T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 114
40- İNTRAMÜSKÜLER (KAS İÇİ-İM) YOLLA İLAÇ UYGULAMA TALİMATI
1.
AMAÇ: İntramüsküler (IM) enjeksiyonu uygulanması gereken ilacı doğru yere, doğru
dozda, uygun teknikle uygulamaktır.
2.
KAPSAM: Bu talimat; İntramüsküler enjeksiyon uygulama faaliyetlerini kapsar.
3.
SORUMLULAR: Bu protokolün uygulanmasından hemşireler sorumludur.
4.
TANIMLAR:
Hematom: Vücutta herhangi bir bölgede dokunun içinde kan birikmesidir.
Prone pozisyon: Yüzüstü yatar pozisyondur.
5.
UYARILAR ve ÖNERİLER:
IM enjeksiyon Uygulanacak Bölgenin Belirlenmesi
Dorsagluteal bölge:
Ventogluteal bölge
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 115
Laterofemoral bölge
Deltoid bölgesi
Çocuklarda İ.M. Enjeksiyon Bölgeleri ve Verilebilecek İlaç Miktarları
Bölge
0-1,5 yaş
1,5-3 yaş
3-6 yaş
6-15 yaş
15 yaş ve
üzeri
Deltoid
Önerilmez
Diğer bölgeler
uygun değilse
(0,5 ml)
0,5 ml
0,5 ml
1 ml
Dorsagluteal
Önerilmez
Diğer bölgeler
uygun değilse
(1 ml)
1,5 ml
1,5-2 ml
2-2,5 ml
Ventrogluteal Önerilmez
Diğer bölgeler
uygun değilse
(1 ml)
1,5 ml
1,5-2 ml
2-2,5 ml
Vastus
Lateralis
0,5-1 ml
1 ml
1,5 ml
1,5-2 ml
2-2,5 ml
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 116
6.
ARAÇ VE GEREÇLER:
Tedavi tepsisi
Protokole uygun hazırlanmış ilaç ve ilaç kartı
Antiseptik solüsyon
Pamuk tampon, kirli atık kabı
Paravan veya perde
7.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
Eldivenler giyilir.
İlaç ampul formu ise “Ampul Formunda İlaç Hazırlama Protokolü”ne, flakon formda
ise “ Flakon Formunda İlaç Hazırlama Protokolü’ne” uygun hazırlanır.
Hazırlanan ilaç ve diğer malzemeler hazırlanıp, ilaç tepsisi ile hastanın yanına gidilir.
Yapılacak işlem hakkında hastaya bilgi verilir.
Uygun enjeksiyon bölgesi seçilir.
Hastanın genel durumuna uygun pozisyon verilir:
Dorsagluteal bölge ve ventrogluteal bölgeye enjeksiyon uygularken; prone, lateral
yada sims pozisyon verilir,
Laterofemoral bölgeye enjeksiyon uygularken; supine ya da fawler pozisyon
verilir,
Deltoid bölgede ise; supine ya da fawler pozisyonu verilir.
Enjeksiyon uygularken hastanın mahremiyeti korunur,
Enjeksiyon bölgesi belirlenir, enjeksiyon için uygunluğu (hassasiyet, nodül, renk
değişikliği vb.) değerlendirilir.
Laterofemoral (Vastus Lateralis) Bölge: Femur başında dize kadar olan bölge 3
eşit parçaya ayrılır, ortada kalan bölümün dış yan kısmı enjeksiyon için uygun
alandır, bölge palpe edilir.
Dorsagluteal Bölge: Gluteal bölge hayali bir hat ile 4’e bölünür. Üst ve dışta
kalan ¼ parça enjeksiyon için uygun alandır (veya krista iliyaka superior ile
koksiks hayali bir çizgi ile birleştirilip 3’e bölündüğünde dışta kalan 1/3’lük
bölge). Bölge palpe edilir. Duyarlı ve sert bölgelere uygulama yapılmaz, diğer
ekstremite değerlendirilir. Her uygulamada bölge değiştirilir.
Ventrogluteal Bölge: Enjeksiyon sol tarafa uygulanacaksa sağ elin avuç içi femur
başının olduğu bölgeye yerleştirilerek işaret parmağı anterior superior krista
iliakaya orta parmakta krista iliakaya doğru “V” şeklinde alacak şekilde konulur.
İşaret ve orta parmağın oluşturduğu açının ortası uygun olan alandır.
Deltoid Bölge: Tabanı akromiyon çıkıntıdan geçen tepesi koltuk altında olan
hayali bir üçgen çizilir. Üçgenin orta noktası enjeksiyon için uygun alandır. Her
uygulamada bölge değiştirilir.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 117
Belirlenen enjeksiyon bölgesi, antiseptik solüsyon ile 5 cm çapında, içten dışa doğru
friksiyonel hareketlerle, bir defada temizlenir (Bir defa silinen yere bir daha
dokunulmaz).
İğnenin steril başlığı çıkartılır.
Daha az kullanılan elin yardımı ile deri ve deri altı tabakaları bastırarak gerdirilir,
Adalenin gevşemesi ve hastanın dikkatini başka yöne çekmek için hastaya derin
nefes alıp vermesi söylenir,
İğnenin açık ucu üstten görülecek şekilde tutulur, düzgün ve seri bir şekilde 90º açı
(şişman çocuklarda 90°, zayıf çocuklarda 60° veya 45°) ile dokuya batırılır,
İğne doku içindeyken, enjektör kıpırdatmadan sabit tutulur,
Enjektörü tutan el sabit kalacak şekilde, deri ve deri altı tabakaları gerdirilerek el ile
enjektörün pistonu geri çekilerek kan gelip gelmediği kontrol edilir.
Kan gelmez ise piston yavaşça itilir, ilaç dokuda basınç oluşturmayacak hızda verilir.
Steril kuru tamponu enjeksiyon yeri üzerine hafifçe bastırdıktan sonra iğne, giriş
açısı ve hızı ile geri çekilir.
Enjeksiyon alanına kanama durana kadar hafifçe baskı uygulanır.
Hastaya rahat pozisyon verilerek malzemeler toplanıp, temizlenip kaldırılır.
Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 118
41- İNTRAVENÖZ (DAMAR İÇİ - IV) YOLLA İLAÇ UYGULAMA TALİMATI
1.
AMAÇ: İntravenöz (Damar içi) uygulanması gereken ilacı doğru yere, doğru dozda,
uygun teknikle uygulamaktır.
2.
KAPSAM: Bu talimat; intravenöz yolla ilaç uygulama faaliyetlerini kapsar.
3.
SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hekim ve hemşireler sorumludur.
4.
TANIMLAR:
Tromboflebit: Damar içi enflamasyonu ve buna eşlik eden damar içi pıhtılaşma
tablosudur.
Projenik reaksiyon: Vücuda verilen maddelerin ateş meydana getirmesi
reaksiyondur.
İnotrop ilaç: Kalp kası üzerine etkisi olan ilaçlar.
5.
UYARILAR ve ÖNERİLER:
Tanılama sıklığı: İnfüzyon devam ettiği sürece sürekli tanılama yapılır.
IV ilaç enjeksiyonu yapılmadan önce ven uygunluğu değerlendirilmelidir.
İlaçlar birbirleri ile etkileşimleri göz önünde bulundurularak uygulanmalıdır.
Uygulanan ilaçlar göz önüne alınarak komplikasyon ve yan etkiler yönünden izlenir.
Radikal mastektomi yapılan taraftan ve arterio-venöz fistül oluşumu planlanmış veya
uygulanmış koldan uygulama yapılmamalıdır.
Hasta inotrop ilaç (dopamin vb) alıyorsa bu yoldan diğer bir ilaç puşe
yapılmamalıdır.
6.
ARAÇ VE GEREÇLER:
Uygun büyüklükte ilaç tepsisi
Turnike
Eldiven
Uygun boyutta IV kanül ( 2 adet) ya da enjektör
Tespit için flaster
Üç yollu musluk
Antiseptik solüsyon
Pamuk tampon / gaz spanç
Yatak koruyucu örtü
Damla sayar seti / infüzyon pompası
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 119
7.
İŞLEM BASAMAKLARI:
Hazırlanan ilaç ve gerekli malzemeler ilaç tepsisine konulur.
Hastanın kimliği en az üç belirleyici ile kontrol edilir.
İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir. Soruları
varsa yanıtlanır.
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
Eldivenler giyilir.
Uygun ven seçimini yapın ve alanı destekleyerek altına tedavi muşambasını
yerleştirilir.
Turnike, girilmek istenilen venin 15 cm yukarısından uygulanır.
Palpe ederek damarın doku içindeki ilerleyişi hissedilir.
Enjeksiyonun yavaş ve rahat yapıbileceği bir pozisyon alınır (oturulur).
Enjeksiyon bölgesi %10 povidon iyot ile uygulanacak venin doğrultusunda
yukarıdan aşağıya doğru temizlenir.
İğnenin steril başlığı çıkartılır.
İğnenin keskin yüzü yukarı tutularak damara girmek istenilen bölgenin yaklaşık 1-2
cm altından deriye 30-40 lik açı ile girilir, iğne yaklaşık 15 derecelik açıya getirerek
ven içine yavaşça sokulur ve ilerletilir.
Enjektör bulunan el oynatılmadan, serbest kalan el ile piston hafifçe geri çekilerek
kan gelip gelmediği kontrol edilir.
Kan gelmez ise ilaç verilmez. İğne geri çekilir. İğne yerine pamuk tamponla hafif
basınç uygulanır.
Enjektörün iğnesi değiştirilerek, başka bir vene aynı işlem tekrarlanır.
Kan görüldüğünde, serbest olan el ile turnikeyi açılır.
İlacın tamamı, hasta gözlemlenerek ve iğnenin damarda olup olmadığı kontrol
edilerek yavaşça verilir.
İlaç bitince iğne geri çekilir ve iğne yerine pamuk tamponla hafif basınç uygulanır.
Periferik venöz kateter varlığında IV enjeksiyon uygulaması;
İlaç hazırlanmış olan enjektörün ajutajı venöz kateterin giriş yerine takılır.
Enjektör bulunan el oynatılmadan, serbest kalan el ile piston hafifçe geri çekilerek
kan gelip gelmediği kontrol edilir, kan gelmezse ilaç verilmez.
İlacın tamamı hasta gözlemlenerek ve iğnenin damarda olup olmadığı kontrol
edildikten sonra yavaşça (prospektüs bilgisine uygun sürede) verilir.
Enjektör kanülden ayrılarak periferik kateter steril kapak ile kapatılır.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 120
Yapılacak tedavi infüzyon ise;
İV infüzyon için damar yolu açık değilse “Periferik Venöz Kateter Açılması
Talimatı’na göre damar yolu açılır.
Hazırlanmış infüzyon mayisi serum seti yardımıyla venöz katetere yerleştirilir
(Birden fazla mayi aynı kateterden gönderilecek ise, uzatma line ve üç yollu musluk
kullanılır).
İnfüzyon mayisi 45 – 60 cm yukarıya olacak şekilde serum askısına asılır.
Setin klempi açılır.
Damla sayısı/ml orderine göre ayarlanır (Damla sayar seti veya infüzyon pompası
kullanılabilir).
Sıvı takibi saatlik olarak takip edilir.
İnfüzyon bitiminde setin klembi kapatılarak ajutajdan set ayrılarak periferik kateter
steril kapak ile kapatılır.
Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır.
Eller “El Hijyeni Talimatı’na uygun yıkanır.
Yapılan işlem ve sıvı takibi “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 121
42- KAN BASINCI ÖLÇÜM TALİMATI
1.
AMAÇ: Hastanın sistemik arter kan basıncını doğru ölçerek sistolik ve diastolik
tansiyon değerini belirlemek.
2.
KAPSAM: Bu talimat; ölçüm bölgelerinin tanılanması, kan basıncı sınıflandırılması,
uygulama ve ölçümü etkileyen faktörleri kapsar.
3.
SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hemşire sorumludur.
4.
TANIMLAR:
Sistolik Kan Basıncı: Kalp kasıldığında kalpten damarlara doğru atılan kanın damar
duvarında yaptığı basınçtır. Korotkof sesinin ilk duyulduğu anda manometrede
ibrenin gösterdiği değerdir.
Diastolik Kan Basıncı: Diastolik değer ise kalp gevşediğinde hala damar duvarında
mevcut olan basınçtır. Korotkof sesinin kaybolduğu anda manometrede ibrenin
gösterdiği değerdir.
5.
UYARILAR ve ÖNERİLER:
Sistemik arter kan basıncı; Kolda brakial arter, bacakta popliteal veya dorsalis
Pedis arterleri üzerinden ölçülür.
Ölçüm Yerine Göre Pozisyon Seçimi:
Brakial arterden ölçüm yapılacaksa yatar veya oturur (sırtı desteklenmiş) pozisyon
Popliteal arterden ölçüm yapılacaksa yüzükoyun yatar pozisyon
Dorsalis pedis’ten yapılacaksa sırtüstü yatar pozisyon verilir.
Ölçülecek ekstremitede aşağıdakilerden herhangi birinin varlığı halinde işlem
yapılmaz.
Trombolitik tedavi,
Mastektomi,
A-V fistül,
Amputasyon,
Kontraktür,
Enfeksiyon,
Ödem,
Açık yara (yanık vb),
Kırık-çıkık.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 122
Sistemik arter kan basıncının ölçüldüğü durumlar:
Yeni yatan bütün hastalarda,
Diğer hayati belirtileri değişiklik gösteren hastalarda,
Her türlü invaziv girişimden önce ve sonrasında (normale dönene kadar),
Bütün postoperatif hastalarda,
Kan basıncı değerini etkileyecek ilaç uygulamalarından önce, uygulama esnasında
(etki süresine göre) ve sonrasında (trombolitik, nitrogliserin, B-bloker, dopamin,
dobutamin, adrenalin, vb.),
Kendisini fena hisseden (baş ağrısı, baş dönmesi,ense ağrısı,gözde kararma
uçuşma, ateş basması, terleme, denge bozukluğu ifadesi, kulak çınlaması, bulantı,
ağırlık çökmesi, uyku bastırması) veya kritik durumdaki hastalar (kanama, şok,
senkop vb.).
İlk kez ölçüm yapılacaksa her iki koldan ölçüm yapılır ve yüksek olan koldan
ölçümlere devam edilir.
Ölçüm yapılan kol kalp hizasında tutulur ve alttan desteklenir. Ölçümden önce hasta
en az 5 dk. dinlendirilir.
Tansiyon aletinde manometre “0” konumunda olmalıdır.
Ölçüm aygıtının manşeti giysi üzerine yerleştirilmemelidir.
Ölçüm yapılacak extremitedeki kıyafet sıkı olmamalıdır.
Ölçüm esnasında steteskopun diafram (çan) bölümü manşetin içine sokulmamalıdır.
Ölçüm aygıtının içindeki hava her kalp atımında 2-3 mmHg hızla indirilir.
Hastada temas yolu ile bulaşan ve endemi yapan bir enfeksiyon (VRE vb.) varsa
kişiye ait TA aleti kullanılır.
Yaşa Uygun Manşet Uzunluğu ve Genişliği:
YAŞ Manşet Genişliği Manşet Uzunluğu
Yenidoğan 2.5- 4 cm 5-10 cm
Bebek 6- 8 cm 12-13.5 cm
Çocuk 9-10 cm 17-22.5 cm
Erişkin 12-13 cm 22-23.5 cm
Büyük yetişkin kol 15 cm 30 cm
Büyük yetişkin uyluk 18 cm 36 cm
6.
ARAÇ ve GEREÇLER:
Kan basıncı ölçüm aygıtı,
Steteskop,
Dezenfektan,
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 123
Pamuk.
7.
UYGULAMA:
İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
Ölçüm yerine göre hastaya uygun pozisyon verilir,
Ölçüm yapılacak extremitedeki giysileri yukarıya doğru iyice sıvanır, eğer sıkıysa
tamamen çıkartılır,
Ölçüm aygıtının içindeki hava iyice boşaltılır,
Aygıtın kolluğu:
Brakiyal ölçümde; dirsekten üç - dört parmak yukarıya doğru,
Poplitieal ölçümde; dizin biraz yukarısına (daha uzun manşet seçilir),
Dorsalis pedis ölçümünde; ayak bileğinden yukarıya extremitenin çevresine
yerleştirin,
Ölçüm brakiyal arterden yapılacaksa ölçüm yapılacak kolu kalp hizasında ve alttan
destekleyerek tutun,
Ölçüm aygıtının manometresini görebileceğiniz şekilde koyun,
Nabzı sayar gibi ölçüm yapılacak arterin uç noktasından nabzı palpe edin,
Puarın vidasını kapatın ve avuç içinde ritmik açıp kapama hareketleri ile manşeti
şişirin,
Nabzın alınmamaya başlandığı anda manometredeki değer tahmini sistolik kan
basıncını gösterir,
Puarın vidasını yavaşça gevşeterek her kalp vurumundan 2-3 mmHg azaltarak havayı
boşaltın,
Korotkof sesinin ilk duyulduğu (sistolik kan basıncı) ve kaybolduğu anda (diastolik
kan basıncı) manometrede ibrenin gösterdiği değerleri akılda tutun,
Ölçüm aygıtının içindeki havayı tekrar boşaltın ve ibreyi “0” konumuna getirin,
İşlemin sonunda ölçüm aygıtını hastanın ekstremitesinden çıkartın,
Bulunan değerler sistolik kan basıncı değeri/ diastolik kan basıncı değeri mmHg
şeklinde “Hemşire Gözlem Formu”na tarih, saat, ölçülen ekstremiteyi belirterek
kayıt edin,
Steteskobun kulağa takılan uçlarını ve diafram bölümünü dezenfektanlı pamukla
silin,
Malzemeleri toplayın ve kaldırın,
Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
Dostları ilə paylaş: |