Kastamonu üNĠversġtesġ
Mevlana Muhyiddin Muhammed Karabaği
Yüklə 385,61 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10. Seyyid Muhammed Rafi‟ b. Abdurrahman eĢ-ġirvani Nureddin el-Hanefî (1065/1654)
- 11. Sadreddinzâde Muhammed Emin eĢ-ġirvânî
|
9. Mevlana Muhyiddin Muhammed Karabaği
Mevlana Muhyiddin Muhammed Karabaği, Kanuni Sultan Sülеyman döneminin önemli alimlerinden biri olmuĢtur. O, Azerbaycan‘nın Karabağ bölgesinde dünyaya gelmiĢtir. Muhyiddin Muhammed X/XVI. asırda yaĢamıĢtır. Muhammed Karabaği, Adudiddin Abdürrahman bin Ahmed es-Sıddîkî el-Ġci‘nin Edebü‟l-Bahs adlı eserine çok geniĢ bir Ģerh yazmıĢtır. Bu Ģerh ġerhü‟r-Risaleti‟l-Adudiyye ve ġerhu‟l-Hanefîyye adları ile de bilinmektedir. 46
10. Seyyid Muhammed Rafi‟ b. Abdurrahman eĢ-ġirvani Nureddin el-Hanefî (1065/1654) Azerbaycanlı alimlerinden olan Seyyid Muhammed, Ebû Hanife‘nin Fikhu‟l-Ekber eserine ġerhu Fıkhi‟l-Ekber li Ġmam Ebi Hanefî isimli Ģerh yazmıĢtır. 47
11. Sadreddinzâde Muhammed Emin eĢ-ġirvânî Tam adı Muhammed Emin b. Sadruddin eĢ-ġirvânî (1036/1627) olan müellifin,doğum yeri hakkında kaynaklarda kesin bir açıklama yer almamakla birlikte, yaĢadığı ve nispet edildiği bölge göz önüne alınarak, Azerbaycan'ın kuzeyinde bulunan ġirvan isimli bir Buhara kasabasında dünyaya geldiği kabul edilmektedir. Temel Ġslâm ilimlerindeki ilk eğitimine babasından ders alarak baĢlayanġirvânî, daha sonra Molla Hüseyin Halhâlî'nin (1014/1605) talebesi olmuĢtur.YaĢadığı bölgenin Safevîlerin eline geçmesi akabinde, Ehl-i sünnet mensuplarına çeĢitli baskılar yapıldığı için, ailesiyle beraber önce Halep'e, daha sonrada Diyarbekir'e göç etmiĢ ve burada ġâfii mezhebinden ayrılıp Hanefî mezhebine geçmiĢtir. Aklî ve nakli ilimlerde eĢsiz biri olduğu belirtilen ġirvânî'nin tefsir, hadis, kelâm ve mantık dâhil olmak üzere pek çok alanda çeĢitli problemleri ele alan bir kısmı risâle niteliğinde muhtelif çalıĢmaları bulunmaktadır. Bunlar arasında kelâm ve akaid konularında Ģu eserleri sayılabilir: Risâle fî tahkîki'l-mebde' vel me'âd, Risâle fî mes'eleti'l-îmân, HâĢiye
araĢtırmacılar tarafından Kâtib Çelebi'nin (1067/1657) KeĢfüz-zunûn'una örnek ve kaynak olduğu belirtilen 54 ilim dalının tanıtıldığı el-Fevâ'idü'l-Hâkâniyye adlı eseri özellikle zikredilmelidir.Yine Osmanlıca yazılmıĢ bir mezhepler tarihi olan Tercümânü'l-ümem adlı eserinin Abdülkadir Karahan tarafından Türk ilim dünyasına tanıtıldığı da belirtilmelidir.Daha sonra Ethem Ruhi Fığlalı, hem ġirvânî ve eserini tanıtan bir makale kaleme almıĢ, hem de eserin tenkitli basımını gerçekleĢtirmiĢtir.Ayrıca günümüz araĢtırmacıları tarafından, ġirvânî'nin Fetih sûresi tefsirini yaptığı bir çalıĢması tahkik edilmiĢ,ibadet üzerine yazdığı bir risâlesi de sadeleĢtirilerek yayımlanmıĢtır. 48
45 Nesirov, Elnur, Orta Esrlerde YaĢamıĢ Azerbyacanlı Âlimler, s. 284-5. 46 Mehreliyev, E. - Ahundov, E., ġirvaniler, Bakü, 1996., s. 60. 47 ġirinova, Yusif Dövletoğlunun “Menzum Fiqh” Tercüme Abidesi, s. 61. 48 Hülya Alper, ―VII. Yüzyü Osmanlı DüĢünce Dünyasında Bir Gazzâlî ġ ilrilti Otamk Sadreddinzâde eĢ-ġirvânî ve ġerhu'r-Risâleti'l-Kudsiyye Örneğinde ġerh Geleneği‖, Ġstanbul Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, 21, 59-80; Abdülkadir Karahan, "Tercümânü'l-ümem (Ġtikad Mezhepleri Üzerine Türkçe Bir Yazma)", Ġstanbul Yüksek Ġslâm Enstitüsü Dergisi, I (Ġstanbul 1962), s. 4-21.Ethem Ruhi Fığlalı, "Ġbn Sadru'din eĢ-ġirvânî ve Ġtikâdî Mezhepler Hakkındaki Türkçe Risalesi", Ankara Üniversitesi Ġlâhiyat Fakültesi Dergisi, XXIV (Ankara 1981), s. 249-276; a. mlf. , "Tercümânü'l-Ümem", Ankara Üniversitesi Ġlâhiyat Fakültesi Dergisi, XXIV (Ankara 1981), s. 277-335. |