Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

G
2
 = X(x - х
ўр
)
2
n \Xn, 
bu yerda: G
2
–dispersiya (tarqalishi); 
X-har bir kuzatuv ishi uchun kutilgan qiymat; 
х
ўр
- kutilgan oʻrtacha qiymat; 
n- kuzatuvlar soni. 
Standart ogʻishquyidagi formula bilan belgilanadi: 
G = VX (х - х
ср
)
2
 \ X п, 
bu yerda: G - standart ogʻish. 
Teng chastotalar bilan, bizda alohida holat mavjud: 
G
2
 = X(x - х
ўр
)
2
 \ п,
G =Vx (х - х
ўр
)
2
\п 
Standart ogʻish nomlangan miqdordir va oʻzgaruvchan xarakteristikaning 
oʻlchami bir xil birliklarda koʻrsatiladi. Dispersiyon va standart ogʻish mutlaq 
oʻzgaruvchanlik choralari. 

---

108 
Tahlil qilish uchun oʻzgarish koeffitsienti qoʻllaniladi. Oʻzgarishlar 
koeffitsienti standart ogʻishning arifmetik oʻrtacha qiymatiga nisbati boʻlib, olingan 
qiymatlarning sapmalar darajasini koʻrsatadi: 
V = 0\Х
ўр
-100, 
bu yerda: V - oʻzgaruvchanlik koeffitsienti, %; 
G– standart ogʻish; 
Х
ўр
- kutilgan oʻrtacha qiymat. 
Oʻzgaruvchanlik koeffitsienti nisbiy qiymatdir. Shuning uchun uning 
oʻlchami oʻrganilgan koʻrsatkichning mutlaq qiymatlaridan ta’sirlanmaydi. Oʻzgarish 
koeffitsienti yordamida turli oʻlchov birliklarida ifodalangan belgilarning 
oʻzgaruvchanligini solishtirish mumkin. Oʻzgarish koeffitsienti 0 dan 100% gacha 
oʻzgarishi mumkin. Koeffitsent qanchalik katta boʻlsa, oʻzgaruvchanlik qanchalik 
katta. Turli xil oʻzgaruvchanlik koeffitsientlarini quyidagi sifatli baholash belgilandi: 
10% gacha - zaif oʻzgaruvchanlik; 10 - 25% - oʻrtacha oʻzgaruvchanlik; 25% dan ortiq 
- yuqori oʻzgaruvchanlik.