3-Mavzu: Ta’lim jarayonini loyihalashtirishning ilmiy metodik asoslari. Mashg’ulotnibg qisqacha naqsadi

Analiz va sintez metodi. 
Ta’rif. Noma’lumlardan ma’lumlarga tomon izlash metodi analiz deyiladi. 
Analiz metodi orqali fikrlashda о‘quvchi quyidagi savolga javob berishi kerak. 
Izlanaѐtgan noma’lumni bilishi uchun nimalarni bilishi kerak. 
Ta’rif. Ma’lumlardan noma’lumlarga tomon izlash metodi sintez deyiladi. 
Sintez metodida biz berilganlarga asoslanib nimalarni topa olamiz degan savolga 
javob beradi. 
Umumlashtirish metodi. 
Umumlashtirish tushunchasi ham matematikani о‘qitishdagi ilmiy izlanish 
metodlaridan biri bо‘lib, hisoblanadi. Umumlashtirish bu о‘rganilaѐtgan 
obyektlarning umumiy muhim temalarini ularning muhimmas tomonlaridan 
ajratishdan iborat. 
Umumlashtirish shunday mantiqiy usulki, uning vositasi orqali birlik 
fikrlashlardan umumiy fikrlashlarga о‘tiladi. 
Maktab matematika kursida umumlashtirish tushunchasi quyidagicha tatbiq 
qilinadi. 

---

1. Matematik tushunchalarni umumlashtirish. 
2. Teoremalarni isbotlashda umumlashtirish 
3. Misol va masalalarni yechishda umumlashtirish. 
 
Abstraksiyalash metodi. 
О‘qitish jaraѐnidagi ilmiy izlanish metodlaridan biri bu abstraksiyalashdir. 
Abstraksiyalash о‘rganilaѐtgan obyektdagi narsalarning muhim belgilarini sifat ѐki 
xususiyatlarini fikran ajratib olib ana shu belgi, sifat ѐki xususiyatlarini mustaqil 
fikr obyektiga aylantirishdan iborat tafakkur operatsiyasidir. 
Misol. Bu metodni о‘qituvchilarga 3x5=15 misol orqali tushuntirish 
maqsadga muvofiqdir. Bizga ma’lumki bu oddiy matematik tenglikdir ammo u 
obyekt olamdagi ma’lum bir qonuniyatlarni aks ettiradi. Agar biz 3x5=15 
tenglikka ma’lum bir shartlarni qо‘ysak, u holda bu tenglik quyidagi 
qonuniyatlarni ifodalaydi. 
Agar biz bu 3 sonini qalamlarning soni 5 sonini har bir qalamning qiymati 
desak, u holda 15 soni jami qalamlarning qiymati qancha turishini ifodalaydi. Agar 
biz 3 sonini odamning piѐda yurgan vaqti, 5 sonini uning bir soatdagi tezligi desak, 
u holda 15 soni piѐda odamning 3 soat ichida bosib о‘tgan yо‘lini ifodalaydi. Bu 
misoldan kо‘rib turibdiki abstraksiyalash usulida narsalarning konkret holatidan 
о‘zoqlashib, ularning muhim belgilari haqidagi gap boradi. Narsalarning turli 
kо‘rinishlari bо‘yicha fikr yuritiladi.