1 T. C. Sağlik bakanliğI TEMEL Sağlik hizmetleri genel müDÜRLÜĞÜ

Yüklə 356 Kb.

Pdf görüntüsü

səhifə	5/5
tarix	14.01.2017
ölçüsü	356 Kb.
	#5635

1 2 3 4 5

2- Kimyasal yanıklar:

Asit alkali madde ile oluşan yanıklar

28

Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?

Derinlik,

Yaygınlık,

Bölge,

Enfeksiyon riski,

Yaş,

Solunum yoluyla görülen zarar,

Önceden var olan hastalıklar.

Yanıklar nasıl derecelendirilir?

1. derece yanık: Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte iyileşir.

2. derece yanık: Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi

kendine iyileşir.

3. derece yanık: Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde

etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı

yoktur.

Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir?

Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol

açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop

ve toksinlerle enfeksiyon oluşur.

Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nedir?

Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir,

Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,

Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC),

Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir,

Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır,

Yanık bölge en az 20 dakika çeşme suyu altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok

olacağından önerilmez),

Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,

Takılan yerler varsa kesilir,

Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,

Su toplamış yerler patlatılmaz,

Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,

Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,

Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,

Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,

Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı (1 litre

su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımı) verilerek sıvı kaybı önlenir,

Tıbbi yardım istenir (112).

29

Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir,

Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15–20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,

Giysiler çıkarılmalıdır,

Hasta/yaralı örtülmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir (112).

Elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,

Hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk

ya da ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,

Hasta/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir,

Hasta/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir,

Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,

Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir (112).

SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM

Sıcak çarpması belirtileri nelerdir?

Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar. Sıcak

çarpmasının belirtileri şunlardır:

Adale krampları,

Güçsüzlük, yorgunluk,

Baş dönmesi,

Davranış bozukluğu, sinirlilik,

Solgun ve sıcak deri,

Bol terleme (daha sonra azalır),

Mide krampları, kusma, bulantı,

Bilinç kaybı, hayal görme,

Hızlı nabız.

Sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hasta serin ve havadar bir yere alınır,

Giysiler çıkarılır,

Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir,

Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için 1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1

çay kaşığı tuz karışımı sıvı ya da soda içirilir.

30

Sıcak çarpmasında risk grupları var mıdır?

Sıcak çarpması için özel bir risk grubu bulunmamakla beraber, diğer hastalık ya da yaralanmalar için hassas

olan kişiler, sıcaktan da diğer kişilere göre daha çok etkilenirler. Bu kişiler;

Kalp hastaları,

Tansiyon hastaları,

Diyabet hastaları,

Kanser hastaları,

Normal kilosunun çok altında ve çok üzerinde olanlar,

Psikolojik ya da psikiyatrik rahatsızlığı olanlar,

Böbrek hastaları,

65 yaş üzeri kişiler,

5 yaş altı çocuklar,

Hamileler,

Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar,

Yeterli miktarda su içmeyenler.

Sıcak yaz günlerinde sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir?

Özellikle şapka, güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,

Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,

Bol miktarda sıvı tüketilmelidir,

Vücut temiz tutulmalıdır,

Her öğünde yeteri miktarda gıda alınmalıdır,

Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,

Direk güneş ışığında kalınmamalıdır,

Kapalı mekanların düzenli aralıklarla havalandırılmasına özen gösterilmelidir.

DONMALARDA İLKYARDIM

Donuk belirtileri nelerdir?

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması

ile dokuda hasar oluşur. Donuklar şu şekilde derecelendirilir;

Birinci derece: En hafif şeklidir. Erken müdahale edilirse hızla iyileşir.

Deride solukluk, soğukluk hissi olur,

Uyuşukluk ve halsizlik görülür,

Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur.

İkinci derece: Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir.

Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,

Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir,

Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür.

Üçüncü derece: Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır.

Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur.

Donukta ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir,

Sakinleştirilir,

Kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,

Kuru giysiler giydirilir,

Sıcak içecekler verilir,

Su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu bölgelerin üstü temiz bir bez ile

örtülür,

Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır,

El ve ayak doğal pozisyonda tutulur ( eller yumruk yapılmışsa ve ayaklar büzülmüş ise açılmaya

çalışılmaz),

Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır,

El ve ayaklar yukarı kaldırılır,

Tıbbi yardım istenir (112).

(7)

KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM

Kırık nedir?

Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşabilir. Yaşlılık ile

birlikte kendiliğinden kırık oluşma riski de artar.

Kaç çeşit kırık vardır?

Kapalı kırık: Kemik bütünlüğü bozulmuştur. Ancak deri sağlamdır.

Açık kırık: Deri bütünlüğü bozulmuştur. Kırık uçları dışarı çıkabilir. Beraberinde kanama ve enfeksiyon

tehlikesi taşırlar.

Kırık belirtileri neler olabilir?

Hareket ile artan ağrı,

Şekil bozukluğu,

Hareket kaybı,

Ödem ve kanama nedeniyle morarma.

Ağrılı bölgelerin tespiti için elle muayene gereklidir.

32

Kırığın yol açabileceği olumsuz durumlar nelerdir?

Kırık yakınındaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve sıkışma (Kırık bölgede nabız alınamaması,

solukluk, soğukluk),

Parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok.

Kırıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hayatı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir,

Hasta/yaralı hareket ettirilmez, sıcak tutulur,

Kol etkilenmişse yüzük ve saat gibi eşyalar çıkarılır (aksi takdirde gelişebilecek öden doku hasarına

yol açacaktır,)

Tespit ve sargı yapılırken parmaklar görünecek şekilde açıkta bırakılır. Böylece parmaklardaki renk,

hareket ve duyarlılık kontrol edilir),

Kırık şüphesi olan bölge, ani hareketlerden kaçınılarak bir alt ve bir üst eklemleri de içine alacak

şekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yapılmış olmalı

ve kırık kemiğin alt ve üst eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalıdır,

Açık kırıklarda, tespitten önce yara temiz bir bezle kapatılmalıdır,

Kırık bölgede sık aralıklarla nabız, derinin rengi ve ısısı kontrol edilir,

Kol ve bacaklar yukarıda tutulur,

Tıbbi yardım istenir (112).

Burkulma nedir?

Eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır. Zorlamalar sonucu oluşur.

Burkulma belirtileri nelerdir?

Burkulan bölgede ağrı,

Kızarma, şişlik,

İşlev kaybı.

Burkulmada ilkyardım nasıl olmalıdır?

Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,

Şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır,

Hareket ettirilmez,

Tıbbi yardım istenir (112).

Çıkık nedir?

Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır. Kendiliğinden normal konumuna dönemez.

33

Çıkık belirtileri nelerdir?

Yoğun ağrı,

Şişlik ve kızarıklık,

İşlev kaybı,

Eklem Bozukluğu,

Çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır?

Eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir,

Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmaz,

Hasta / yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez,

Bölgede nabız, deri rengi ve ısısı kontrol edilir,

Tıbbi yardım istenir (112).

Kırık çıkık ve burkulmalarda tespit nasıl olmalıdır?

Tespit için ilkyardımcı elde olan malzemeleri kullanır. Bunlar üçgen sargı, rulo sargı, battaniye, hırka, eşarp,

kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir.

Tespit sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Tespit yapılırken yaralı bölge sabit tutulmalıdır,

Yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır,

Tespit edilecek bölge önce yumuşak malzeme ile kaplanmalıdır,

Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir, düzeltilmeye çalışılmamalıdır,

Tespit; kırık, çıkık ve burkulmanın üstündeki ve altında kalan eklemleri de içerecek şekilde

yapılmalıdır.

Tespit yöntemleri nelerdir?

Kol ve köprücük kemiği kırığı tespiti:

Koltuk altına yumuşak malzeme yerleştirilir,

Kol askısı yerleştirilir,

Üçgen bandaj yaralının gövdesinin üzerinde, üçgenin tepesi dirsek tarafına, tabanı gövdeyle aynı

hizada olacak şekilde yerleştirilir,

El dirsek hizasında bükülü olarak göğsün alt kısmına yerleştirilir. Üçgen bandajın iki ucu

yaralının boynuna düğümlenir, tespit edilen elin parmakları görülebilir şekilde olmalıdır,

Kol askısı desteği, göğüs boşluğu ve yaralı kol üzerine yerleştirilir (geniş dış bandajda

yerleştirilebilir.), böylelikle vücuda yapışık bir şekilde yaralı kol ve omuz eklemi sabitlenmiş

olur.

34

Pazı kemiği kırığı tespiti:

Sert tespit malzemesiyle yapılır,

Kırık kemiği tespit edecek olan malzemeler yerleştirilmeden önce, kolun altına (koltuk boşluğundan

yararlanılarak) iki şerit yerleştirilir,

Malzemelerden kısa olanı koltuk altından itibaren dirseği içine alacak şekilde yerleştirilir,

Uzun olanı omuzla dirseği içine alacak şekilde yerleştirilir,

Daha önceden yerleştirilen şeritlerle bağlanarak tespit edilir. Şeritler çok kısa bağlanmamalıdır,

Dirseği tespit için kol askısı takılır,

Omur tespiti için, göğüs ve yaralı kol üzerinden geniş kumaş şerit veya üçgen bandaj uygulanır.

Dirsek kırığı tespiti:

Kol gergin vaziyette bulunduysa, hastanın vücudu boyunca gergin ve deri ile arası yumuşak

malzemeyle doldurulmuş tespit malzemeleri yardımıyla tespit edilir,

Eğer bükülmüş vaziyette bulunduysa, bir kol askısı desteği yardımıyla tespit edilir.

Kol askısıyla ön kol, bilek ve el tespiti:

Kırık dirsek ve bilek ekleminin hareketini önlemek için yaralı ön kolun altına üçgen kol askısı

yerleştirilir. Hasta/yaralının boynunun arkasına üçgenin iki ucu düğümlenir,

Aşırı hareket etmesini engellemek için, geniş bir bandaj yardımıyla gövdeye bağlanır.

Dirsek kemiği ve/veya ön kol kemiği kırığında sert malzemelerle tespit:

Ön kolun altına 2 şerit yerleştirilir,

Yumuşak maddeyle desteklenmiş sert tespit malzemelerinden biri parmak diplerinden dirseğe kadar

içe, diğeri elin dış yüzünden dirseğe gelecek şekilde dışa konarak tespit edilir,

Daha önceden yerleştirilen şeritlerle bağlanır, fazla sıkılmamalıdır,

Dirsek eklemini tespit için kol askısı takılır,

Bilek kemiklerinde veya el tarak kemiğinde, bölgeyi bir kol askısı ile tespit yeterlidir,

Parmak kemiği kırıkları ile çıkığı ayırt etmek zordur. Tespit için, bir tespit malzemesi ile yaralı

parmak, yanındaki sağlıklı parmakla bandaj yapılabilir.

Pelvis kemiği kırığı tespiti:

Her iki bacak arasına bir dolgu malzemesi konur,

Sekiz şeklindeki bir bandajla bilekler tespit edilir,

Doğal boşlukların altından (dizler ve bilekler) bandajları kaydırmak ve iki tanesi kalça ve dizler

arasında diğer ikisi dizler ve bilekler arasında olacak şekilde düğümlenerek tespit edilir. Bütün

düğümler aynı tarafta olmalıdır.

Uyluk kemiği kırığının tespiti:

Sert tespit malzemesi ve sağlam bacağı (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespit etme:

Bir el ayağın üst kısmına, diğeri bileğe konularak yaralı bacak tutulur ve sağlam bacakla bir hizaya

getirmek için yavaşça çekilir. Aynı zamanda hafif bir döndürmede uygulanır,

Her iki bacak arasına (dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur,

Sekiz şeklinde bir bandajla bilekler sabitlenir,

Yaralının vücudunun altından, kımıldatmaksızın doğal boşlukları kullanarak bel, diz ve bileklerin

arkasına 7 kumaş şerit (veya benzeri) geçirilir,

Yumuşak malzemeyle desteklenmiş sert tespit malzemesi, koltuk altından ayağa kadar yerleştirilir ve

ayaklardan yukarı doğru bağlanır,

Düğümler tespit malzemesi üzerine atılarak bandajlar bağlanır,

Bilek hizasındaki bandaj öncekinin üzerine sekiz şeklinde bağlanır,

Sert tespit malzemesi bulunmaması halinde, sağlam bacağı tek destek olarak kullanarak, geniş

bandajlarla tespit edilir.

Diz kapağı kırığı tespiti:

Geniş bandajlar yardımı ile iki bacağı birleştirerek dizkapağı tespit edilir. Dizin üst ve altında kalan

bandajları sıkarken dikkatli olunmalıdır,

Geniş ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa, kalçadan ayağa kadar yaralı bacağın altına yerleştirilir

ve iki tane kalça ve diz arasında, iki tanede diz ile bilek arasında olmak üzere geniş bandajlarla

bağlanabilir. Bunun üzerine eklemi sabitlemek amacıyla, sekiz şeklinde bir bandaj sarılır.

Kaval kemiğinin tespiti:

Uyluk kemiği kırığı tespitindeki gibidir;

Bacaklar tutulur ve yavaşça çekilir,

Doğal boşluklar kullanılarak (dizlerin altı, bileklerin altı) yaralı bacağın altından kumaş şeritler

geçirilir,

Uygun bir şekilde yumuşak dolgu malzemesiyle desteklenmiş tespit malzemelerinden biri iç tarafta

kasıktan ayağa kadar, diğer tarafta kalçadan ayağa kadar yerleştirilir,

Ayaklardan başlanarak şeritler dış tespit malzemesi üzerinde düğümlenerek bağlanır. Bilek

hizasındaki bandaj ayak tabanı üzerine sekiz şeklinde düğümlenir.

Bileğin / ayağın tespiti:

Yaralının ayakkabıları çıkarılmadan bağları çözülür,

Bilek seviyesinde sarılmış sekiz şeklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir ve yumuşak

malzemelerle iyice kaplanmış (rulo yapılmış bir battaniye) bir yüzeye dayamak suretiyle bacakları

yukarıda tutmak gerekir.

36

(8)

BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLKYARDIM

Bilinç bozukluğu/ bilinç kaybı nedir?

Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden başlayarak (=bilinç bozukluğu), hiçbir

uyarıya cevap vermeme haline kadar giden (=bilinç kaybı) bilincin kısmen ya da tamamen kaybolması

halidir.

Bayılma (Senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan akışının azalması

sonucu oluşur.

Koma: Yutkunma ve öksürük gibi reflekslerin ve dışarıdan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması ya da

yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır.

Bilinç kaybı nedenleri ve belirtileri

nelerdir?

Bayılma nedenleri:

Korku, aşırı heyecan,

Sıcak, yorgunluk,

Kapalı ortam, kirli hava,

Aniden ayağa kalkma,

Kan şekerinin düşmesi,

Şiddetli enfeksiyonlar.

Bayılma ( Senkop) Belirtileri:

Baş dönmesi, baygınlık, yere düşme

Bacaklarda uyuşma

Bilinçte bulanıklık

Yüzde solgunluk

Üşüme, terleme

Hızlı ve zayıf nabız

Koma nedenleri:

Düşme veya şiddetli darbe,

Özellikle kafa travmaları,

Zehirlenmeler,

Aşırı alkol, uyuşturucu kullanımı,

Şeker hastalığı,

Karaciğer hastalıkları,

Havale gibi ateşli hastalıklar.

37

Koma belirtileri:

Yutkunma, öksürük gibi tepkilerin kaybolması,

Sesli ve ağrılı dürtülere tepki olmaması,

İdrar ve gaita kaçırma.

Bilinç bozukluğu durumunda ilkyardım nasıl olmalıdır?

Kişi başının döneceğini hissederse;

Sırt üstü yatırılır, ayakları 30 cm. kaldırılır,

Sıkan giysiler gevşetilir,

Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi sağlanır.

Eğer kişi bayıldıysa;

Sırt üstü yatırılarak ayakları 30 cm kaldırılır,

Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır,

Sıkan giysiler gevşetilir,

Kusma varsa yan pozisyonda tutulur,

Solunum kontrol edilir,

Etraftaki meraklılar uzaklaştırılır.

Bilinç kapalı ise:

Hasta/yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

Hasta/yaralıya koma pozisyonu verilir,

Yardım çağrılır (112),

Sık sık solunum ve nabız kontrol edilir,

Yardım gelinceye kadar yanında beklenir.

Koma pozisyonu (yarı yüzükoyun-yan pozisyon) nasıl verilir?

Sesli veya omzundan hafif sarsarak, uyarı verilerek bilinç kontrol edilir,

Sıkan giysiler gevşetilir,

Ağız içinde yabancı cisim olup olmadığı kontrol edilir,

Bak, dinle, hisset yöntemi ile solunum kontrol edilir,

Şah damarından nabız kontrol edilir,

Hasta/yaralının döndürüleceği tarafa diz çökülür,

Hasta/yaralının karşı tarafta kalan kolu karşı omzunun üzerine konur,

Karşı taraftaki bacağı dik açı yapacak şekilde kıvrılır,

İlkyardımcıya yakın kolu baş hizasında omuzdan yukarı uzatılır,

Karşı taraf omuz ve kalçasından tutularak bir hamlede çevrilir,

Üstteki bacak kalça ve dizden bükülerek öne doğru destek yapılır,

Alttaki bacak hafif dizden bükülerek arkaya destek yapılır,

Başı uzatılan kolun üzerine yan pozisyonda hafif öne eğik konur,

Tıbbi yardım (112) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur,

3–5 dakika ara ile solunum ve nabız kontrol edilir.

Havale nedir?

Sinir sisteminin merkezindeki bir tahriş (irritasyon) yüzünden beyinde meydana gelen elektriksel boşalmalar

sonucu oluşur. Vücudun adale yapısında kontrol edilemeyen kasılmalar olur.

Havale nedenleri nelerdir?

Kafa travmasına bağlı beyin yaralanmaları,

Beyin enfeksiyonları,

Yüksek ateş,

Bazı hastalıklar.

Nedenlerine göre havale çeşitleri nelerdir?

Ateş nedeniyle oluşan havaleler

Sara krizi (=Epilepsi)

Ateş nedeniyle oluşan havale nedir?

Herhangi bir ateşli hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38°C'nin üstüne çıkmasıyla oluşur. Genellikle 6 ay–6

yaş arasındaki çocuklarda rastlanır.

Ateş nedeniyle oluşan havalede ilkyardım nasıl olmalıdır?

Öncelikle hasta ıslak havlu ya da çarşafa sarılır,

Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında bir küvete sokulur,

Tıbbi yardım istenir (112).

Sara krizi (=Epilepsi) nedir?

Kronik bir hastalıktır. Doğum sırasında ya da daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluşan

kişilerde gelişir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da bazı belirtilerle tanınır. Sara krizini davet

eden bazı durumlar olabilir. Örneğin uzun süreli açlık, uykusuzluk, aşırı yorgunluk, kullanılan ilaçların

doktor izni dışında kesilmesi ya da değiştirilmesi, hormonal değişiklikler sara krizinin ortaya çıkmasına

neden olabilir. Bazı durumlarda sara krizi, madde bağımlılarının geçirdiği madde yoksunluk krizi ile

karıştırılabilir.

Sara krizinin belirtileri nelerdir?

Hastada sonradan oluşan ve ön haberci denilen normalde olmayan kokuları alma, adale kasılmaları

gibi ön belirtiler oluşur,

Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır,

Yoğun ve genel adale kasılmaları görülebilir, 10–20 saniye kadar nefesi kesilebilir,

Dokularda ve yüzde morarma gözlenir,

Ardından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük salgılanması, altına kaçırma

görülebilir,

Hasta dilini ısırabilir, başını yere çarpıp yaralayabilir, aşırı kontrolsüz hareketler gözlenir,

Son aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu hali vardır.

Bazı kişilerde, sara krizi aşağıdaki hafif belirtilerle görülebilir;

—Bir noktaya doğru dalgın bakış ve kişinin hayal alemine dalmış gibi görünmesi,

—İstemsiz mimik ve hareketler, dudak ısırma gibi hareketler,

—Anlamsız konuşma ve tekrarlayan hareketler,

—Dikkati dağıtacak derecede bellek yitimi.

Sara krizinde ilkyardım nasıl olmalıdır?

Öncelikle,

olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır (Örneğin kişi yol ortasında kriz geçiriyorsa olay yerindeki

trafik akışı kesilmelidir).

Kriz, kendi sürecini tamamlamaya bırakılır,

Hasta bağlanmaya çalışılmaz,

Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz,

Genel olarak yabancı herhangi bir madde kullanılmaz, koklatılmaz ya da ağızdan herhangi bir

yiyecek içecek verilmez,

Kendisini yaralamamasına dikkat edilir,

Başını çarpmasını engellemek için başın altına yumuşak bir malzeme konur,

Yaralanmaya neden olabilecek gereçler etraftan kaldırılır,

Sıkan giysiler gevşetilir,

Kusmaya karşı tedbirli olunur,

Düşme sonucu yaralanma varsa gerekli işlemler yapılır,

Tıbbi yardım istenir (112).

Kan şekeri düşüklüğü nedir?

Herhangi bir nedenle vücutta glikoz eksildiği zaman ortaya çıkan belirtilerdir.

Kan şekeri düşmesinin nedenleri nelerdir?

Şeker hastalığı tedavisine bağlı,

Uzun egzersizler sonrası,

Uzun süre aç kalma,

Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası.

Kan şekeri aniden düştüğünde hangi belirtiler görülür?

Korku,

Terleme,

Hızlı nabız,

Titreme,

Aniden acıkma,

Yorgunluk,

Bulantı.

Kan şekeri düşüklüğü yavaş ve uzun sürede oluşursa hangi belirtiler görülür?

Baş ağrısı,

Görme bozukluğu,

Uyuşukluk,

Zayıflık,

Konuşma güçlüğü,

Kafa karışıklığı,

Sarsıntı ve şuur kaybı.

Kan şekeri düşmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hastanın ABC’si değerlendirilir,

Hastanın bilinci yerinde ve kusmuyorsa ağızdan şeker, şekerli içecekler verilir, fazla şekerin bir

zararı olmaz (Ayrıca belirtiler fazla şekerden meydana gelmiş ise bile fazladan şeker verilmesi,

hastanın düşük kan şekeri düzeyinde kalmasından daha az zararlı olacaktır. Çünkü düşük kan

şekeri, beyinde ve diğer hayati organlarda kalıcı zararlara neden olabilir.),

15–20 dakikada belirtiler geçmiyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi için yardım çağırılır,

Hastanın bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verilerek tıbbi yardım çağırılır(112).

Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri nelerdir?

Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri arasında en sık kalp spazmı

(angina pektoris) ve kalp krizi

(

miyokart

enfarktüsü) görülür. Her ikisi de kalp kasının belli bir yerine gönderilen kanın azalması sonucu oluşur.

Göğüste kuvvetli ağrı belirtileri nelerdir?

Kalp Spazmı (Angina Pektoris) belirtileri:

Sıkıntı veya nefes darlığı olur,

Ağrı hissi; genellikle göğüs ortasında başlar, kollara, boyuna, sırta ve çeneye doğru ilerler,

Sıklıkla fiziksel hareket, fiziksel zorlanma, heyecan, üzüntü ya da fazla yemek yeme sonucu ortaya

çıkar,

Kısa sürelidir, ağrı yaklaşık 5–10 dakika kadar sürer,

Ağrı, istirahat ile durur, istirahat halindeyken görülmesi ciddi bir durumu gösterir,

Nefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez.

41

Kalp Krizi (Miyokart Enfarktüsü) belirtileri:

Hasta ciddi bir ölüm korkusu ve yoğun sıkıntı hisseder, terleme, mide bulantısı, kusma gibi

bulgular görülür,

Ağrı; göğüs ya da mide boşluğunun herhangi bir yerinde, sıklıkla kravat bölgesinde görülür,

omuzlara, boyuna, çeneye ve sol kola yayılır,

Süre ve yoğunluk olarak kalp spazmı (angina pektoris) ağrısına benzemekle birlikte daha şiddetli

ve uzun sürelidir,

En çok hazımsızlık, gaz sancısı veya kas ağrısı şeklinde belirti verir ve bu nedenle bu tür

rahatsızlıklarla karıştırılır (Bu tür gaz ya da kas ağrıları, aksi ispat edilinceye kadar kalp krizi

olarak düşünülmelidir),

Nefes alıp vermekle ağrının şekli ve şiddeti değişmez.

Göğüs ağrısında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hastanın yaşamsal bulguları kontrol edilir (ABC),

Hasta hemen dinlenmeye alınır, sakinleştirilir,

Yarı oturur pozisyon verilir,

Kullandığı ilaçları varsa almasına yardım edilir,

Yardım istenerek (112) sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,

Yol boyunca yaşam bulguları izlenir.

(9)

ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM

Zehirlenme nedir?

Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan

giren bazı yabancı maddeler, vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik)

olarak kabul edilirler.

Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?

Zehirlenme yolları üç grupta toplanır.

Sindirim yoluyla: En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler genellikle ev ya

da bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, ilaç ve aşırı alkoldür.

Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur. Genellikle karbon monoksit

(tüp kaçakları, şofben, bütan gaz sobaları), lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz

hijyeninde kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri gibi maddeler ile oluşur.

Cilt yoluyla: Zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer. Bu yolla olan zehirlenmeler böcek

sokmaları, hayvan ısırıkları, ilaç enjeksiyonları, saç boyaları, zirai ilaçlar gibi zehirli maddelerin deriden

emilmesi ile oluşur.

Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?

Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, kusma, karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal

Sinir sistemi bozuklukları: Bilinç kaybı, havale, rahatsızlık hissi, kaslarda ağrı, kasılma, hareketlerde

uyumsuzluk, şok belirtileri

Solunum sistemi bozuklukları: Nefes darlığı, solunum durması, baş ağrısı, baş dönmesi, kulak

çınlaması, oksijen yetmezliği nedeni ile ciltte kızarıklık, morarma

Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız bozukluğu, baş ağrısı, soğuk terleme, kalp durması

Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır?

Bilinç kontrolü yapılır,

Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır, zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su

ile yıkanır,

Yaşam bulguları değerlendirilir,

Kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir,

Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz,

Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir,

Üstü örtülür,

Tıbbi yardım istenir (112),

olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir; Sindirim yolu ile olan zehirlenmelerde tıbbi müdahaleye

yardımcı olmak için

—Zehirli maddenin türü nedir?

—İlaç ya da uyuşturucu alıyor mu?

—Hasta saat kaçta bulundu?

—Evde ne tip ilaçlar var?

Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hasta temiz havaya çıkarılır ya da cam ve kapı açılarak ortam havalandırılır,

Yaşamsal belirtiler değerlendirilir (ABC),

Yarı oturur pozisyonda tutulur,

Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir,

Tıbbi yardım istenir (112),

İlkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır,

Solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanılır,

Elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmaz,

Yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır,

Derhal itfaiyeye haber verilir (110).

Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?

Yaşam bulguları değerlendirilir,

Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir,

Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır,

15–20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır,

Tıbbi yardım istenir (112).

Zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir?

Zehirlenmeye neden olan maddenin uzaklaştırılması (Kirli madde vücuttan ne kadar çabuk

uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir),

Hayati fonksiyonların devamının sağlanması,

Sağlık kuruluşuna bildirilmesi (112).

Şofben Kazaları:

Şofben sıcak su temini için birçok konutta hala kullanılmaktadır. Elektrikle çalışanlar genellikle termostat

arızası nedeniyle kazan patlamalarına neden olabilmekte ve kişiler sıcak su yanıkları ile

karşılaşabilmektedir. LPG ile çalışan şofbenler ile de kazalar olmaktadır.

Bu kazalar ortamdaki oksijenin yanma sırasında tüketilmesine bağlıdır. LPG zehirli değildir. Ancak; 6

m3’den küçük iyi havalandırılmamış mekanlarda şofben kullanıldığında ortamdaki oksijen hızla tükenmekte

ve kişiler bu yüzden havasızlıktan boğularak kaybedilmektedirler.

Şofben Kazalarında İlkyardım:

Kişi ortamdan uzaklaştırılır,

Hareket ettirilmez,

Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC) ,

Havayolu açıklığı sağlanır,

Tıbbi yardım istenir (112).

Alınması Gereken Önlemler Nelerdir:

Banyo içerden kilitlenmemeli,

Şofben iyi çeken bir bacaya bağlanmalı,

Şofbenin olduğu yere bol hava girişi sağlanmalı,

Şofben ile tüp arasındaki hortum 125 cm’den uzun olmamalı,

Banyodaki kişiler kontrol edilmeli.

Karbon monoksit Zehirlenmesi:

Endüstriyel merkezlerde önemli bir sorundur. Egzoz gazları, gaz ve kömür ısıtıcıları, mangal kömürleri,

kuyular ve derin çukurlarda bulunur. Karbon monoksit renksiz, kokusuz, havadan hafif ve rahatsız edici

olmayan bir gazdır. Hemoglobine bağlanma kapasitesi oksijenden 280 kat fazladır.

Karbon monoksit Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Aşırı yorgunluk, huzursuzluk,

Grip belirtileri,

Bulantı- kusma, baş dönmesi, karıncalanma,

Cilt ve tırnaklarda kısa süreli kiraz kırmızısı renk değişimi,

Göğüs ağrısı, çarpıntı hissi, tansiyon düşüklüğü,

Solunum durması, kalp durması, koma.

44

Karbon monoksit Zehirlenmesinde İlkyardım:

Kişi ortamdan uzaklaştırılır,

Hareket ettirilmez,

Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

Hava yolu açıklığı sağlanır

Tıbbi yardım istenir (112).

(10)

HAYVAN ISIRMALARINDA İLKYARDIM

Kedi- köpek gibi hayvan ısırmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hasta/yaralı yaşamsal bulgular yönünden değerlendirilir (ABC),

Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır,

Yaranın üstü temiz bir bezle kapatılır,

Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama

durdurulmalıdır,

Derhal tıbbi yardım istenmeli (112),

Hasta kuduz ve/veya tetanos aşısı için uyarılmalıdır,

Arı sokmalarının belirtileri nelerdir?

Belirtiler kısa sürer. Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur. Arı birkaç yerden soktuysa, nefes

borusuna yakın bir yerden soktuysa ya da kişi alerjik bünyeli ise tehlikeli olabilir.

Arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Yaralı bölge yıkanır,

Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır,

Soğuk uygulama yapılır,

Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır,

Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlarda tıbbi yardım istenir (112).

Akrep sokmalarının belirtileri nelerdir?

Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluşturur.

Ağrı,

Ödem,

İltihaplanma, kızarma, morarma,

Adale krampları, titreme ve karıncalanma,

Huzursuzluk, havale gözlenebilir.

45

Akrep sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez,

Yatar pozisyonda tutulur,

Yaraya soğuk uygulama yapılır,

Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır,

Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.

Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir?

Lokal ve genel belirtiler verir:

Bölgede morluk, iltihaplanma (1–2 hafta sürer),

Kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim sistemi bozuklukları,

Aşırı susuzluk,

Şok, kanama,

Psikolojik bozukluklar,

Kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum düzensizliği.

Yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır,

Yara su ile yıkanır,

Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.) çıkarılır,

Yasa baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır,

Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır (Turnike

uygulanmaz),

Soğuk uygulama yapılır,

Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez),

Yaşamsal bulgular izlenir,

Tıbbi yardım istenir (112).

Deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir?

Çok ciddi değildir. Lokal ve genel belirtiler görülür:

Kızarma,

Şişme,

İltihaplanma,

Sıkıntı hissi,

Huzursuzluk,

Havale,

Baş ağrısı.

46

Deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Yaralı bölge hareket ettirilmez,

Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkartılır,

Etkilenen bölge ovulmamalı,

Sıcak uygulama yapılmalıdır.

(11)

GÖZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLKYARDIM

Göze yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Toz gibi küçük madde ise;

Göz ışığa doğru çevrilir ve alt göz kapağı içine bakılır,

Gerekirse üst göz kapağı açık tutulur,

Nemli temiz bir bezle çıkarılmaya çalışılır,

Hastaya gözünü kırpıştırması söylenir,

Göz ovulmamalıdır,

Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Bir cisim batması varsa ya da metal cisim kaçmışsa;

Gerekmedikçe hasta yerinden oynatılmaz,

Göze hiçbir şekilde dokunulmaz,

Tıbbi yardım istenir (112),

Hastanın göz uzmanı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez,

Su değdirilmez,

Tıbbi yardım istenir (112).

Buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır,

Çıkmazsa tıbbi yardım istenir (112).

47

(12)

BOĞULMALARDA İLKYARDIM

Boğulma nedir?

Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir.

Boğulma nedenleri nelerdir?

Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması,

Nefes borusuna sıvı dolması,

Nefes borusuna yabancı cisim kaçması,

Asılma,

Akciğerlerin zedelenmesi,

Gazla zehirlenme,

Suda boğulma (*).

(*) Suda boğulmalarda, boğulma sırasında nefes borusu girişinin kasılmasına bağlı olarak çok az

miktarda su akciğerlere girer. Suda boğulanlarda özellikle soğuk havalarda 20–30 dakika geçse bile

yapay solunum ve kalp mesajına başlanmalıdır.

Suda boğulmalarda, ağızdan ağza ya da ağızdan buruna solunumun suda yaptırılması mümkündür ve bu

uygulamaya su içerisinde iken başlanmalıdır. Bu uygulama derin sularda mümkün olmayabilir, bu

nedenle hasta/yaralının hızla sığ suya doğru çekilmesi gerekir.

Suya atlama sonucu, boğulma riskinin yanı sıra genel vücut travması ya da omurga kırıkları da akla

gelmelidir. Bu nedenle suda, başın çok fazla arkaya itilmemesi gereklidir.

Boğulmalarda genel belirtiler nelerdir?

Nefes almada güçlük,

Gürültülü, hızlı ve derin solunum,

Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme,

Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morarma,

Genel sıkıntı hali, cevaplarda isabetsizlik ve kararsızlık,

Bayılma.

Boğulmalarda genel ilkyardım işlemleri ne olmalıdır?

Boğulma nedeni ortadan kaldırılır,

Bilinç kontrolü yapılır,

Hastanın yaşamsal bulguları değerlendirilir,

Temel yaşam desteği sağlanır,

Derhal tıbbi yardım istenir (112),

Yaşam bulguları izlenir.

48

(13)

HASTA/ YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ

Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir?

Hasta/yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır,

Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için aşağıdaki kurallara uygun davranmalıdır;

Hasta/yaralıya yakın mesafede çalışılmalı,

Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalı,

Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmeli (Omurilik yaralanmaları riskini azaltır),

Yerden destek alacak şekilde her iki ayağı da kullanarak biri diğerinden biraz öne yerleştirilmeli,

Kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalı,

Baş her zaman düz tutulmalı, homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmeli,

Yavaş ve düzgün adımlarla yürünmeli ve adımlar omuzdan daha geniş olmamalı,

Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalça kasılmalı,

Omuzlar, leğen kemiğinin ve omuriliğin hizasında tutulmalı,

Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı,

Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmeli,

Hasta/yaralı baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek noktasından kavranmalı,

Tüm hareketleri yönlendirecek sorumlu bir kişi olmalı, bu kişi hareketler için gereken komutları

(dikkat, kaldırıyoruz gibi) vermelidir. Bu kişi genellikle ağırlığın en fazla olduğu ve en fazla dikkat

edilmesi gereken bölge olan baş ve boyun kısmını tutan kişi olmalı,

Hasta/yaralı taşınırken mükemmel bir ekip çalışması gerekmektedir.

Acil taşıma teknikleri nelerdir?

Genel bir kural olarak, hasta/yaralının yeri değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır. Olağanüstü bir

tehlike söz konusuysa, taşıdığı her türlü riske rağmen acil taşıma zorunludur.

En kısa sürede yaralılar güvenli bir yere taşınmalıdır.

ARAÇ İÇİNDEKİ YARALIYI (RENTEK) TAŞIMA YÖNTEMİ

DİKKAT

Araç içindeki yaralıyı

(

Rentek Manevrası) taşıma; kaza geçirmiş yaralı bir kişiyi eğer bir tehlike

söz konusu ise omuriliğe zarar vermeden çıkarmada kullanılır. Bu uygulama solunum durması; yangın

tehlikesi, patlama gibi tehlikeli durumlarda uygulanacaktır.

1- Kaza ortamı değerlendirilir; patlama, yangın tehlikesi belirlenir, çevre ve ilkyardımcının kendi güvenliği

sağlanır,

2- Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilinci kontrol edilir, çevrede

birileri varsa 112’yi araması istenir,

3- Hasta/yaralının solunum yapıp yapmadığı gözlemlenir (göğüs hareketleri izlenir). Eğer solunum yok ise,

4- Hasta/yaralının ayaklarının pedala sıkışmadığından emin olunur; emniyet kemeri açılır,

49

5- Hasta/yaralıya yan tarafından yaklaşılır ve bir elle kolu diğer elle de çenesi kavranarak boynu tespit edilir

( Hafif hareketle),

6- Baş-boyun-gövde hizasını bozmadan araçtan dışarı çekilir,

7- Hasta/yaralı yavaşça yere veya sedyeye yerleştirilir.

Sürükleme yöntemleri nelerdir?

Hasta/yaralının sürüklenmesi, oldukça faydalı bir yöntemdir. Özellikle, çok kilolu ve iriyarı kişilerin

taşınması gerekiyorsa; dar, basık ve geçiş güçlüğü olan bir yerden çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya

neden olmamak için seçilebilecek bir yöntemdir. İlkyardımcının fiziksel kapasitesi göz önünde

bulundurulmalıdır. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır.

Sürükleme yöntemleri şunlardır;

Ayak bileklerinden sürükleme,

Koltuk altından tutarak sürükleme.

Kısa mesafede süratli taşıma teknikleri nelerdir?

1-Kucakta taşıma:

Bilinci açık olan çocuklar ve hafif yetişkinler için kullanışlı bir yöntemdir. Bir ilkyardımcı tarafından

uygulanır.

Bir elle yaralı dizlerinin altından tutularak destek alınır,

Diğer elle gövdenin ağırlığı yüklenerek sırtından kavranır,

Yaralıya kollarını ilkyardımcının boynuna dolaması söylenebilir. Bu yaralının kendini güvende

hissetmesini sağlar,

Ağırlık dizlere verilerek kalkılır.

2-İlkyardımcının omzundan destek alma:

Hafif yaralı ve yürüyebilecek durumdaki hasta/yaralıların taşınmasında kullanılır. Bir ilkyardımcı

tarafından uygulanır. Bu yöntem iki kişi ile de uygulanabilir.

Yaralının bir kolu ilkyardımcının boynuna dolanarak destek verilir,

İlkyardımcı boşta kalan kolu ile hasta/yaralının belini tutarak yardım eder.

3-Sırtta taşıma:

Bilinçli hastaları taşımada kullanılır. Bir ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İlkyardımcı hasta/yaralıya sırtı dönük olarak çömelir ve bacaklarını kavrar,

Hasta/yaralının kolları ilkyardımcının göğsünde birleştirilir,

Ağırlık dizlere verilerek hasta/yaralı kaldırılır.

4-Omuzda taşıma ( İtfaiyeci yöntemi) :

Yürüyemeyen ya da bilinci kapalı olan kişiler için kullanılır. Bir ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İlkyardımcının bir kolu boşta olacağından merdiven ya da bir yerden rahatlıkla destek alınabilir.

İlkyardımcı sol kolu ile omzundan tutarak hasta/yaralıyı oturur duruma getirir,

Çömelerek sağ kolunu hasta/yaralının bacaklarının arasından geçirir,

Hasta/yaralının vücudunu sağ omzuna alır,

Sol el ile hasta/yaralının sağ elini tutar, ağırlığı dizlerine vererek kalkar,

Hasta/yaralının önde boşta kalan bileği kavranarak hızla olay yerinden uzaklaştırılır.

5-İki ilkyardımcı ile ellerin üzerinde taşıma (Altın Beşik Yöntemi) :

Hasta/yaralının ciddi bir yaralanması yoksa ve yardım edebiliyorsa iki, üç, dört elle altın beşik yapılarak

taşınır.

İki elle: İki ilkyardımcının birer eli boşta kalır, bu elleri birbirlerinin omzuna koyarlar, diğer elleri ile

bileklerinden kavrayarak hasta/yaralıyı oturturlar.

Üç elle: Birinci ilkyardımcı bir eli ile ikinci ilkyardımcının omzunu kavrar, diğer eli ile ikinci ilkyardımcının

el bileğini kavrar. İkinci ilkyardımcı bir el ile birinci ilkyardımcının bileğini, diğer eli ile de kendi bileğini

kavrar.

Dört elle: İlkyardımcılar bir elleri ile diğer el bileklerini, öbür elleri ile de birbirlerinin bileklerini kavrarlar.

6-Kollar ve bacaklardan tutarak taşıma:

Hasta/yaralı bir yerden kaldırılarak hemen başka bir yere aktarılacaksa kullanılır. İki ilkyardımcı tarafından

uygulanır.

İlkyardımcılardan biri sırtı hasta/yaralıya dönük olacak şekilde bacakları arasına çömelir ve elleri ile

hasta/yaralının dizleri altından kavrar. İkinci ilkyardımcı hasta/yaralının baş tarafına geçerek kolları

ile koltuk altlarından kavrar. Bu şekilde kaldırarak taşırlar.

7-Sandalye ile taşıma:

Hasta/yaralının bilinçli olması gereklidir. Özellikle merdiven inip çıkarken çok kullanışlı bir yöntemdir. İki

ilkyardımcı tarafından uygulanır.

Bir ilkyardımcı sandalyeyi arka taraftan, oturulacak kısma yakın bir yerden, diğer ilkyardımcı

sandalyenin ön bacaklarını aşağı kısmından kavrayarak taşırlar.

Sedye üzerine yerleştirme teknikleri nelerdir?

1-Kaşık tekniği:

Bu teknik hasta/yaralıya sadece bir taraftan ulaşılması durumunda üç ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İlkyardımcılar hasta/yaralının tek bir yanında bir dizleri yerde olacak şekilde diz çökerler,

Hasta/yaralının elleri göğsünde birleştirilir,

Birinci ilkyardımcı baş ve omzundan, ikinci ilkyardımcı sırtının alt kısmı ve uyluğundan, üçüncü

ilkyardımcı dizlerinin altından ve bileklerinden kavrar. Daha sonra kendi ellerini hasta/yaralının

vücudun altından geçirerek kavrarlar,

Başını ve omzunu tutan birinci ilkyardımcının komutu ile tüm ilkyardımcılar aynı anda hasta/yaralıyı

kaldırarak dizlerinin üzerine koyarlar,

Aynı anda tek bir hareketle hasta/yaralıyı göğüslerine doğru çevirirler,

Sonra uyumlu bir şekilde ayağa kalkar ve aynı anda düzgün bir şekilde sedyeye koyarlar.

51

2-Köprü tekniği:

Hasta/yaralıya iki taraftan ulaşılması durumunda dört ilkyardımcı tarafından yapılır.

İlkyardımcılar bacaklarını açıp, hasta/yaralının üzerine hafifçe çömelerek yerleşirler,

Birinci ilkyardımcı başı koruyacak şekilde omuz ve ensesinden, ikinci ilkyardımcı kalçalarından,

üçüncü ilkyardımcı da dizlerinin altından tutar,

Birinci ilkyardımcının komutu ile her üç ilkyardımcı hastayı kaldırırlar,

Dördüncü ilkyardımcı sedyeyi arkadaşlarının bacakları arasına iterek yerleştirir ve hasta/yaralı

sedyenin üzerine konulur.

3-Karşılıklı durarak kaldırma:

Omurilik yaralanmalarında ve şüphesinde kullanılır. Üç ilkyardımcı tarafından uygulanır.

İki ilkyardımcı hasta/yaralının göğüs hizasında karşılıklı diz çökerler,

Üçüncü ilkyardımcı hasta/yaralının dizleri hizasında diz çöker,

Hasta/yaralının kolları göğsünün üzerinde birleştirerek, düz yatması sağlanır,

Baş kısımdaki ilkyardımcılar kollarını baş-boyun eksenini koruyacak şekilde hasta/yaralının sırtına

yerleştirirler,

Hasta/yaralının dizleri hizasındaki üçüncü ilkyardımcı kollarını açarak hasta/yaralının bacaklarını

düz olacak şekilde kavrar. Verilen komutla, tüm ilkyardımcılar hasta/yaralıyı düz olarak kaldırarak

sedyeye yerleştirirler.

Sedye ile taşıma teknikleri nelerdir?

Sedye ile taşımada genel kurallar şunlardır;

Hasta/yaralı battaniye ya da çarşaf gibi bir malzeme ile sarılmalıdır,

Düşmesini önlemek için sedyeye bağlanmalıdır,

Başı gidiş yönünde olmalıdır,

Sedye daima yatay konumda olmalıdır,

Öndeki ilkyardımcı sağ, arkadaki ilkyardımcı sol ayağı ile yürümeye başlamalıdır (Sürekli

değiştirilen adımlar sedyeye sağlam taşıma sağlar),

Daima sedye hareketlerini yönlendiren bir sorumlu olmalı ve komut vermelidir,

Güçlü olan ilkyardımcı hasta /yaralının baş kısmında olmalıdır.

1-Sedyenin iki kişi tarafından taşınması:

Her iki ilkyardımcı çömelirler, sırtları düz, bacakları kıvrık olacak şekilde sedyenin iki ucundaki iç

kısımlarda dururlar,

Komutla birlikte sedyeyi kaldırırlar ve yine komutla dönüşümlü adımla yürümeye başlarlar,

Önde yürüyen yoldaki olası engelleri haber vermekle sorumludur.

2-Sedyenin dört kişi tarafından taşınması:

Yaralının durumu ağır ise ya da yol uzun, zor ve engelli ise sedye 4 kişi ile taşınmalıdır.

İlkyardımcıların ikisi hasta/yaralının baş, diğer ikisi ayak kısmında sırtları dik, bacakları bükülü

olarak sedyenin yan kısımlarında çömelirler. Sedyenin sapından tutarlar ve yukarı komutu ile

sedyeyi kaldırırlar,

Sedyenin sol tarafından tutan ilkyardımcılar sol, sağ tarafındakiler sağ adımlarıyla yürümeye

başlarlar,

Dar bölgeden yürürken ilkyardımcılar sırtlarını sedyenin iç kısmına vererek yerleşirler,

Merdiven, yokuş inip çıkarken sedye mümkün olabilecek en yatay pozisyonda tutulmalıdır. Bunun

için ayak tarafındakiler sedyeyi omuz hizasında, baş tarafındakiler uyluk hizasında tutmalıdır.

3-Bir battaniye ile geçici sedye oluşturma:

Tek bir battaniye ile sedye oluşturmada ise battaniye yere serilir kenarları rulo yapılır. Yaralı üzerine

yatırılarak kısa mesafede güvenle taşınabilir.

4-Bir battaniye ve iki kirişle geçici sedye oluşturma:

Yeterli uzunlukta iki kiriş ile sedye oluşturmak mümkündür.

Bir battaniye yere serilir,

Battaniyenin 1/3'üne birinci kiriş yerleştirilir ve battaniye bu kirişin üzerine katlanır,

Katlanan kısmın bittiği yere yakın bir noktaya ikinci kiriş yerleştirilir,

Battaniyede kalan kısım bu kirişin üzerini kaplayacak şekilde kirişin üzerine doğru getirilir,

Hasta/yaralı bu iki kirişin arasında oluşturulan bölgeye yatırılır.

Document Outline

İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
- İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
  - İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
    - İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
      - İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
        
        İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
        
        İLKYARDIM VE ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ
        
        DAİRE BAŞKANLIĞI
        
        ANKARA 2011
        
        ÖNSÖZ
- İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir?8
- Yapay solunum nasıl yapılır? 15
- Dış kalp masajı nasıl yapılır? 16
- Hava yolu tıkanıklığı nedir? 18
- Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır? 20
  - Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır? 20
    - Tespit yöntemleri nelerdir? 37
  - Havale nedir? 42
    - Ateş nedeniyle oluşan havale nedir? 42
- İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir?
B. Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
- Yapay solunum nasıl yapılır?
- Hava yolu tıkanıklığı nedir?
- Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.
 Nefes alamaz,
- Bu durumda Heimlich Manevrası (=Karına bası uygulama) yapılır.
-  Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcutsa, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır,
  -  Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,
  -  Kanama
  -  Yara kenarının ayrılması
    - Kafatası, beyin yaralanmaları:
  -  Bilinç kontrolü yapılır,
  -  Isı ile oluşan yanıklar,
    - Tespit yöntemleri nelerdir?
  -  Koltuk altına yumuşak malzeme yerleştirilir,
  -  Sert tespit malzemesiyle yapılır,
    - Bilinç kapalı ise:
  - Havale nedir?
    -  Ateş nedeniyle oluşan havaleler
    - Ateş nedeniyle oluşan havale nedir?

Yüklə 356 Kb.

Dostları ilə paylaş:

1 2 3 4 5