, British Empiricists (Londra: Penguin, 1990) ANALİTİK FELSEFE Krş. Russcll, Wittgenstein ARİSTOTELES Aristotle, The Complete Works of Aristotle, cd. Jonathan Barncs, iki cilt (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1995) -‘Poiitics’, A Neut Aristotie Reader içinde, ed. J. L. Akrill, çev. T. A. Sinclair vc T. J. Saundcrs (Oxford: Clarendon Press, 1992) AŞK (sevgi) Krş. Aristoteles, Platon Brandcn, Nathanicl, Psychology of Romantic Love (Ne\v York: Bantam, 1985) AUGUSTİNUS Augustinc, Saint, City of God, çev. Henry Bettenson Withan (Londra: Pen-guin, 1984) BEN Bcauvoir, Simone de, The Second Sex, çev. H. M. Parshley (New York: Vintage, 1952) Descartes, Rene, Key Philosop>hical Writings, çev. Elizabeth S. Haldanc (Ware, Herts: Wordsworth Editions, 1997) Gaardcr, Jostein, Sophie's World, çev. Paulette Moller (Londra: Phoenix, 1994) Hume, David, Hume's Treatise, ed. L. A. Selby-Bigge ve P. H. Nidditch (Oxford: Oxford University Press, 1978) James, William, The Varieties of Religious Experience (Londra: Long-mans, 1902) BENTHAM, JEREMY (1748-1832) Bcntham, Jeremy, Introductiorı to the Prittciples ofMorals and Legislation (New York: Dover, 2007) Clark, G. Kitson, The Making of Victorian England (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1962) Mack, M. P., Jeremy Bentham: An Odyssey ofldeas (New York: Colum-bia University Press, 1963) Rothbard, Murray, Classical Economtcs (Cheltenham: Edward Elgar, 1995) BERKELEY, GEORGE (1685-1753) Berkeley, George, The Principles of Human Knoıuledge (Londra: William Coliins Sons and Co., 1972) BİLİM Krş. Popper Williams, Rogcr J,, Biochemical Individuality (New Canaan, CN: Keais Publishing, 1998) BİLİNÇ Dennett, Daniel, Consciousness Explained (Londra: Penguin, 1991) Hopkin, Michacl, ‘Implant Boosts Activity in Injured Brain’, Nature> 448 (1 Ağustos 2007) 522 Nagel, Thomas, *What Is It Like to Be a Bat?’ in Mortal Que$tions (Cam- bridge: Cambridge University Press, 1979) Priest, Stephen, Theories of the Mind (Londra: Houghton Mifflin, 1991) CİNSELLİK Sade, Marquis de, Philosophy of the Boudoir, çev. Joachim Neugroschcl (Londra: Penguin, 2007) Posner, Richard A., Sex and Keason (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1997) Scruton, Roger, Sexual Desire: A Philosophical Investigation (Londra: Continuum, 2006) Vannoy, Russell, Sex without Love (New York: Prometheus, 1980) ÇEVRECİLİK Pepper, David, Modern Environmentalism: An introduction (New York: Routledge, 1996) DESCARTES, RENE (1596-1650) Descartes, Rene, Key Philosophical Writings, çev. Eiizabeth S. Haldanc ve G. R. T. Ross (Ware, Herts: Wordsworth Editions, 1997) DİL Krş. Wittgensrein McGinn, Colin, Making of a Philosophcr (Londra: Simon öcSchuster, 2002) DİN Davvkins, Richard, The God Delusion (Londra: Black Swan, 2007) Levvis, C. S., Mere Christianity (Londra: Fount, 1997) egoizm Hobbes, Thomas, l^viathan (ed.) Richard Tuck (Cambridge: Cambridge University Press, 1996) Hume, David, Enquiry Concerning the Principles of Morals (Indianapolis, IN: Hackett Publishing, 1983) Mandeville, Bernard, Fable of the Bees y iki cilt (Indianapolis, IN: Liberty Classics, 1988) Rand, Ayn, Virtue of Selfİshness (New York: Signet, 1964) Smith, Adam, Theory of Moral Sentiments (Indianapolis, IN: Liberty Classics, 1982) EĞİTİM Palmer, Joy A., Fifty Majör Thinkers on Education (Londra: Routledge, 2001) Plato, The Trial and Death ofSocrates y çev. G. M. A. Grube (Indianapo-lisı Hackett Publishing, 2000) Winch, Cristopher and John Gingell, Key Concepts in the Philosophy of Education (Londra: Routledge, 2005) EPİSTEMOLOJİ Hume, David, Hume's Treatise, ed. L. A. Selby-Bigge ve P.H. Nidditch (Oxford: Oxford University Press, 1978) Russell, Bertrand, The Problems of Philosophy (Oxford: Oxford University Press, 1980) ESTETİK Eco, Umberto, On Beauty: A History of a Westem Idea, çev. Alastair McE-wen (Londra: Secker and Warburg, 2004) Kant, Immanuel, The Critique of Judgement, çev. J. C. Mcredith (Oxford: Oxford University Press, 1964) - Observations on The Feeling of the Beautiful and Sublime, çev. John T. Goldthvvait (Londra: Unmiversity of California Press, 1964) Plato, Symposium and Phaedrus, çev. Benjamin Jowett (New York: Dover, 1993) Santayana , George, The Sense of Beauty: Being the Outline of Aesthetic Theory (New York: Dover, 1955) Scruton, Roger, Art and Imagination (Londra: Methuen, 1974) Tolstoy, Leo, What Is Art? (Indianapolis, IN: Bobbs-Merrill, 1960) ETİK Aristotle, Nichomachean Ethics> çev. Sir David Ross (Oxford: Oxford University Press, 1992) Bentham, Jeremy, Introduction to the Principles of Morals and Legislation (New York: Dover, 2007) Lewis, C. S. The Abolition of Man (Londra: Fount, 1979) Smith, Adam, Theory of Moral Sentiments (Indianapolis, IN: Liberty Clas-sics, 1982) EYLEM Davidson, Donald, Essays on Actions and Events (Oxford: Oxford Univer-sity Press, 1980) Mele, Alfred (ed.), The Philosopky of Action (Oxford: Oxford Universiry Press, 1997) Thomson, Judith Jarvis, Act$ and Other Events (Cornell: Comell Univer-sity Press, 1977) FAYDACILIK Bentham, Jeremy, Introduction to the Principles and Morals of Legislation (Oxford: Clarendon, 1996) Mili, John Stuart, Utilitarianism and Kepresentative Government (Londra: J. M. Dent & Sons, 1929) Singer, Peter, The Expanding Circle: Ethics and Sociobiology (Oxford: Clarendon Press, 1981) Smart, J. J. C., ve Bernard Williams, Utilitarianism: Forand Against (Cam-bridge: Cambridge Universiry Press, 1987) FEMİNİZM Walters, Margaret, Feminism: A Very Short întroduction (Oxford: Oxford Universiry Press, 2005) FENOMENOLOJİ Krş. Kıta Avrupası felsefesi Scruton, Roger, Modern Philosophy: An întroduction and Survey (Londra: Sinclair-Stevenson, 1994) Thenevaz, Pierre, What is Phenomenologycd. James M. Edie (Chicago: Quadrangle, 1962) GÖRECİLİK Nagel, Thomas, The View from Nowhere (Oxford: Oxford Universiry Press, 1986) Wong, David, 'Relatiuism'm A Companion to Ethics, ed. Perer Singer (Ox-ford: Blackwell, 1997) HAKİKAT Hospers, John, An întroduction to Philosophical Analysis, 2. Basım (Londra: Routlcdge and Kegan Paul, 1967) HAYVAN HAKLARI Nozick, Roberr, Anarchy, State, and Utopia (New York: Basic Books, 1974) Scruton, Roger, On Hunting (Londra: Yellovv Jersey Press, 1999) Singer, Peter, The Expanding Circle (Oxford: Oxford University Press, 1981) HEDONİZM Bcntham, Jeremy, An Introduction to the Principles of Morals and Legis-lation (Oxford: Clarcndon, 1996) - Introduction to the Principles of Morals and Legislation (New York: Do ver, 2007) Carson, Thomas L. ve Paul K. Moser, Morality and the Good Life (Ox-ford: Oxford University Press, 1997) Feİdman, Fred, Pleasure and the Good Life: Concerning the Nature, Vari-eties and Plausibility of Hedonism (Oxford: Clarendon, 2004) Nozick, Robert, Anarchy, State, and Utopia (New York: Basic Books, 1974) Sidgwick, Henry, The Method ofEthics (Londra: MacMillan & Co., 1911) HEGEL, GEORG W1LHELM FRffiDRICH (1770-1831) Hegel, G. W. F., HegePs Phenomenology of Spirit, çev. A. V. Miller (Ox-ford: Oxford University Press, 1977) - The Philosophy ofHistory, çev. J. Sibree (New York: Prometheus Books, 1991) - The Philosophy of Rights, çev. S. W. Dyde (New York: Prometheus Bo oks, 1996) Horstmann, Rolf-Peter, 'Hegel', The Shorter Routledge Encyclopedia of Philosophy içinde, çev. Jane Michael- Rushmcr (Londra: Routledge, 2005) Houlgate, Stephen (ed.), The Hegel Reader (Oxford: Blackvvell, 1998) Norman, Richard, HegePs Phenomenology (Londra: Sussex University Press, 1977) Plant, Raymond, Hegel (Londra: Phocnix, 1990) Singer, Peter, Hegel (Oxford: Oxford University Press, 1983) HEDDEGGER, MARTIN (1889-1976) Heidegger, Martin, Heidegger: Basic Writings t ed. David Farrell Krell (Ncw York: Harper Collins, 1993) HOBBES, THOMAS (1588-1679) Hobbes, Thomas, Behemoth or the Long Parliament (Londra: University of Chicago Press, 1990) - De Cive (Montana: Kessinger Publishing, 2004) - Leuiathan, ed. Richard Tuck (Cambridge: Cambridge University Press, 1996) Martinich, A. P., Hobbes: A Biography (Cambridge: Cambridge University Press, 1999) HUME, DAVID (17i1-1776) Hume, David, Enquiry Concerning the Principles of Morals (Indianapolis, IN: Hackett Publishing, 1983) - Hume's Treatise, ed. L. A. Selby-Bigge ve P. H. Nidditch (Oxford: Ox- ford University Press, 1978) tNANÇ Krş. Hume, Kant, Akinolu Tommaso Griffiths, A. Phillips (ed.), Knoıvledge and Beliefs (Oxford: Oxford Univer-sity Press, 1967) KANT, IMMANUEL (1724-1804) Kant, Immanuel, Critique of Judgement, çev. J. C. Mcredith (Oxford: Ox-ford University Press, 2007) - Critique of Practical Reasons, çev. Werner S. Pluhar (Indianapolis, IN: Hackett Publishing, 2002) - Critique of Püre Reason, çev. Norman Kemp Smith (Londra: Macmillan, 1970) - The Moral Laıv, çev. H. J. Paton (Londra: Hutchinson, 1972) KITA AVRUPASI FELSEFESİ Bkz. Sartre, Heidegger, Hcgcl. KIERKEGAARD, S0REN AABYE (1813-1855) Kicrkegaard, Seren Aabye, Either!Or y çev. Alastair Hannay (Londra: Pen-guin, 2004) - Fear and Trembling and the Book on Adler, çev. Walter Lowrie (Londra: Everyman’s Library, 1994) KÖTÜLÜK Aristotle, Nichomachean Ethics, çev. Sir David Ross (Oxford: Oxford University Press, 1992) Augustinc, Saint, City of God, çev. Henry Bettenson Withan (Penguin: London, 1984) Leibniz, Gottfried Wilhelm, Theodicy (Chicago: Öpen Court Publishing, 1988) Locke, John, (1690) Ttvo Treatises on Govemment y ed. Peter Laslett (Cambridge: Cambridge University Press, 2000) Nictzsche, Friedrich, Genealogy of h/lorals, çev. Douglas Smith (Oxford: Oxford University Press, 2000) Rand, Ayn, Virtue of Selfishness (New York: Signet, 1964) KUŞKUCULUK Krş. Descartes, Hume, Popper, Wittgenstein Fuller, Steve, Kuhn versus Popper (Cambridge: Icon, 2003) LEIBNIZ, GOTTFRİED WILHELM (1646-1716) Leibniz, Gottfried Wi!helm, Philosophical Writings, çev. Mary Morris ve G. H. R. Parkinson (Londra: J. M. Dent &C Sons Ltd, 1973) - Theodicy: Essays on the goodness of God, ete., çev. E. M. Huggard (Lon dra: Routledge, 1951) Voltaire, Candide (New York: Modern Library, 1915) LOCKE, JOHN (1632-1704) Locke, John, An Essay Concerning Human Understanding (Londra: Pen-guin, 1997) - A Letter Concerning on Toleration (Indianapolis, IN: Hackett Publis hing, 1983) - Political Essays, cd. Mark Goldie (Cambridge: Cambridge University Press, 2002) - Some Thoughts Concerning Education, ed. W. John ve Jcan S. Yolton (Oxford: Clarendon Press, 1986) - Ttvo Treatises of Government, ed. Peter Laslett (Cambridge: Cambridge University Press, 1963) Moseley, Alexander, John Locke (Londra: Continuum, 2007) MANTIK Hodges, Wilfrid, Logic (Harmondsworth: Penguin, 1977) Kneale, William ve Martha, The Development of Logic (Oxford: Claren-don Press, 1984) Priest, Graham, Logic: A Very Short întroduetion (Oxford: Oxford University Press, 2001) Strawson, P. F. (ed.), Philosophical Logic (Oxfbrd: Oxford University Press, 1967) marksizm Böhm-Bawerk, Eugen, Kari Marx and the Close of His System (Londra: Merlin Press, 1949) Marx, Kar! ve Friedrich Engels, The Communist Manifesto (Oxford: Ox-ford World Classics, 1998) - A Handbook of Marxism (Londra: Victor Goltancz, 1935) MATEMATİK Beckmann, Petr, A History of ir (pi) (New York: St. Martin's Press, 1971) Seife, Charles, Zero: The Biography of a Dangerous Idea (Londra: Souve-nir Press, 2000) MATERYALİZM (maddecilik) Krş. Hobbes ball, Philop, The Elements; A Very Short Introduction (Oxford: Oxford University Press, 2002) METAFİZİK Ayer, A. J., Language, Truth and Logic (Londra: Gollanz, 1955) Hegel, G. W. F., Hegel's Phenomenology of Spirits, çev. A. V. Miller (Ox-ford: Oxford University Press, 1977) MILL, JOHN STUART (1806-1873) Mili, John Stuart, Autobiography (New York: Columbia University Press, 1944) - On Liberty (Londra: Longmans, Green and Co., 1884) - A System of Logic y ete. (Londra: Longmans, Green and Co., 1884) Rothbard, Murray, Classical Economics (Cheltenham: Edvvard Elgar Pub- lishing, 1999) Thomas, William, Mili (Oxford: Oxford University Press, 1985) MUTLAK Ayer, A. J., iMnguage, Truth and Logic (Londra: Gollanz, 1955) Sprigge, T. L. S., The Vindication of Absolute Idealism (Edinburgh: Edin-burgh University Press, 1983) NEDENSELLİK Mises, Ludvvig von, Theory and History (Auburn, AL: Ludwİg von Miscs Institute, 1985) | 305 t NIETZSCHE, FRIEDRICH (1844-1900) Nietzsche, Friedrich, Beyond Good and Evil, çev. Robcrt C. Holub (Ox-ford: Oxford University Press, 1998) -The Birth ofTragedy and the Genealogy of Morals, çev. Francis Golffing (New York: Doubleday, 1956) - Thus Spake Zarathu$tra y çev. Thomas Common (New York: Modern Library, tarihsiz) ONTOLOJİ (varlıkbilim) Krş. Heidegger Grossman, R., The Existence of the World: An Introduction to Ontology (Londra: Routledge, 1992) ÖZGÜR İRADE Kane, Robert, The Significance of Free Will (Oxford: Oxford University Press: 1996) Pink, Thomas, Free W ili: A VeryShort Introduction (Oxford: Oxford University Press, 2004) PLATON Plato, Plato: Complete Works t cd. John M. Cooper (Indianapolis, IN: Hackett Publishing, 1997) POPPER, KARL RAIMUND (1902-1994) Popper, Kari R., The Öpen Societyand Us Enemies, iki cilt (Londra: Rout-lcdge, 1990) -The Poverty of Flistoricism (Londra: Routledge and Kegan Paul, 1976) - Unended Quest: An Intellectual Biography (GJasgovv: Fontana, 1976) POSTY APIŞ ALCILIK Bclsey, Catherine, Poststructuraiism: A Very Short Introduction (Oxford: Oxford University Press, 2002) Sokal, Alan ve Jean Bricmont, Intellectual hnpostures (Londra: Profile Bo-oks, 1999) PRAGMATİZM Murphy, J. P., Pragmatism: From Pierce to Dauidson (Boulder, CO: Wesc-view Press, 1990) Pcirce, Charles Sanders, Collected Papers of Charles Sanders Peirce, sekiz cilt, cd. Charles Hartshorne, Paul Weiss ve Arthur W. Burks (Cambrid- ge, MA: Harvard University Press, 1931-1958) RASYONALİZM Krş. Descartes Hayek, Friedrich, The Counter-Revolution of Science (Indianapolis, IN: Liberty Press, 1979) ROUSSEAU, JEAN-JACQUES (1712-1778) Rousseau, Jcan-Jacques, Confessions, çev. anonim, ed. P. N. Furbank (Londra: Everyman, 1992) - Emile, çev. Barbara Foxley (Londra: Everyman, 1969) -Social Contract and Discourses, çev. G. D. H. Coie (Londra: Everyman, 1993) RUH Krş. Platon, Aristoteles, Akinolu Tommaso Ryle, Gilbert, The Concept of Mind (New York: Barnes 8c Noble, 1970) Zukav, Gary, The Dancing Wu Li Masters (New York: William Morrow and Co.: 1979) RUSSELL, BERTRAND (1872-1970) Russell, Bertrand, The Impact of Science on Society (Londra: Routlcdge, 1976) - The Problems ofPhilosophy (Oxford: Oxford University Press, 1980) - Unpopular Essays (Londra: Georgc Ailen 8c Unwin, 1950) SARTRE, JEAN-PAUL (1905-1980) Sartre, Jean-Paul, Being and Nothingness, çev. Hazel E. Barnes (Nort-hampton: John Dickens 8c Co., 1972) SAVAŞ Clausevvitz, Kari, On War y çev. Colonel J. J. Graham (Londra: Routledgc and Kegan Paul, 1968) Moseley, Alexander, A Philosophy ofWar (New York: Algora, 2003) Robinson, Paul, Military Honour and the Conduct ofWar (Londra: Rout-ledge, 2006) Walzer, Michacl, Just and Unjust War$ (New York: Basic Books, 1977) SCHOPENHAUER, ARTHUR (1788-1860) Schopenhauer, Arthur, Essays and Aphorisms (Londra: Penguin, 1970) - The World as Wili and ldea y çev. R. B. Haldane ve J. Kcmp (Londra: Ke- gan Paul, Trcnch, Triibner 8c Co., 1910) SEZGİ Bergson, Hcnri, Introduction to Metaphysics, çev. T. E. Hulme (Indiana-polis, IN: Hackett Publishing, 1999) Moore, G. E., Principia Ethica (Cambridge: Cambridge Universiry Press, 1959) SİYASET FELSEFESİ Kymlicka, Will, Contemporary Political Philosophy (Oxford: Oxford Uni-vcrsity Press, 2002) Moseley, A)exander, Introduction to Political Philosophy (Londra: Conti-nuum, 2007) SOKRATES (MÖ 469-399) Krş. Platon, Aristoteles, çeşitli felsefe tarihleri SPINOZA, BENEDICT DE (1632-1677) Spinoza, Benedict de, On the Improvement of the Understanding; The Et-hics; Correspondence, çev. R. H. M. Elvves (New York: Dover, 1955) - Spinoza's Ethics and 'De Intellectus Emendatione' (Londra: Everyman, 1910) - Tractatus Theologico-Politicus; Tractatus Politicus, çev. R. H. M. Elvves (Londra: George Routledge and Sons, tarih yok) STOACILIK Inward, Brad (ed.), The Cambridge Companion to the Stoics (Cambridge: Cambridge University Press, 2003) Sellars, John, Stoicism (Chesham: Acumen, 2006) Scneca, I^etters from a Stoic, çev. Robin Campbell (Harmondsvvorth: Pen-guin, 1982) SUÇ VE CEZA Mili, John Stuart, ‘Speech in Favour of Capital Punishment’ in Applied Ethics, cd. Peter Singer (Oxford: Oxford University Press, 1988) Rothbard, Murray, Ethİcs of Liberty (Londra: New York University Press, 2002) Tolstoy, Leo, The Kingdom of God Is Within Yom, çev. Constance Garnett (Ncw York: Cassel, 1894) | 308 | TANRI Krş. Augustinus, Akinolu Tommaso Hume, David, Hume on Human Nature and the Understanding> ed. An-tony Flcw (Ncw York: Coltier Books, 1962) Palcy, Rev. William, The Works ofVPilliam Paley, D. D., beş cilt (London: William Baynes and Son, 1825) TARİH Collingvvood, R. G., The Idea of History (Oxford: Oxford University Press, 1946) Gardiner, P. L., Theories ofHistory (New York: Free Press, 1959) Marx, Kari, The 18th Brumaire of Louis Bonaparte (New York: International, 1963) Popper, Kari R., The Poverty of Historicism (Londra: Routledge and Ke-gan Paul, 1976) TÜMELLER Krş. Hakikat, Aristoteles, Wittgenstein VARLIK Bamcs, Jonathan, Early Greek Philosophy (Harmondsvvorth: Penguin, 1987) Heidegger, Martin, Being and Time, çev. J. Stambaugh in Martin Heideg-ger: Basic Writings, ed. David Farrell Krell ( New York: Harper Col-lins, 1993) Plato, ‘Parmenides’ in Plato: Complete Works> ed. John M. Cooper, çev. Mary Louise Gill ve Paul Ryan (Indianapolis, IN: Hackett Publishing, 1997) Sartre, Jean-Paul, Being and Nothingness, çev. Hazel E. Barnes (Nort-hampton: John Dickens 8c Co., 1972) VAROLUŞÇULUK Krş. Heidegger, Sartre Sprigge, T. L. S., Theories ofExistence (Harmondsworth: Penguin, 1985) VİCDAN Butler, Joseph, Five Sermons (Indianapolis, IN: Hackett Publishing, 1983) Dostoycvsky, Fyodor, Grime and Punishment y çev. Jessie Coulson (Ox-ford: Oxford University Press, 1980) Lockc, John, An Essay on Human Understanding (Londra: Everyman, 1993) Shaftcsbury, A. A. C, Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times (Cambridgc: Cambridge University Press,1997) Smith, Adam, Theory of Moral Sentiments (Indianapolis, IN: Liberty Clas-sics, 1982) WITTGENSTEIN, LUDWIG (1889-1951) Wittgenstein, Ludwig, On Certainty, çev. G. E. M. Anscombe ve Deniş Paul (Londra: Harper Torchbooks, 1972) - Philosophical Investigations, çev. G. E. M. Anscombe (Oxford: Basil Blackwell, 1978) - Tractatus Logico-Philosophicus, çev. D. F. Pears ve B. F. McGuinness (Londra: Routledge, 1999) ZAMAN Augustİne, The Confessions> çev. Philip Burton (Londra: Everyman's Lib-rary, 2001), s. 271 Cailender, Craig ve Ralph Edney, Introducing Time (Roystoıı: Icon Books, 2002) Mermin, N. David, It's About Time: Understanding Einstein's Kelativity (Oxford: Princeton University Press, 2005) ZEN Sekida, Katsuki ve A. V. Grimstone, Zen Training: Methods and Philo-sophy (New York: Weatherhill, 1975) ZtHtN Priest, Stephen, Theories of the Mind (New York: Houghton Mifflin, 1991) Başlangıç kitabı olarak ya da farklı bir bakış açısı edinmek için bahse-dilmeye değer diğer kaynaklar şunlardır: The Internet Encyclopedia ofPhilosophy, www.iep.utm.edu The Oxford Companion to Philosophy, ed. Ted Hondcrich (Oxford: Ox-ford University Press, 1995) The Oxford Dictionary ofPhilosophy, Simon Blackburn (Oxford: Oxford University Press, 2005) The Pan Dictionary ofPhilosophy, Anthony Flew (Londra: Pan, 1984) The Shorter Routledge Encydopedia of Philosophy y cd. Edward Craig (Abingdon: Routledge, 2005) Benzer şekilde felsefe tarihleri de paha biçilmezdir: Copleston, Frederick, History of Philosophy, 1-7. ciltler (New York: Ima-gc, 1985) Kenny, Anthony, A Hew History of bestem Philosophy, 1-4. ciltler (Ox-ford: Oxford University Press, 2007) Russell, Bertrand, History of Western Philosophy (Londra: Philosophy, George Ailen and Unwin Ltd, 1947) Scruton, Roger, Modern Philosophy: An Introduction and Survey (Londra: Sinclair-Stevenson, 1994) İSİM DİZİNİ Aronı Rayınond (1905-1983) - filozof, sosyolog, eleştirmen; Jcan-Paul Sartre’ııı arkadaşı (s. 239) Anaksagoras (MÖ 500-428) - Sokrates öncesi filozof (s. 253) Anselnıus, Aziz (1033-1109) - teolog (s. 204, 268, 275) Aristippus (MÖ 435-360) - Sokrates'in daha hovardaca bir hayat tarzı olan öğrencisi (s. 114) Arkhelaos (MÖ 5. yüzyıl) - muhtemelen Sokrates’in hocası (s. 253) Aurelius, Marcus (121-180) - Roma imparatoru, Stoacı filozof (s. 258) Aycr, A. J. (1910-1989) — mantıksal pozitivist filozof (s. 185, 195) Bam, Alexander (1813-1903) - filozof, psikolog (s. 141) Beckham, David (1975-) - futbolcu (s. 173) Bergson, Henri (1859-1941) - filozof, dirimselciliğin savunucusu (s. 249, 250,289) Blackstonc, William (1723-1780) - Hukukçu, örf ve âdet hukuku geleneğinin savunucusu (s. 44) Blair, Tony (1953-) - Britanya başbakanı (1997-2007) (s. 193) Bodhidharma (5.-6. yüzyıl) - Budizmi Çin’e taşıyan rahip (s. 291) Böhm-Bawerk, Eugen von (1851-1914) - iktisatçı (s. 176) Bradley, F. H. (1846-1924) - idealist filozof (s. 194, 294) Bush, George W. (1946-) - Amerika Birleşik Devletlerinin 43. Başkanı (s. 172) Butler, Joseph (1692-1752) - piskopos, teolog ($. 279) Büyük İskender (MÖ 356-323) - Aristoteles’in öğrencisi, Pers İmparatorluğu’nu yenilgiye uğratan askeri deha (s. 28,29) Büyük Petro (Deli Petro) (1672-1725) - Rus imparatoru (s. 158) Cantor, George (1845-1918) - matematikçi (s. 237) Coste, Picrre (1668-1747) - çevirmen, John Lockc’ın dostu (s. 165) Dalton, John (1766-1844) - atom teorisinin öncüsü (s. 160) Darwin, Charles (1809-1892) — evrimci biyolojinin kurucularından biri (s. 28,189,226) Dawkins, Richard (1941-) — evrimci biyolog, ateist (s. 72) Derrida, Jacqucs (1930-1004) - yapısökümcü filozof (s. 219) Dickens, Charles (1812-1870) - yazar (s. 26) Diderot, Deniş (1713-1784) - materyalist filozof (s. 131) Disraeli, Benjamin (1804-1881) - Britanya Başbakanı (s. 171) Diyojcn (MÖ 412-323) - kinik filozof (s. 114,115) Dostoyevskiy, Fyodor (1821-1881)— etkisi büyük Rus romancı; varoluşçuluğu etkilemiştir (s. 276,278,279) Duns Scotus (1266-1308) - teolog ve mantıkçı (s. 71) Eco, Umberto (1932-) - filozof ve göstcrgebilimci (s. 84) Einstein, Albert (1879-1955) — fizikçi, görelilik teorisinin kurucusu (s. 181, 182, 287-289) Eliot, T. S. (1888-1965) - şair (s. 75) Elisabeth, Bohemya Prensesi (1618-1680) - Descartes ile felsefi konularda yazışmıştır (s. 294) Emoto, Masuro (1943-) - düşünce gücüyle buz kristallerinin estetiğini değiştirme deneyleri yapar (s. 169) Epiktetus (55-135) - Stoacı filozof (s. 261) Escher, M. C. (1898-1972) - geometrik yanılsamalar yaratmakta uzmanlaşan sanatçı (s. 46) Eubuüdes (MÖ 4. yüzyıl) - bir dizi paradoksu ortaya atan filozof (s. 237) Faraday, Michael (1791-1867) - bilimci (s. 181) Ferdinand, Franz (1863-1914) - Avusturya-Macaristan Arşidükü; Princip tarafından bir suikastte öldürüldü (s. 269) Fichte, Johann Gottlieb (1762-1814) - idealist filozof (s. 118, 245) Pitagoras (MÖ 580-490) - filozof, matematikçi (s. 213, 255, 291) Foucault, Michel (1926-1984) - filozof, sosyolog (s. 219) Frankfurter, Harry (1929-) - filozof (s. 92) Frege, Gottlob (1848-1925) - filozof, matematikçi (s. 180,188, 238) Gibbon, Edward (1737-1794) - tarihçi (s. 270) Gİlson, Etienne (1884-1978) - filozof (s. 270) Glass, Philip (1837-) - minimalist besteci (s. 292) Gödel, Kurt (1906-1978) - matematik felsefecisi (s. 180) Harvey, William (1575-1657) - fizikçi, sistemik dolaşım üzerine çalıştı (s. 67) Hayek, Friedrich von (1899-1992) - iîktisatçı, filozof (s. 52) Herakleitos (MÖ 535-475) - Sokrates öncesi dönem filozofu (s. 291) Herder, Johann Gottfried von (1744-1803) - edebiyat eleştirmeni, tarihçi, etkisi büyük romantik (s. 271) Hilbert, David (1862-1943) - matematikçi (s. 180) Husscrl, Edmund (1859-1938) - fenomenolojist filozof (s. 103,239, 240, 250) İmhotcp (MÖ 27. yüzyıl) - kadim Mısırlı doktor, mimar, rahip (s. 113) James, William (1842-1910) - psikolog, filozof (s. 42) Johnson, Samuel (1709-1784) - ünlü sözlükçü ve mizahçı (s. 182) Kafka, Franz (1883-1924) - yazar (s. 278) Kennedy, J. F. (1917-1963) - suikasta uğramış ABD Başkanı (s. 26) Khrissippos (MÖ 280-207) - Stoacı filozof (s. 258) Kıbrıslı Zenon (MÖ ~490-430) - filozof, mantıkçı (s. 258, 291) Kleanches (MÖ 3. yüzyıl) - Stoacı filozof (s. 258) Kripke, Saul (1940-) - filozof ve mantıkçı (s. 188) Ksenophanes (MÖ 431-355) - tarihçi (s. 252) Kriton (MÖ 5. yüzyıl) - Platon'un Kriton diyalogunda Sokrates’in dostu (s. 253) Kuhn, Thomas (1922-1996) - filozof ve bilim tarihçisi (s. 50- 52) Lambert, Johann Heinrich (1728-1777) - matematikçi filozof; ’nin aşkın olduğunu kanıtlamış ve Kant’ı etkilemiştir (s. 102) Levy-Strauss, Claude ((1908-) - antropolog (s. 219) Lewis, C. S. (1898-1963) - bilgin, Narttia romanlarının yazarı (s. 88) Linnaeus, Cari (1707-1778) — ikitcrimli bitki adlarını tikel türleri gruplandırmanın bir yöntemi olarak kullanmıştır (s. 24) XIV. Louis (1638-1715) - mutlakıyetçi Fransa kralı (s. 158) Luthcr, Martin (1483-1546) — teolog» reformcu (s. 80) Machiavelli, Niccolö (1469-1527) - realist siyaset felsefecisi (s. 131) Mandeville» Bernard (1670-1733) - hicivci ve filozof (s. 77) Mao» Zedong (1893-1976) - Çin’in askeri ve siyasi lideri (s. 100) Marcel» Gabriel (1889-1973) — varoluşçu filozof (s. 276) Mili, James (1773-1836) - filozof, John Stuart Mill’in babası (s. 186,192) Mises, Ludvvig von (1881-1973) - iktisatçı, filozof (s. 176, 198) Montesquieu, Charles-Louis Secondat (1689-1755) - siyaset felsefecisi (s. 231) Moore, G. E. (1873-1958) - filozof (s. 26,238,250) Nabokov, Vladimir (1899-1977) - yazar (s. 56) Nagcl, Thomas (1937-) - filozof (s. 55) Ncwton, Isaac (1643-1727) - bilimci, matematikçi (s. 157,181,187, 289) Nozick, Robert (1938-2002) - filozof (s. 13,112,114) Ockham’lı William (1288-1347) - teolog, filozof (s. 72) Orvvell, George (1903-1950) - yazar (s. 232) Öklid (MÖ 4. yüzyıl sonları) — matematikçi (s. 126,130,156,255) Paley, William (1743-1805) - teolog, filozof (s. 268) Parmenides (MÖ 5. yüzyıl) - Sokrates öncesi dönem filozofu (s. 275) Pauli, Wo!fgang Ernst (1900-1958) - fizikçi (s. 181) Pelagius (354-420/40) - keşiş, teolog (s. 39) Pierce, C. S. (1839-1914) - filozof, mantıkçı (s. 306) Pletnev, Mihail (1957-) - piyanist (s. 173) Princip, Gavrilo (1894-1918) - Arşidük Ferdinand’ın suikastçısı (s. 270) Quine, Willard van Orman (1908-2000) - filozof, matematikçi (s. 186, 275) Rand, Ayn (1905-1982) - filozof» romancı (s. 79,93,297) Rawls, John (1921-2002) - filozof (s. 11-14,297) Reinhold, Kurt Leonard ((1757-1823) - filozof (s. 118) Ricardo, David (1772-1823) - iktisatçı; eşitsiz ticaretin karşılıklı yararlarını kanıtlamakla ünlüdür (s. 98,175,176) Riemann, Bernhard (1826-1866) - matematikçi, Öklidci olmayan geometrilerin kurucusu (s. 156) Roberts, Monry (1935-) - barışçıl, psikolojik yöntemler kullanan at yetiştiricisi (s. 265) Rothbard, Murray (1926-1995) - siyaset felsefecisi, iktisatçı (s. 13, 263, 297) Ryle, Gilbert (1900-1976) - filozof (s. 236,294, 307) Sade, Donatien Alphonsc-François de (1740-1814) - liberter filozof (s. 56, 299) Saint-Pierre, Abbe (1658-1743) - yazar (s. 158, 233) Santayana, Gcorge (1863-1952) - filozof, deneme yazan (s. 84,300) Saussure, Fcrdinand de (1857-1913) - dilbilimci (s. 218) ScheJling, F. W. G. (1775-1854) - idealist filozof (s. 118,150) Schubcrt, Franz (1797-1828) — besteci (s. 198) Seneca (4-65) - Stoacı filozof (s. 105,308) $extus Empiricus (İS 2.-3. yüzyıl) - kuşkucu filozof, hekim (s. 110) Shaftesbury, Anthony Ashley-Cooper, 2nd Earl of (1621- 1681) -politikacı, John Locke’ın arkadaşı (s. 162) Shaftesbury, Anthony Ashley-Cooper, 3rd Earl of (1671- 1713) - ahlak felsefecisi (s. 280) Sidgvvick, Henry (1838-1900) - faydacı filozof (s. 115,302) Singer, Peter (1946-) - faydacı filozof, hayvan haklan savunucusu (s. 93, 112,301) Smith, Adam (1723-1790) - iktisatçı ve ahlakçı (s. 77, 90,175,176,279, 299) Sprigge, Timothy (1932-2007) - idealist filozof (s. 194,305) Sydenham, Thomas (1624-1689) - hekim (s. 162) Tolstoy, Lcv (1828-1910) - yazar, Hıristiyan pasifisti (s. 264) Vico, Giovanni Battista (1668-1744) - filozof, tarihçi (s. 230,271) Volraire, François-Marie Arouer (1694-1778) - filozof, denemeci (s. I42 ı 159) ’ Wagner, Cosima (1837-1930) - Franz Liszt’in kızı; Richard Wagner ile evlenmiştir; Bayreuth Festivali yöneticisi (s. 198) Wagner, Richard (1813-1883) - besteci (s. 199-201,247) Whitehead, A. N. (1861-1947) - filozof, matematikçi (s. 27,237,290) Witten, Edvvard (1951-) - fizikçi; süpersicim teorisyeni (s. 289) Wo!fF, Christian (1679-1754) - filozof (s. 143) Xanthippe (MÖ 5. yüzyıl) - Sokraces’in eşi; anlatıldığına göre eşini çok azarlarmış (s. 253) Zhuangzi (MÖ 4. yüzyıl) - filozof (s. 291) Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|