Microsoft Word P. doc titul doc

__________________Milli Kitabxana__________________ 
22 
quru siçovulunun burun boşluğunda baş verən istilk mübadiləsində də 
ancaq istilikkeçirmə prosesi iştirak edir, ona görə də bu siçovullar 
bədənlərini soyutmaqla bərabər, buxarlanmanın qarşısını ala 
bildiklərindən su itirmir. Çəkisi 25 kiloqrama qədər olan nandu quşu 
da qaçış zamanı öz bədəninin temperaturunun artırmasına baxmayaraq 
çox az su itirir. Ətraf mühitin temperaturu 43°S olduqda nandu 20 dəq
ərzində qaçmaqla öz temperaturunu 2,6°S qədər qaldırır. Beləliklə, 
onun bədəninin temperaturu ətraf mühitinkindən bir qədər yuxarı 
olduğundan istilik miqdarının bir qismini istilikkeçirmə və şüalanma 
yolu ilə itirir, buxarlanma ilə səpələnən istilik miqdarı isə bu hesaba 
azalır. Quş istirahət etdikdə onun temperatüru ətraf mühitinkindən bir 
az aşağı olur. Ona görə də ətrafdan istilikkeçirmə yolu ilə quşun 
bədəninə müəyyən miqdar istilik enerjisi daxil olur. Quş həmin əlavə 
istiliyi metabolik istiliklə birlikdə buxarlanma yolu ilə ətrafa səpir. 
Tərləməklə istilik itirən heyvanlarda bədənin səthindəki 
temperatur daxili hissələrə nisbətən aşağı olur. Bu isə ətraf mühitdən 
istilik axını üçün şərait yaradır, sərf edilən suyun miqdarını artırır. 
Tükü seyrək və tamam tüksüz heyvanlar üçün tərləmə yolu ilə istilik 
itkisi zəruri xarakter daşıyır, bu yolla onlar qızmar günəş altında öz 
bədənlərini ifrat dərəcədə qızmaqdan qoruya bilir. 
Canlı orqanizmlərin öz həyat və fəaliyyətlərini, fizika qanunlarına 
uyğunlaşdırmasına aid sonsuz sayda faktlar göstərmək olar. Ayrı-ayrı 
mövzuların bu cür faktlar əsasında, həyat prosesləri ilə 
əlaqələndirilməsi dərsin keyfiyyətini yüksəltməklə yanaşı, təbiət 
fənləri arasında sıx əlaqə olduğunu nümayiş etdirir, şagirdlərdə təbiət 
hadisələri haqqında daha tam təsəvvür yaradır, onların təlim prosesinə 
marağını 1 tədricən artırır. Belə dərs darıxdırıcı olmur. Şagird aldığı 
biliklərin zəruriliyini, bu biliklərin tətbiq olunma imkanlarını bilir. 
Biz, tam olmasa da, marağın bir sıra ən etibarlı mexanizmlərini 
nəzərdən keçirdik. Bu mexanizmlərdən səmərəli istifadə şagirdləri 
bilik və bacarıqlarının inkişafına və təkmilləşdirilməsinə böyük təsir 
göstərir.