74
lıdır. Əsl antonimlik müxtəlif köklü sözlərin əksliyi şəklində
təzahür edən leksik antonimlərdir. Məsələn: ağ-qara, dost-düş-
mən, gülmək-ağlamaq.
Antonimlər də
leksik və qrammatik olmaqla 2 yerə bölünür.
Leksik antonimlər əksmənalı köklərdən formalaşdığı halda,
qrammatik antonimlər şəkilçilərin vasitəsilə yaranır, yaxud kö-
məkçi nitq hissələrinin əksmənalılığı əsasında meydana çıxır. Be-
ləliklə, şəkilçilərin də antonimliyi olur. Məsələn: -lı
4
, -sız
4
şəkil-
çilərinin antonimliyi: dad
lı-dad
sız, duz
lu-duz
suz və s.
Leksikologiya hər cür antonimliyi yox, leksik antonimliyi
öyrənir.
Antonimlər də sinonimlər kimi eyni nitq hissəsinə aid olur.
Nitq prosesində təzadlı, ziddiyyətli hadisə və əşyaları qaba-
rıq, obrazlı bir şəkildə təsvir etmək, qiymətləndirmək, nəzərə
carpdırmaq məqsədilə də antonimlərdən istifadə olunur. Bədii
təsvir vasitəsi kimi antonimlər nitqdə lakoniklik, konkretlik, ob-
razlılıq yaradır. Antonimlərdən dilin bütün üslublarında istifadə
olunsa da, onlar üslubi vasitə kimi bədii ədəbiyyatda, poeziyada
daha geniş şəkildə işlədilir:
Mən yaşıd qardaşam qocayla, gənclə,
Dostları ilə paylaş: