T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

2.2
 
Türkçede Kiplik Türleri 
Türk  dilindeki  yapılan  kip  konulu  bazı  çalışmalarda  kip  kavramı  zamanla  eş 
değer tutulmuş, bir takım çalışmalarda ise hem zaman, hem de kiplik arası bir kavram 
olarak yer almıştır. Örn. “geldi, geçmiş zaman kipi” (EDISKUN; 2010: 173), vb.  
 
          Türkçede konuşan  fiile eklenen ve  genelde zaman bildiren eklerle, dinleyiciye  
üç  kanal  ile  bilgi  aktarır.    Bunlar  zaman,  görünüş  ve  kiptir.  Kip  görevindeki 
biçimbirimsel  kodlayıcıların  genel  olarak  zaman  olarak  tanımlanması  bu  kavramın 
anlaşılmasını engellemiştir.  
           
           Ayrıca  Türkçede  kip  ve  kiplik  kavramları  birbirinden    tam  olarak  ayrılmamış, 
bu  da  kiplik  kavramının  anlaşılmasını  güçleştirmiştir.  Türkçede  zaman  ekleri  ile 
metinsel  bağlam  içinde  belirsizlik,  belirlilik,  kesinlik,  olasılık,    küçümseme,  hayret, 
ş
aşırma,  söylenti,  kuşku,  kibar  anlatım,  istek,  koşul,  övgü,  yergi,  iddia,  niyet,  söz 
verme v.b. gibi anlamlar oluşturulabilir. Bunlar da kipliği oluşturur. 
 
           BYBEE’ye(1994:176 vd.) göre kiplik, konuşanın öznel tutum ve düşüncelerinin 
dilbilgisinde  ifade  edilmesidir.  Kiplik,    sözdizimsel,  sözlüksel,    biçimbilimsel    ya  da 
ezgisel anlatım araç ve yollarla açıklanabilen  anlambilimsel-edimbilimsel bir ulamdır.  
 
           Türkçede  kaç  tür  kip  olduğu  konusunda  alan  yazınında  bir  uzlaşma 
bulunmamaktadır.    Çoğunluk  görüşü  haber  ya  da  bildirme,  dilek  ya  da  isteme,  emir  
kipi olmak üzere  üç temel  kip vardır. Örneğin ERGĐN (2011: 288-289),  bildirme ve 
tasarlama  kipi  olarak  kipleri  iki  temel  gruba  ayırır.  Bildirme  kipi,  haber  kipi  yerine 

---

 
52 
kullanılmakta,  tasarlama  kiplerinin  altında  ise    şart-dilek,  istek  ve  emir  kipleri 
bulunmaktadır.