Buxoro muhandislik texnologiya instituti

 
Bir o’rinli stolning o’lchamlari 
T/r Talaba va o’quvchilar 
balandligi, mm 
Poldan balandligi, mm 
Stolning
Balandligi 
Oyoq uchun kenglik 
Chegarasi 
1. 
116-130 
520 
400 
2. 
131-145
580 
520 
3. 
146-160 
640 
580 
4. 
161-175 
700 
640
5. 
175 va yuqori 
760 
700 
Ayrim hollarda oyoq uchun monitorning eni va chuqurligi stol 
konstruksiyasining turiga qarab tanlanadi. Juda ko’p hollarda stolning optimal 
balandligi 760 mm, oyoq uchun maydon kengligi 800 mm qabul qilinadi.
Me’yoriy talablarga binoan o’quvchi va talabalar uchun stolning asosiy 
o’lchamlari qo’yidagicha: 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
t/r Stol parametrlari 
Talabalar va o’quvchilar 
o’lchamlari 
116-
130 
131-
145 
146-
160 
161-175 
176 
1. 
O’tirgichning poldan 
balandligi, mm 
300 
340 
380 
420 
460 
2. 
Eni, mm
270 
290 
320 
340 
360 
3. 
O’tirgichning chuqurligi, mm
290 
330 
360 
380 
400 
4. 
Stol yelkasining balandligi 
130 
150 
160 
170 
190 
5. 
Stol yelkasining eng yuqori 
balandligi 
280 
380 
330 
320 
400 
6. 
Egilgan joyining balandligi 
170 
190 
220 
210 
220 
7. 
Stol oldi qismining egrilik 
radiusi 
20-
50 
- 
- 
- 
- 
8. 
O’tirgichning egrilik burchagi 
radiusi. grad. 
0-
4 
- 
- 
- 
- 
9. 
Stol yelkasining egrilik,
radiusi, grad. 
95-
108 
- 
- 
- 
- 
10. O’tirgichning egrilik burchagi 
radiusi, mm.
300 
- 
- 
- 
- 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
Berilgan ma’lumotlar asosida kompyuter ish o’rnini optimal tashkil etish 
mumkin. Shu sababli, kompyuter operatorlari uchun belgilangan talablarga mos 
keladigan ko’tariladigan - aylanadigan maxsus stoldan foydalanish tavsiya etiladi. 
Bu turdagi stullar uzunligi 250 mm va eni 50 mm bo’lgan tirsak osti tayanch 
bilan ta’minlanadi. Oxirgi yillarda dasturlovchilarning qomatiga mos ravishda 
o’zgartirish imkoni mavjud konstruksiyalardan foydalaniladi. Ish o’rni albatta oyoq 
uchun taglik bilan ta’minlanadi va uning o’lchamlari eni 300 mm chuqurligi 400 mm 
bo’lib, o’zgartirish imkoni mavjud. Podstavkalar maxsus balandligi 10mm bo’lgan 
bortcha Bilan ta’minlanadi. Ergonomik talablardan kelib chiqqan holda ish o’rnini 
qo’yidagi qismlarga ajratish mumkin [10].
- motor maydon – ish o’rinining kishi harakat qiladigan qismi; 
- qo’lning maksimal uzatish zonasi – bu mator maydoni, chet bilan 
chegaralangan bo’lib, uzatilgan qo’l harakatini ng yetadigan qismi; 
- optimal zona – norama qo’l yetadigan uzunliu chegarasi.
Gorizonatal tekislikda qo’lni uzatish zonasi.
a - eng maksimal uzatish zonasi; 
b – barmoqlarning uzatilgan qo’l qismi zonasi; 
v – kaftning yengil uzatish zonasi; 
g – qo’pol qo’l ishlarini bajarish tekisligi; 
d – nozik ishlarni optimal bajarish tekisligi. 
0
200
400
600
800
200
400
600
800
200
0
400
600
800
а
б
в
г
д

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
Mehnat ashyolarini va hujjatlarni eng optimal joylashuvi zonalari 
qo’yidagicha; 
A zonada joylashtiriladi (markazda) 
Sistema bloki - stolning tokchasiga o’rnatiladi. 
Klavriatura - bilan xonada joylashadi. 
«Sichqoncha» -o’ng zonada joylashadi. 
Skaner - a/b zonada (o’ngda) 
Printer a zonada (chapda) joylashadi. 
Hujjatlar esa eng qo’lay bo’lgan v, a, b va siljuvchan yashiklarga 
joylashtiriladi. 
Rasmda muxandis dasturlovchining asosiy va qo’shimcha hujjat va elementlar 
majmuasini joylashuvi ko’rsatilgan. 
1 –skaner, 2-monitor, 3-printer, 4- ish stolining yuzasi, 5-klaviatura,
6-sichqoncha. 
Kompyuterning asosiy va qo’shimcha tashkil etuvchilarining real joylashuvi 
sxemasi qo’yidagi rasmda ko’rsatilgan [11]. 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
1 – printer, 2-monitor, 3- ish stolining yuzasi, 4-klaviratura,
5-sichqoncha. 
Ekranning holati kattaligi 0,6-0,7 m bo’lgan o’qish burchagi va nigohning 20 
ekranning markaziga yo’naltirilgan holatga mos kelishi kerak. Ekrannin 
uyg’unlashtirish bo’ylama yo’nalishida - 10 dan + 20 gacha qabul qilinadi. Shu
bilan
Shu bilan birga foydalanuvchining ish holatiga alohida e’tibor beriladi. 
Noqulay ish yuzasi esa muskullarda zo’riqishga sabab bo’ladi. Shu sababli, 
dasturlovchining ish holatiga qo’yidagi talablar qo’yiladi. 
1) dasturlovchining boshi 20 dan kam darajada engashishi lozim; 
2) yelkalar erkin bo’lishi lozim; 
3) tirsak 80 – 100 burchak ostida joylashishi kerak; 
4) Qo’l barmoqlari bo’ylama holatda bo’lishi kerak. 
Juda ko’p hollarda noqulay holat klaviaturani baland joylashishi, hujjatlarni 
past joylashishi, oyoq va qo’l uchun yetarli bo’lmagan maydon mavjudligi sabab 
bo’ladi. 
Ko’rsatilgan kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida klavishlarni yaxshi 
xarakatlarini ta’minlovchi maxsus moslamalardan foydalanish tavsiya etiladi. 
Kompyuterda kishining sifatli va unumli bo’lishini ta’minlash belgilarning

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R. 
kattaligiga, joylashuviga yorug’lik va ekran foniga bog’liq. Agar operator ko’zi 
bilan ekran oralig’i 60-80 mm bo’lsa, belgilar 3 mm bo’lishi tavsiya etiladi. 
Tibbiyot xodimlari kompyuterdan foydalanishda monitorni ko’zdan 50-60 sm 
masofada joylashtirishni tavsiya etadi. 
Muhandis-dasturlovchining ish o’rni yuqorida keltirilgan talablar asosida 
tashkil etish belgilangan ergonomik talablarga mos keladi. Bu esa unumdorlikni 
oshirish imkonini beradi [12]. 

---

FIO 
Imzo
“Intellektual tizimlar” fanining “Ekspert tizimlar” 
bo`limi bo`yicha elektron modul yaratish.
bet 
Rahbar Nurullayev M.M.
Talaba 
Najmiddinov J.R.