Узбекистон республикаси олий ва урта

3.3. Don massasining bushlikligi. 

Don massasida bushlikning borligi unda boradigan ko`pgina fizik va fiziologik 

jarayonlarning  kechishiga  ta`sir  ko`rsatadi.  Bushliklarda  harakatlanadigan  xavo 

konvektsiya yuli bilan issiklikni va bug kurinishidagi namlikni uzatadi. 

Donlar orasidagi xavo zaxirasi urug`larning hayot faoliyatini saqlash uchun har 

ishlatiladi.  SHunday  qilib  don  massasining  bushligi  texnik  va  fiziologik  ahariyatga 

ega. 

Don  massasidagi  bushlik  uning  ancha  xajmini  egallaydi.    Ma`lumki,  naturasi  

730 ...820 g/l (0,73-0,82 g/sm3) bo`lgan bugdoy donining zichligi 1,2...1,4 g/sm3 ni 

tashkil qiladi. 

Bushlik  -  bu  don  massasining  kattik  qismlari  orasidagi  xajmning  umumiy 

xajmga bo`lgan nisbatiga aytiladi va kuyidagi formula yordamida aniklanadi. 

%

100

W

V

W

S







 

 

(1) 

bu erda:  

W - don massasi egallagan umumiy xajm, sm

3

, 

V - don massasi kattik qismlarining xakikiy xajmi, sm

3

.  

Bushlik yana boshqa formula yordamida aniklanishi mumkin: 











1

   

 

(2) 

bu erda:    



  - don massasining naturasi; g/sm

3

 



 - donning zichigi; g/sm

3

 

Don  massasining  bushligi  donning  shaklidan,  elastikligi,  ulchamlari  va  don 

yuzasining  holatidan,  miqdoridan,  aralashma  tarkibidan,  massasi,  namligi  hamda 

omborning shakli va sigimidan bogik.