Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali

Global simsiz tarmoqlar (WWAN) texnologiyalari
WWAN tarmoq texnologiyalarini avlodlarga ajratish qabul qilingan 
(1G, 2G, 3G, 4G, …). G – Generation, ya’ni avlodni bildiradi. 
Birinchi avlod texnologiyalariga (1G) analog texnologiyalari 
taalluqli. Analog texnologiyalari faqat ovoz chaqiriqlarini amalga oshirish 
uchun yaratilgan bo’lib, ma’lumotlarni uzatish tezligi haddan tashqari 
past edi. 
Ikkinchi avlod texnologiyalari (2G) analog texnologiyalariga 
nisbatan qator afzalliklarga ega, ya’ni ovozning yaxshilangan sifati, 
yuqori himoyalanganlik va unumdorlik. Ikkinchi avlod texnologiyalari 
xususida so’z borganida, avvalo, GSM (Global Standard for Mobile 
Communications) -
 
"mobil uyali aloqa uchun global standart" 
texnologiyasini ko’rsatish lozim. Ushbu texnologiyada nafaqat 
raqamlashtirilgan nutq, balki raqamli ma’lumotlar uzatilishi mumkin. 
GSM tarmoq abonentlari mobil modem xizmatlaridan, kompyuter 
tizimlaridan foydalanishlari, elektron pochta xabarlarini yuborishlari va 
qabul qilishlari mumkin. Bunday tarmoqlarning asosiy kamchiliklaridan 
biri – uzatishning past tezligi. Internetdan mobil foydalanish imkoniyati 
GPRS (General Packet Radio Service) - ma’lumotlarni radiotarmoq orqali
paketli uzatishga o’tish bilan anchagina kengaydi. GPRS texnologiyasi 
GSM texnologiyaga ustqurma bo’lib, ma’lumotlarni uzatish tezligi 171,2 
Kbit/c gacha etadi. 
Uchinchi avlod texnologiyalari (3G) yuqorida aytib o’tilgan 
ma’lumotlarni uzatish tezligiga talablarga qo’shimcha ikkinchi avlod 
tarmoqlari bilan osongina integratsiyasini ta’minlashga mo’ljallangan. 
Ushbu avlod texnologiyalariga CDMA texnologiyasining rivoji 
hisoblanuvchi
 
WCDMA (Wideband Code Division Multiple Access) – kod 
ajratishli keng polosali ko’p miqdordagi foydalanish – radiointerfeys 
texnologiyasi mansub. Ushbu texnologiya har biri 5 MGs li 
radiochastotaning ikkita keng polosasidan foydalanadi. Mobil 
foydalanish texnologiyasi rivojining navbatdagi bosqichi EDGE 
(Enhanced Data rates for GSM evolution) – GPRS tarmoqlarga ustqurma 
hisoblanuvchi mobil aloqa uchun ma’lumotlarni simsiz uzatuvchi raqamli 
texnologiya. EDGE yordamida tarmoqqa ulanish GPRS ga nisbatan 

---

17 
taxminan 3 marta tez, ma’lumotlarni uzatish tezligi esa 474 Kbit/s gacha 
tashkil etishi mumkin. 
HSPA+ (Evolved High-Speed Packet Access) – uchinchi avlodning 
tezligi yuqori paketli foydalanish texnologiyasi bo’yicha ma’lumotlarni 
uzatish tezligi (bazaviy stansiyadan barcha lokal abonentlarga 
ma’lumotlarni uzatish tezligi) 10 - 20 Mbit/s gacha tashkil etadi. 
To’rtinchi avlod texnologiyalarining (4G) uchinchi avlod 
texnologiyalaridan asosiy farqi, ushbu texnologiyalar ma’lumotlarni 
butunlay paketli uzatish protokollariga asoslangan. 3G texnologiyasi esa 
o’zida paketli kommutatsiya bilan kanalli kommutatsiyani birlashtiradi. 
WiMAX va LTE (Long-Term evolution) texnologiyalari to’rtinchi 
avlod texnologiyalari hisoblanib, ularda multiplekslashning yangi, 
haddan tashqari samarali sxemalari ishlatiladi. Ularning ikkalasida ovozni 
uzatish kanali mavjud emas. LTE standartida tarmoqda abonentgacha 
tezlik 173 Mbit/s gacha va abonentdan tarmoqqacha tezlik 58 
Mbit/s gacha belgilangan. 
 

---

18