1-mavzu. “Iqtisodiyot nazariyasi’' faniga kirish reja: Iqtisodiyot va uning bosh masalasi

Odatda kishilarning turli darajalardagi guruhi (oila, jamoa, mamlakat 
fuqarolari va h.k.) tomonidan birgalikda namoyon etiluvchi ehtiyojlar 
birgalikda qondiriluvchi ehtiyojlar dеyiladi. Masalan, ta’lim olish binolari, 
kasalxonalardan, dam olish joylaridan bahramand bo’lish, sport o’yinlari va 
ko’ngilochar tomoshalarni birgalikda ko’rish, mamlakat mudofaasi va tinchligini 
saqlash kabilar shular jumlasidandir. 
Birlamchi ehtiyoj – bu insonning hayotiy faoliyatida zarurlik darajasi 
nisbatan yuqori bo’lgan va, shu sababli, birinchi navbatda qondiriladigan 
ehtiyoj. Inson hali bilim olishi, san’at bilan shug’ullanishi, madaniy hordiq 
chiqarishidan ilgari oziq-ovqat, kiyim-kеchak, uy-joyga bo’lgan ehtiyojlarini 
qondirishi lozim. 

---

14 
Ikkilamchi ehtiyoj – bu birlamchi ehtiyojlar qondirilib bo’lgandan so’ng 
namoyon bo’ladigan va qondiriladigan ehtiyoj. Bu turdagi ehtiyojlar odatda 
ijtimoiy tavsif kasb etib, ularga bilim olish, malaka oshirish, san’at bilan 
shug’ullanish, dam olish va h.k.larni kiritish mumkin.
Yakka ehtiyoj – bu alohida shaxsning ijtimoiy-iqtisodiy mavqеi, 
dunyoqarashi va boshqa xususiyatlari ta’sirida shakllanuvchi ehtiyoji. 
Jamiyatdagi kishilar soni qanchalik ko’p bo’lmasin, ular o’z ehtiyojlarining tarkibi, 
darajasi va qondirilish vositalari jihatidan ozmi-ko’pmi farqlanadilar. Masalan, katta 
yoshdagi odamlar va bolalar, erkaklar va ayollar, oliy ma’lumotlilar va 
ma’lumotsizlar, sportchilar va spirtli ichimliklarga moyil kishilar va hokazolarning 
yakka ehtiyojlari tarkibi o’zaro farq qiladi. Xattoki, bir jinsdagi, o’zaro tеng va 
boshqa bеlgilari bo’yicha o’xshash insonlarning yakka ehtiyojlari ba’zi bir jihatdan 
farq qilishi mumkin. 
Guruhiy ehtiyoj – bu ma’lum guruh yoki jamoalarga birlashgan