S xolmuratov korxonada kadrlar

UO‘K: 331.108(075.8) 
KBK 65.240ya7 
 
Mas’ul muharrir: 
Q.H.Abdurahmanov – i.f.d.prof., akademik. 
 
Taqrizchilar: 
N.Q. Zokirova – i.f.d.  prof., G.V.Plexanov nomidagi Rossiya iqtisodiyot universiteti; 
R.I. Nurimbetov –  i.f.d.,  prof., TDAI. 
 
 
ISBN 978–9943–6151–2–0       
                                                  
© «Fan va texnologiya» nashriyoti, 2019. 

---

3 
KIRISH 
 
Har  qanday  zamonaviy  korxonaning  (tashkilot)ning  boshqaruv 
jarayonidagi  asosiy  vazifasi  –  yuqori  malakali  xodimlarni  topish, 
barcha  xodimlarni  yagona  maqsadga  chorlash  va    ruxlantirish,  eng 
yuqori    ijtimoiy  va  iqtisodiy  natijalarga  erishish  uchun    ularni 
jipslantirish,  o‘zgaruvchan  bozor  munosabatlari  sharoitida  goho 
keskin  sur’atlarda  rivojlanish,  goho    inqiroz  mashaqqatlari  sharoiti-
dan  chiqib  ketish  tadbirlarini  qo‘llashni  talab  qiladi.  Milliy 
iqtisodiyotimizdagi  ro‘y  berayotgan  innovatsion  jarayonlar    avvalo, 
kadrlar siyosatida ham o‘zgarishlarni talab qiladi. Alohida qayd etish 
lozimki, ushbu atama  amaliyotda anchadan beri qo‘llaniladi, ammo 
har  bir  korxonada  (tashkilotda)  uning  ishlash  tartibi  qandayligi, 
kadrlar  siyosati  o‘z  ichiga  olgan  masalalar  qay  darajada  olib 
borilayotganligiga bog‘liq.  
Aholini  ish  bilan  ta’minlash  biz  uchun  nafaqat  iqtisodiy,  ayni 
paytda katta ijtimoiy ahamiyatga ega. Hokimlik, vazirlik va idoralar, 
ish  beruvchi  tashkilotlar  bilan  bir  qatorda  bank  muassasalarini  ham 
ishga  yanada  faol  jalb  etishi  kerak.  Aholi  bandligini  hal  etishda 
turizmni  rivojlantirish  bo‘yicha  katta  imkoniyatlarni  ham  ishga 
solishimiz lozim
1
. 
Ushbu  o‘quv-uslubiy  qo‘llanmaning  tayyorlanish  jarayonida 
mehnat  faoliyati  vaqtida  kadrlar  xizmatlarining  rahbarlari  va  muta-
xassislaridan savolnoma asosida tahlil o‘tkazilgan, uning natijalariga 
ko‘ra  faqat  73  foiz  mutaxassislar  o‘zi  ishlayotgan  korxonaning 
(tashkilot) kadrlar siyosatini aniq Tushunganligini ko‘rsatdi. 
Innovatsion  iqtisodiyotga  o‘tish    sharoitida  kadrlar  siyosatini 
har  bir  korxonaning  rahbari  va  kadrlar  xizmatiga  mas’ul  bo‘lgan 
shaxslar  tomonidan  ishlab  chiqishi  lozim.  Afsuski,  amaliyotda 
korxonalar (tashkilotlar) rahbarlari kadrlar siyosatini ishlab chiqishda 
shaxsan  ishtirok  etishmaydi  va  ko‘pincha  kadrlar  siyosatini  ishlab 
chiqish  bilan  faqat  kadrlar  bo‘limi  boshlig‘i  (yoki  inspektor) 
shug‘ullangan.  Ko‘pincha  korxonalarda (tashkilotlarda)   mehnatga 
                                                      
1
  Mirziyoyev.  Sh.M.    2017-2021  yillarda  O‘zbekiston  Respublikasini  rivojlantirishning  beshta  ustuvor 
yo‘nalishi  bo‘yicha  harakatlar  strategiyasini  “Xalq  bilan  muloqat  va  inson  manfaatlari  yili”da  amalga 
oshirishga oid davlat dasturini o‘rganish bo‘yicha ilmiy-uslubiy risola. – Toshkent, 2017, – 280 b. 

---

4 
haq  to‘lash  masalalari  kadrlar  siyosatida  eng  muhim  o‘rinni 
egallaganiga  qaramay,  mehnat  va  ish  haqi  bo‘limi  boshlig‘i  kadrlar 
siyosatini ishlab chiqishga umuman  jalb qilinmaydi Bu korxonalarda  
(tashkilotlarda)    rahbarlar  kadrlar  siyosatining  muhimligini  tushun-
maganliklari  yoki  o‘z  majburiyatlarini  kadrlar  xizmati  xodimlari 
zimmasiga yuklagan holda uning shakllanishi va rasmiylashtirlishiga 
ma’muriy jihatdan umuman e’tibor bermasligidan  dalolat beradi. 
Korxonada  kadrlar  siyosatining  eng  muhim  jihati  rahbar 
toifasidagi  xodimlar  zaxirasi  bilan  ishlashdir.  Respublika  korxo-
nalarida (tashkilotlarida) xodimlarning kasbiy (professional) lavozimi 
o‘sishi,  xodimning  kasbiy-ishchanligi    hisobiga,  uning  mehnatini 
baholash natijalariga asoslanadi.     
Amalda  esa  O‘zbekistonning  barcha  korxonalarida  xodimlar-
ning  kasbiy  fazilatlarini  maxsus  baholash  tadbirlari  rasman    o‘tka-
zilmaydi,  Shuning  uchun  xodimlarning  professional  o‘sishi  va 
ma’muriy  lavozimlarga  ko‘tarilishi  ko‘p  hollarda  tasodifan  yoki 
tanish-bilishchilik asosida amalga oshiriladi. 
Amaliyotning  ko‘rsatishicha,    barcha  korxonalarda,  ayniqsa 
xususiy  sektorda  ishlab  chiqarish  jarayonida  kadrlar  siyosati 
tushunchasi  va  mohiyatini  belgilashda  yagona  ilmiy  asoslangan 
tushuncha  yo‘q.  Ammo  uning  ishlab  chiqilishiga  yondashuvlar 
xilma-xilligi  iqtisodiyotimizni  yanada  rivojlanishi  sharoitida    uni 
asoslash, qayta ko‘rib chiqish va takomillashtirishni taqozo etadi. 
Korxonaga  (tashkilotga)  istiqbolli  va  doimiy  tarzda  samarali 
iqtisodiy,  ham  ijtimoiy  va  psixologik  osoyishta  muhit  yaratuvchi  
omil -  ishlab chiqilgan kadrlar siyosati hisoblanadi.  
Hozirgi  davrda  kadrlar  siyosatini    har  bir  kompaniyadagi 
muhim strategik resurslar hisoblangan  mutaxassislar nafaqat bilishi, 
tushunishi,  balki  so‘zsiz  ijro  etishi  ham  lozim.  Buning  uchun 
kadrlar  siyosati  asosida  korxonani  qanday    mohirona  boshqara 
olish  kerak  degan  savolga  bugun  aniq    javob  berish  mushkul, 
sababi  milliy  iqtisodiyotning  barcha  sohalarida  aniq  maqsadli 
ishlab chiqilgan milliy kadrlar siyosati  endi shakllanib kelmoqda. 
Shunday ekan,  mavjud mamlakat amaliyoti va xorijiy tajriba 
asosida  tayyorlangan  mazkur  o‘quv  qo‘llanmada    barcha  soha 

---

5 
korxonalarida  kadrlar  siyosatini  shakllantirish  va  rivojlantirish 
bo‘yicha ishchan yondashuvlar o‘z ifodasini topgan. 
Mazkur  o‘quv  qo‘llanma  Toshkent  davlat  iqtisodiyot  uni-
versiteti huzuridagi “O‘zbekiston iqtisodiyotini  rivojlantirishning  
ilmiy asoslari va muammolari” ilmiy-tadqiqot markazining 2017-
2020  yillarga  mo‘ljallangan    OT-F1-022-raqamli  “Iqtisodiyotni 
barqaror rivojlanishini  ta’minlovchi  ichki  imkoniyatlarni aniqlash 
va  zahiralarni  safarbar  qilishning  ilmiy-metodik  asoslari” 
mavzusidagi  fundamental  ilmiy  loyihaning  “Ta’lim  va  fan 
integratsiyasi” doirasida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalarini 
ifodalaydi. 
                              

---

6