Uygulamalari
Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?
Yüklə 3,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?
Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, kusma, karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal
Sinir sistemi bozuklukları: Bilinç kaybı, havale, rahatsızlık hissi, kaslarda ağrı, kasılma, hareketlerde uyumsuzluk, şok belirtileri
dönmesi, kulak çınlaması, oksijen yetmezliği nedeni ile ciltte kızarıklık, morarma
Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız bozukluğu, baş ağrısı, soğuk terleme, kalp durması
Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır?
Bilinç kontrolü yapılır,
Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır, zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır,
Kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir,
Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz,
Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir,
Üstü örtülür,
Tıbbi yardım istenir (112),
olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir; Sindirim yolu ile olan zehirlenmelerde tıbbi müdahaleye yardımcı olmak için aşağıdaki sorular sorulmalıdır.
- 56 - —
Zehirli maddenin türü nedir? —
İlaç ya da uyuşturucu alıyor mu? —
Hasta saat kaçta bulundu? —
Evde ne tip ilaçlar var? Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta temiz havaya çıkarılır ya da cam ve kapı açılarak ortam havalandırılır,
Yaşamsal belirtiler değerlendirilir (ABC),
Yarı oturur pozisyonda tutulur,
Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir,
Tıbbi yardım istenir (112),
İlkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır,
Elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmaz,
Yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır,
Derhal itfaiyeye haber verilir (110). Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?
Yaşam bulguları değerlendirilir,
Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir,
Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır,
15–20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır,
Tıbbi yardım istenir (112). Zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir?
Zehirlenmeye neden olan maddenin uzaklaştırılması (Kirli madde vücuttan ne kadar çabuk uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir),
Sağlık kuruluşuna bildirilmesi (112). Şofben Kazaları: Şofben sıcak su temini için birçok konutta hala kullanılmaktadır. Elektrikle çalışanlar genellikle termostat arızası nedeniyle kazan patlamalarına neden olabilmekte ve kişiler sıcak su yanıkları ile karşılaşabilmektedir. LPG ile çalışan şofbenler ile de kazalar olmaktadır. Bu kazalar ortamdaki oksijenin yanma sırasında tüketilmesine bağlıdır. LPG zehirli değildir. Ancak; 6 m3’den küçük iyi havalandırılmamış mekanlarda şofben kullanıldığında ortamdaki oksijen hızla tükenmekte ve kişiler bu yüzden havasızlıktan boğularak kaybedilmektedirler. Şofben Kazalarında İlkyardım:
Kişi ortamdan uzaklaştırılır,
Hareket ettirilmez,
Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC) ,
- 57 -
Havayolu açıklığı sağlanır,
Tıbbi yardım istenir (112). Alınması Gereken Önlemler Nelerdir:
Banyo içerden kilitlenmemeli,
Şofben iyi çeken bir bacaya bağlanmalı,
Şofbenin olduğu yere bol hava girişi sağlanmalı,
Şofben ile tüp arasındaki hortum 125 cm’den uzun olmamalı,
Banyodaki kişiler kontrol edilmeli. Karbon monoksit Zehirlenmesi: Endüstriyel merkezlerde önemli bir sorundur. Egzoz gazları, gaz ve kömür ısıtıcıları, mangal kömürleri, kuyular ve derin çukurlarda bulunur. Karbon monoksit renksiz, kokusuz, havadan hafif ve rahatsız edici olmayan bir gazdır. Hemoglobine bağlanma kapasitesi oksijenden 280 kat fazladır.
Şekil 44: Karbon monoksit oluşumu ve Zehirlenmeleri Karbon monoksit Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Aşırı yorgunluk, huzursuzluk,
Bulantı- kusma, baş dönmesi, karıncalanma,
Cilt ve tırnaklarda kısa süreli kiraz kırmızısı renk değişimi,
Göğüs ağrısı, çarpıntı hissi, tansiyon düşüklüğü,
Solunum durması, kalp durması, koma. Karbon monoksit Zehirlenmesinde İlkyardım:
Kişi ortamdan uzaklaştırılır,
Hareket ettirilmez,
Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),
Hava yolu açıklığı sağlanır
Tıbbi yardım istenir (112).
- 58 - (10) HAYVAN ISIRMALARINDA İLKYARDIM Kedi- köpek gibi hayvan ısırmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta/yaralı yaşamsal bulgular yönünden değerlendirilir (ABC),
Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır,
Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır,
Hasta kuduz ve/veya tetanos aşısı için uyarılmalıdır,
Şekil 45: Köpek ısırması Arı sokmalarının belirtileri nelerdir? Belirtiler kısa sürer. Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur. Arı birkaç yerden soktuysa, nefes borusuna yakın bir yerden soktuysa ya da kişi alerjik bünyeli ise tehlikeli olabilir. Arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Yaralı bölge yıkanır,
Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır,
Soğuk uygulama yapılır,
Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır,
Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlarda tıbbi yardım istenir (112). Akrep sokmalarının belirtileri nelerdir? Kuvvetli bir lokal reaksiyon oluşturur.
Ödem,
İltihaplanma, kızarma, morarma,
Adale krampları, titreme ve karıncalanma,
Huzursuzluk, havale gözlenebilir. Akrep sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez,
Yaraya soğuk uygulama yapılır,
Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır,
Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz. Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir?
- 59 -
Lokal ve genel belirtiler verir:
Bölgede morluk, iltihaplanma (1–2 hafta sürer),
Kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim sistemi bozuklukları,
Aşırı susuzluk,
Şok, kanama,
Psikolojik bozukluklar,
Kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum düzensizliği. Yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır,
Yara su ile yıkanır,
Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.) çıkarılır,
Yasa baş ve boyunda ise yara çevresine baskı uygulanır,
Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır
Soğuk uygulama yapılır,
Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz (yara emilmez),
Yaşamsal bulgular izlenir,
Tıbbi yardım istenir (112).
Deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir?
Çok ciddi değildir. Lokal ve genel belirtiler görülür:
Kızarma,
Şişme,
İltihaplanma,
Sıkıntı hissi,
Huzursuzluk,
Havale,
Baş ağrısı. Deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Yaralı bölge hareket ettirilmez,
Etkilenen bölge ovulmamalı,
Sıcak uygulama yapılmalıdır.
- 60 - (11) GÖZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLKYARDIM Göze yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır? Toz gibi küçük madde ise;
Göz ışığa doğru çevrilir ve alt göz kapağı içine bakılır,
Gerekirse üst göz kapağı açık tutulur,
Nemli temiz bir bezle çıkarılmaya çalışılır,
Hastaya gözünü kırpıştırması söylenir,
Göz ovulmamalıdır,
Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır. Bir cisim batması varsa ya da metal cisim kaçmışsa;
Gerekmedikçe hasta yerinden oynatılmaz,
Tıbbi yardım istenir (112),
Hastanın göz uzmanı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır. Şekil 47: Göze Yabancı Cisim Kaçması Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez,
Tıbbi yardım istenir (112).
Şekil 48: Kulağa Yabancı Cisim Kaçması Buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?
Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır,
Şekil 49: Buruna Yabancı Cisim Kaçmasında İlkyardım
- 61 - (12) BOĞULMALARDA İLKYARDIM Boğulma nedir? Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir.
Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması,
Nefes borusuna sıvı dolması,
Nefes borusuna yabancı cisim kaçması,
Asılma,
Akciğerlerin zedelenmesi,
Gazla zehirlenme,
Suda boğulma (*). (*) Suda boğulmalarda, boğulma sırasında nefes borusu girişinin kasılmasına bağlı olarak çok az miktarda su akciğerlere girer. Suda boğulanlarda özellikle soğuk havalarda 20– dakika geçse bile yapay solunum ve kalp mesajına başlanmalıdır. Suda boğulmalarda, ağızdan ağza ya da ağızdan buruna solunumun suda yaptırılması mümkündür ve bu uygulamaya su içerisinde iken başlanmalıdır. Bu uygulama derin sularda mümkün olmayabilir, bu nedenle hasta/yaralının hızla sığ suya doğru çekilmesi gerekir. Suya atlama sonucu, boğulma riskinin yanı sıra genel vücut travması ya da omurga kırıkları da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, başın çok fazla arkaya itilmemesi gereklidir. Boğulmalarda genel belirtiler nelerdir?
Nefes almada güçlük,
Gürültülü, hızlı ve derin solunum,
Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme,
Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morarma,
Genel sıkıntı hali, cevaplarda isabetsizlik ve kararsızlık,
Bayılma. Boğulmalarda genel ilkyardım işlemleri ne olmalıdır?
Boğulma nedeni ortadan kaldırılır,
Bilinç kontrolü yapılır,
Hastanın yaşamsal bulguları değerlendirilir,
Temel yaşam desteği sağlanır,
Derhal tıbbi yardım istenir (112),
Yaşam bulguları izlenir.
- 62 - (13) HASTA/ YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir? Hasta/yaralı taşınmasında ilkyardımcı kendi sağlığını riske sokmamalıdır, Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak için aşağıdaki kurallara uygun davranmalıdır;
Hasta/yaralıya yakın mesafede çalışılmalı,
Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalı,
Sırtın gerginliğini korumak için dizler ve kalçalar bükülmeli (Omurilik yaralanmaları riskini azaltır),
yerleştirilmeli,
Kalkarken, ağırlığı kalça kaslarına vererek dizler en uygun biçimde doğrultulmalı,
Baş her zaman düz tutulmalı, homojen ve düzgün bir şekilde hareket ettirilmeli,
Yavaş ve düzgün adımlarla yürünmeli ve adımlar omuzdan daha geniş olmamalı,
Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup kalça kasılmalı,
Omuzlar, leğen kemiğinin ve omuriliğin hizasında tutulmalı,
Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı,
Hasta/yaralı mümkün olduğunca az hareket ettirilmeli,
Hasta/yaralı baş-boyun-gövde ekseni esas alınarak en az 6 destek noktasından kavranmalı,
gereken komutları (dikkat, kaldırıyoruz gibi) vermelidir. Bu kişi genellikle ağırlığın en fazla olduğu ve en fazla dikkat edilmesi gereken bölge olan baş ve boyun kısmını tutan kişi olmalı.
Hasta/yaralı taşınırken mükemmel bir ekip çalışması gerekmektedir. Acil taşıma teknikleri nelerdir?
Genel bir kural olarak, hasta/yaralının yeri değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır.
Olağanüstü bir tehlike söz konusuysa, taşıdığı her türlü riske rağmen acil taşıma zorunludur.
Sürükleme yöntemleri nelerdir? Hasta/yaralının sürüklenmesi, oldukça faydalı bir yöntemdir. Özellikle, çok kilolu ve iriyarı kişilerin taşınması gerekiyorsa; dar, basık ve geçiş güçlüğü olan bir yerden çıkarmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak için seçilebilecek bir yöntemdir. İlkyardımcının fiziksel kapasitesi göz önünde bulundurulmalıdır. Mümkünse battaniye kullanılmalıdır.
Sürükleme yöntemleri şunlardır;
Ayak bileklerinden sürükleme,
Koltuk altından tutarak sürükleme.
- 63 -
Şekil 51: Sürükleme Yöntemiyle Taşıma tekniği ARAÇ İÇİNDEKİ YARALIYI (RENTEK) TAŞIMA YÖNTEMİ DİKKAT:
Araç içindeki yaralıyı ( Rentek Manevrası) taşıma; kaza geçirmiş yaralı bir kişiyi eğer bir tehlike söz konusu ise omuriliğe zarar vermeden çıkarmada kullanılır. Bu uygulama solunum durması; yangın tehlikesi, patlama gibi tehlikeli durumlarda uygulanacaktır.
ilkyardımcının kendi güvenliği sağlanır, 2- Hasta/yaralının omuzlarına hafifçe dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilinci kontrol
edilir, çevrede birileri varsa 112’yi araması istenir, 3- Hasta/yaralının solunum yapıp yapmadığı gözlemlenir (göğüs hareketleri izlenir). Eğer solunum yok ise, 4- Hasta/yaralının ayaklarının pedala sıkışmadığından emin olunur; emniyet kemeri açılır,
5- Hasta/yaralıya yan tarafından yaklaşılır ve bir elle kolu diğer elle de çenesi kavranarak boynu tespit edilir ( Hafif hareketle), 6- Baş-boyun-gövde hizasını bozmadan araçtan dışarı çekilir, 7- Hasta/yaralı yavaşça yere veya sedyeye yerleştirilir. Şekil 52: Rentek TaşımaTekniği |