Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

Voqealar jarayonlari zanjiri (EPC-diagrammasi): mavjudlik va resurslardan 
foydalanish asosida loyiha faoliyatini amalga oshirish ketma-ketligini koʻrsatadigan 
diagramma. 
Vaqt zahirasi: Ishning boshlanishi loyihaning umumiy davomiyligiga ta’sir 
qilmasdan kechiktirilishi mumkin boʻlgan vaqt. Shunday qilib, tanqidiy yoʻl zaxirasida 
ishlash nolga teng boʻladi. 

---

36 
Muhim bosqich (nazorat nuqtasi, milestone): misol uchun, bosqich oxirini 
koʻrsatadigan muhim voqea. Gantt grafigida nol muddatli vazifa sifatida koʻrsatiladi. 
Loyiha menejeri (loyiha rahbari, project manager, PM): 
Loyihani boshqarish uchun mas’ul loyiha guruhi rahbari (loyihani 
rejalashtirish, amalga oshirish va yopish). 
 
Manbalar: loyihani amalga oshirish uchun zarur boʻlgan elementlar. 
Resurslar - bu vaqt, uskunalar, materiallar, xodimlar va boshqalar. 
Loyiha tarkibi (Scope): mahsulotni olish uchun bajarilishi kerak boʻlgan 
ishning tavsifi. 
Sprint 
(Sprint): Scrum-da iteratsiya (ishlaydigan sikl) - bu bir haftadan bir 
oygacha davom etadigan, mijoz uchun qimmatli boʻlgan mahsulotning yoki uning 
elementining ishchi versiyasini yaratish jarayonidir. 
"Klassik" yoki "an’anaviy" loyiha boshqaruvi: vazifani ketma-ketlikda 
bosqichma-bosqich, oqimga oʻxshash tarzda oʻtkaziladigan "sharshara" (Waterfall) 
yoki kaskadli sikl deb ataladigan loyiha boshqaruvining eng keng tarqalgan usuli. 
Loyihaning paydo boʻlishi va uni tugatish paytidagi vaqt oraligʻi 
loyiha 
aylanishi deb ataladi (ular "loyihaning hayot aylanish jarayoni" deb ham nomlanadi). 
Loyihaning hayot aylanishi - bu loyiha ishlarini moliyalashtirish va tegishli 
qarorlar qabul qilish muammolarini oʻrganish uchun dastlabki tushunchasi. 
Har bir loyiha, uni amalga oshirish uchun zarur boʻlgan murakkablik va ish 
hajmidan qat’i nazar, uzining rivojlanishida muayan holatlarni oʻtadi (boshidan 
kechiradi): "loyiha endi yoʻq" boʻlgan paytdagi holatdan "loyiha hali tayyor emas" 
boʻlgan holatgacha. 
Ishbilarmonlar uchun, loyihaning boshlanishi, uni amalga oshirish boshlanishi 
va uni amalga oshirishga mablagʻ sarflash bilan bogʻliq. 
Loyihaning oxiri oʻlaroq quyidagilar boʻlishi mumkin: 
- ob’yektlarni ishga tushirish, ularning ishga tushirilishi va loyihaning natijalaridan 
foydalanish; 
- loyiha xodimlarini boshqa ishga joylashtirish; 
- koʻrsatilgan natijalar bilan erishilgan natijalar; 

---

37 
- loyihani moliyalashtirishni tugatish; 
- original reja (modernizatsiya) bilan koʻzda tutilmagan loyihaga katta oʻzgarishlar 
kiritish boʻyicha ishlarning boshlanishi; 
- loyiha ob’yektlaridan foydalanishni tugatish. 
Odatda, loyiha ustida ishlashni boshlash haqiqati va uni tugatish haqiqati 
rasmiy hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi. Loyihani amalga oshiradigan holatlar 
fazalar 
(bosqichlar) deb nomlanadi. 
Loyihani amalga oshirish jarayonini taqsimlashda universal yondashuv yoʻq. 
Shuning uchun, amalda, loyihani bosqichlarga boʻlinish juda xilma-xil boʻlishi 
mumkin - agar bunday boʻlinish faqatgina ba’zi muhim nazorat nuqtalarini ("muhim 
bosqichlar") namoyon etsa, oʻtishi davomida qoʻshimcha ma’lumotlarning koʻrib 
chiqilishi va loyihani ishlab chiqishning mumkin yoʻnalishlari baholanadi. 
Oʻz navbatida, har bir tanlangan faza (bosqich) keyingi bosqichning 
(bosqichlar, pastki bosqichlar) va boshqalarning fazalariga (bosqichlariga) boʻlinishi 
mumkin. 
Masalan, metropolitenning qurilishi, neft va gaz konlarini ishlab chiqish va 
boshqalar kabi juda katta loyihalarga nisbatan qoʻllaniladigan bosqichlarning soni va 
ularni amalga oshirish bosqichlari koʻpaytirilishi mumkin. 
Katta loyihalarda qoʻshimcha bosqichlarni qazib olish ushbu ob’yektlarning 
(10-15 yillar) qurilishining uzoq davom etishi bilan emas, balki loyihada ishtirok 
etayotgan tashkilotlarning harakatlarini yanada yaxshiroq muvofiqlashtirishga ham 
bogʻliqdir.