rast gəlinir.
malıdır. Belə
yir. Son zam
rlər.
mişdir. Bu si
Qafqaz U
Cəd
sistemə u
Poli
təyin edi
Bel
molekuly
fazalara
qeyd etm
suyun st
yaranır v
fazalara
molekull
baş veri
suyun əs
T
I
timp
One
dies. Bu
efficienc
problem
600
0
C b
addition
displays
near-UV
combinin
Pow
Ba(NO
3
)
Germany
In this c
Combust
for one
LED and
emission
these ph
analyses
The
importan
agglome
of combu
IV INTERN
University
dvəldə Mn≈1
uyğun eyni z
imer-su ikif
ilmişdir. Mn
əliklə, deks
yar kütləsini
ayrılma kom
məliyik ki, su
trukturu (hal
və kompone
ayrılması b
larının sayı
ir. Beləliklə,
sas rola malik
SYN
PRO
T.Y. ORUJ
Institute of Ph
physics1@gm
AZERBAIJA
e of the met
ut because th
cy of whole t
m is the use
by combustio
to LEDs, ox
and traffic
V LEDs are
ng the synthe
wder sample
)
2
(Merck C
y, 98%), H
3
B
ase, H
3
BO
3
w
tion reaction
hour in Ar/H
d Ba
2
SiO
4
:Eu
n by mixing i
hosphors and
.
e size analys
nt for detect
erates. The si
ustion metho
NATIONAL
10000 molek
zamanda möv
fazalı sistem
≈10000 mole
stran-PVP-su
in təsiri təd
mponenetləri
uya daxil ed
lı) elə dəyişi
entlərin kons
baş verir. M
artır, sistemd
tədqiqat iş
k olması haq
NTHESIS
PERTIES
JOV
ysics
mail.com
AN
thods of obta
e intensity o
tri-color whi
of green ph
on synthesis
xide nanopho
signals due
stable, effici
esized phosp
of Ba
2
Eu
x
SiO
Chemicals, D
BO
3
(Acros O
was added a
n took just 5
H
2
reductive
u
2+
nanopho
it with silico
d figure out
sis conducted
ting the siz
ize and shap
od gave us th
SCIENTIFIC
kulyar kütləl
vcud olan fa
inin əsas xa
ekulyar kütlə
u ikifazalı
qiq edilmiş
in daha kiçik
dilən faza əm
ir ki, yarana
sentrasiyasın
Molekulyar k
də sərbəst su
inin nəticələ
qqında verilm
S AND TH
S OF Ba
2
S.A. M
Ins
samir
A
aining white
of green LED
ite LEDs. On
hosphors. Na
method wh
osphors are
to lowenerg
ient and they
phor with a n
O
4
were prep
Darmstadt,
Organics, Ge
as a flux med
to 10 min. A
atmosphere.
sphor. The p
one in the pro
their practic
d by a scann
zes and shap
pe of phosph
he ability to c
C CONFERE
93
li PVP üçün
azaların polim
arakteristikal
əli PVP üçün
sistemlərin
və alınmışd
k kosentrasi
mələ gətirən k
acaq fazaları
nın müəyyən
kütlənin artm
u molekullar
əri polimer-s
miş hipotezi t
HE ANAL
SiO
4
: EU
MAMMAD
stitute of Phys
ras416@gmai
AZERBAIJAN
e light in LE
Ds is lower t
ne of the sol
ano-sized Ba
hich makes t
e widely utili
gy consump
y have a hig
near-ultraviol
pared by com
Germany, 9
eel, Belgium
dium and NH
After the com
Then green
phosphor wa
oportions of
cal use for
ning electron
pes of the p
hors directly
control these
ENCE OF YO
2
n dekstran-PV
mer tərkibi ve
larından olan
n =0,
də fazalara
dır ki, polim
yasında baş
komponentlə
ın özəyi olan
n qiymətində
ması ilə po
rının sayı az
su ikifazalı
təsdiq edir.
LYSIS O
U
2+
NANO
DOVA
sics
il.com
N
EDs is the co
than those of
lutions of thi
a
2
SiO
4
:Eu
2+
p
them perspe
ized in many
tion, good r
gh output. S
let LED (λ
em
mbustion meth
99+%), Si(O
m, 99+%) and
H
2
CONH
2
as
mbustion, the
light was ob
as pre-coated
1:10. In ord
LED produc
n microscope
particles and
affect the in
e properties o
OUNG RESE
29-30 April 2
VP-su ilkin
erilmişdir.
n birləşdiric
97 olur.
a ayrılma
merin moleku
verir. Bu fa
ərin hər birin
n iki müxtəl
ən böyük qi
olimerin hidr
zalır və fazal
sistemlərind
F OPTIC
OPHOSPH
G.M. A
Insti
AZ
ombination o
f red and blu
is problem c
phosphors c
ective for us
y application
reliability an
o we fabrica
m
= 365 nm).
hod. As start
OC
2
H
5
)
4
(Alf
d NH
2
CONH
fuel for the
e sample wa
btained by co
d on the n-UV
der to define
ction we ma
e is shown o
d also the f
ntensity of ph
of phosphors
EARCHERS
016, Baku, A
sisteminin v
i xəttin mey
prosesinə p
ulyar kütləsi
aktı izah etm
nin təsiri ilə
lif su struktu
iymətlərində
rat təbəqəsi
lara ayrılma
də fazalara a
CAL
HORS
ABDULLA
itute of Physic
ZERBAIJAN
of green blue
ue ones, it af
alled the “gr
can be synth
e in white L
ns such as au
nd long lifet
ated a green
ting materials
fa Aesar, K
H
2
(Alfa Aesar
combustion
as annealed a
ombination o
V LED with
the size and
ade SEM an
on Fig. 1, w
formation of
hosphors, an
.
Azerbaijan
və həmin
yl bucağı
polimerin
i artdıqca
mək üçün
sistemdə
uru (halı)
sistemin
ndəki su
daha tez
ayrılmada
AYEV
cs
e and red
ffects the
reen gap”
hesized at
LEDs. In
utomotive
ime. The
n light by
s we used
Karlsruhe,
r, 99+%).
synthesi.
at 1000
0
C
of 365 nm
h 365 nm
d shape of
nd optical
which was
f particle
nd the use
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
94
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Fig 2. SEM analysis of Ba
2
SiO
4
:Eu
SEM images showed that the agglomerates in the phosphor are not very large and probably
formed during annealing processes. The particles are nano-sized and roundly shaped which has a lot of
advantages in LED preparation.
The phosphor is excited by UV spectrum, but the highest photon absorption occurs at 350 nm.
The dominant emission wavelength of the phosphor was observed to be 510nm which can be seen
from the images showing its emission spectrum and the color coordinates (Fig. 3). The Commission
Internationale de I’Eclairage color coordinates of the fabricated LEDs were x=0.1753, y=0.4841 under
20 mA forward-bias current. It’s green emission peak is mainly associated with transition between 4f
ground state and 5d excited state levels.
Fig. 3. Emission spectrum and CIE of Ba
2
SiO
4
:Eu phosphor
Ba
2
SiO
4
:Eu phosphors were synthesized by energy effective, simple combustion method
which gives us the opportunity to control the properties of synthesized nanophosphors. SEM and
optical analyses allows us to affirm that Ba
2
SiO
4
:Eu phosphors are suitable for manufacturing green
LEDs by combination with near-UV LEDs, that can later be used in white LEDs.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
95
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
TERMİKİ AŞILANMANIN SONOKİMYƏVİ ÜSULLA
ALINMIŞ KOBALT SULFİD NANOHİSSƏCİKLƏRİNİN
FİZİKİ XASSƏLƏRİNƏ TƏSİRİ
L.R.QƏHRƏMANLI, M.B.MURADOV, Q.M.EYVAZOVA, O.O.BALAYEVA
Bakı Dövlət Universiteti
qahramanli.lala@mail.ru
AZƏRBAYCAN
Kobalt sulfid nanohissəcikləri sonokimyəvi üsulla hazırlanmışdır. Alınmış materialların
morfologiyası skanedici elektron mikroskopu (SEM), quruluşu rentgen difraksiyası (XRD),
nümunənin optik xassələri ultrabənövşəyi spektroskopiya (UV-VİS) üsulu ilə və element analizi
(EDX) ilə tədqiq olunmuşdur. Alınmış nümunələr termiki aşılanma üçün 100ºC temperaturunda
havada qum vannasına qoyulmuş və yenidən tədqiq olunmuşdur.
Metal və yarımkeçirici hissəciklərin ölçülərinin kiçilməsi ilə xassələrinin daha çox ölçü və
formalarından asılı olması meydana çıxır. Keçid metal xalkogenidlər vacib materiallar sinfinə aid olan
kataliz, enerji saxlayıcısı və çeviricisi, optoelektronik cihazların istifadəsi kimi geniş potensiala
malikdir. Kobalt sulfid son illərdə özünün geniş stoxiometrik birləşmələri, qeyri-xətti optik xassələri,
müxtəlif morfologiyaları ilə əhəmiyyətli dərəcədə diqqəti cəlb edən xalkogenidlərdən biridir. Kobalt
sulfid, onun fazaları və kimyəvi birləşmələri ilə əlaqədar olaraq ən mürəkkəb sistemlərdən biri kimi
məlumdur. Kobalt sulfidin Co
4
S
3
, Co
9
S
8
, CoS, Co
3
S
4
, Co
2
S
3
və CoS
2
və s. fazaları mövcuddur. Belə
hissəciklərin ölçüləri kiçildikcə qadağan olunmuş zonalarının eni genişlənir, udulma zolağı yüksək
enerjiyə tərəf yönəlməklə güclü eksiton piki ilə müşayət olunur.
Metal xalkogenid nanokristalının formalaşması zamanı nanohissəciklərin stabilləşməsi və
aqlomerasiyasına qarşı səthi aktiv maddələrdən istifadə olunması mühüm aspektlərdəndir. Bu
stabilləşdiricilərdən biri də 3-Mercaptopropionic 99% turşusudur.
Son zamanlar sintez üsullarından olan sonokimyəvi metod yeni növ materialların alınması və
onların qeyri-adi xassələri, hissəciklərin daha kiçik ölçüsü və yüksək səth sahəsi ilə əlaqədar olaraq
geniş istifadə olunur. Ultrasəsin kimyəvi effekti onun əmələ gəlməsi, böyüməsi və qabarcıqların
implusiv dağılması lokallaşmış çıxış nöqtəsinin içərisində sıxılma və ya dağıdılan qabarcıqların qaz
fazasının içərisində şok dalğaları yaradır. Ultrasəs dalğalar oksidləşdirici, reduksiyaedici, dağıdıcı,
parçalayıcı kimi kimyəvi reaksiyaları aparmaq üçün kifayət qədər intensivdir. Bəzi ekstremal
vəziyyətlər ərzində ultrasəs radiasiyanın bəzi nanofazalı sulfidlərin alınmasına tətbiq olunmuşdur. Bu
məqsədlə yüksək təmizliklə maye həlledicisində metal asetat və natrium sulfiddən ibarət olan həll
olmuş qarışığa ultrasəs radiasiya yüksək intensivliklə tətbiq edilir. Hava şəraitində 1, 2, 3 saat ərzində
ultrasəs radiasiya yüksək intensivlikdə birbaşa reaksiya həlledicisinə daxil edilməklə ultrasonik
zondlamaya məruz qalır. Reaksiyanin nəticəsində böyük miqdarda qara (tünd bənövşəyi) rəngdə
hissəciklər mayedə asılı halda qalır. Bu üsulla kobalt sulfid nanohissəciklərinin sintezinəvə termiki
aşılanmanın onun fiziki xassələrinə təsiri öyrənilmişdir.
CoS nanohissəciklərini hazırlamaq üçün kobalt asetat hidrat və natrium sulfiddən istifadə olunur.
Stabilləşdirici kimi MPA götürülmüşdür. Alınmış tünd çəhrayı rəngli məhlul otaq temperaturuna qədər
soyudulduqdan sonra sentrifuqadan keçirilərək çökdürülür, yuyulur və qurudulur. Son məhsul XRD,
EDX, SEM, UV-Vis spektrometrlərində tədqiq olunur. Termiki aşılanmanı öyrənmək üçün olaraq qum
vannasında 100ºC qızdırdıqdan sonra yenidən tədqiq olunur.
Aşağıda göstərilən şəkildə (Şəkil 1.) 1, 2, 3 saat nəticəsində alınmış daha sonra 100ºC
qızdırıldıqdan sonra tədqiq edilmiş nümunələrin rentgen analiz nəticələri göstərimişdir. Alınmış
nümunələrdə təmiz kobalt sulfid nanokristalları formalaşmışdır.
Hissəciklərin ölçüsü əvvəlcə 30.03 nm olmuşdur, havada 100ºC-də qızıdırdıqdan sonra 15.88 nm
olmuşdur. Nəticələrdən belə görünür ki, temperaturun təsirindən hissəciklərin ölçüsü kiçilmişdir. Bu
da onunla izah olunur ki, nümunələri qızdırdıqda stabilləşdirici dağılmış və hissəciklər də qismən
parçalanaraq kiçilmişdir. (hνα)²-in (hν) ilə variyasiyası CoS nanohissəcikləri üçün qadağan olunmuş
zonanın enini təyin edir. Alınmış kobalt sulfid nanokristallarıında qadağan olunmuş zonanın eni
reaksiyanın 1,2,3 saatlarında uyğun olaraq 1.45; 1.5; 1.47 eV olmuşdur (Cədvəl 1).
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
96
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Şək.1. CoS nanohissəciklərinin Rentgen analizi
Cədvəl 1. CoS nanohissəciklərinin UV-Vis analizindən təyin olunmuş qadağan olunmuş zonalarının eni
Zaman
Eg(eV)
otaq 100ºC
3 saat üst
1,47
1,4
2 saat II
1,43
1,45
SEM-EDX analizindən alınmış təsvirlərdə bu hissəciklərin XRD nəticələrindən alınmış
ölçülərdən bir qədər böyük olduğu məlum olur (Şəkil 2). Belə hesab olunur ki, bir neçə kiçik ölçülü
hissəcik MPA ilə örtülərək mikron tərtibində klaster əmələ gətirir. Element analizdən isə müxtəlif
stoxiometrik tərkibdə kobalt sulfid nanohissəciklərinin formalaşdığı aşkar səkildə görünür.
Şəkil 2. Reaksiyanın 2 və 3 saatlarında alınmış CoS nanohissəciklərinin SEM-EDX analizi.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
97
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
TETRAPEPTİD GLY-PHE-GLY-ASP MOLEKULUNUN
KONFORMASİYA ANALİZİ
L.N.AĞAYEVA
Bakı Dövlət Universiteti
leylanamiq@mail.ru
AZƏRBAYCAN
Niftalı QOCAYEV
Qafqaz Universiteti, Bakı Dövlət Universiteti
nqocayev@qu.edu.az
AZƏRBAYCAN
Neyropeptidlər sinir hüceyrələrində sintez olunurlar. Neyropeptidlər bir çox bioloji sistemlərin
fəaliyyətində iştirak edir. Kardiofəal peptidlər neyropeptidlər sinfinə aiddir. Ümumdünya sağlamlıq
mərkəzinin məlumatına görə ürək-damar xəstəlikləri dünyada tez-tez rast gələn xəstəliklər arasında
mühüm yer tutur. Kardiofəal peptidlər molyuskaların, həşəratların, quşların sinir hüceyrələrindən
ayrılır. Müxtəlif canlılardan alınan kardiofəal peptidlər məlumdur, onlar müxtəlif aminturşu qalıqları
ardıcıllıqlarından əmələ gəldiklərinə baxmayaraq, o molekulların hamısı ümumi bioloji funksiyanı
yerinə yetirir – molyuskaların, həşəratların və quşların ürək fəaliyyətinin düzgün rejimini təmin edir.
Gly-Phe-Gly-Asp (Ocp-2) molekulu səkkizayaqlı ilbizin beynindən ayrılmışdır. Onların ürək
sistemində olması kütlə spektrometriya üsulu ilə təstiq edilmişdir. Tədqiqatlar göstərir ki, Ocp-2
molekulu neyrohormonlar kimi səkkizayaqlı ilbizin ürək - əzələ sisteminin sinir sisteminə nəzarətdə
iştirak edir.
Məlum olduğu kimi biomolekulların quruluşlarının öyrənilməsi onların yerinə yetirdikləri bioloji
funksiyaları başa düşməyə, onlara məqsəd yönlü təsir etməyə və onların müəyyən funksiyalarını
yerinə yetirən süni analoqlarını yaratmağa kömək edir. Gly-Phe-Gly-Asp molekulunun da yerinə
yetirdikləri funksiyaları başa düşmək üçün ilk növbədə onun üçölçülü fəza quruluşunu bilmək
lazımdır. Ona görə də onun fəza quruluşu nəzəri konformasiya analizi üsulu ilə tədqiq edilmişdir.
Gly-Phe-Gly-Asp molekulunun fəza quruluşunu nəzəri konformasiya analizi üsulu ilə öyrənmək
üçün sistemin potensial enerjisi qeyri-valent, elektrostatik, torsion qarşılıqlı təsir enerjilərinin və
hidrogen rabitəsi enerjilərinin cəmi şəklində seçilmişdir. Gly1-Phe2-Gly3-Asp4 tetrapeptid molekulunun
fəza quruluşu onu əmələ gətirən aminturşularının aşağıenerjili konformasiyaları əsasında hesablanmışdır.
Birinci və üçüncü aminturşu qalıqları onlar üçün mümkün ola bilən əsas zəncirin R,B,L,P
formalarında, ikinci fenilalanin əsas zəncirin R və B formalarında kənar zəncirin χ¹ -bucağının torsion
potensiala görə mümkün ola bilən üç vəziyyətində, dördüncü asparagin turşusu əsas zəncirin R və B
formasında kənar zəncirin χ¹ bucağının torsion potensiala görə mövcud ola bilən üç vəziyyətində
götürülmüşdür. Buna görə də başlanğıc variantlar olaraq əsas zəncirin 32 forması və əsas zəncirin hər bir
formasında doqquz konformasiya seçilərək hesablanmışdır. Məlum olduğu kimi tetrapeptid molekul
üçün əsas zəncirin 8 şeypi mövcuddur, buna görə də alınmış nəticələr 8 şeypə uyğun formalar və
konformasiyalar üzrə qruplaşdırılmışdır. Hesablamaların nəticəsi göstərir ki, şeyplərin, əsas zəncirin
formalarının və konformasiyaların enerjilərinə görə kəskin diferensiasiya gedir. 0-7.0 kkal/mol enerji
intervalına Gly1-Phe2-Gly3-Asp4 molekulunun fff, ffe və eff şeyplərinə mənsub əsas zəncirin 10
formasının konformasiyası düşür. Həmin konformasiyalar, onlara qeyri-valent, elektrostatik, torsion
qarşılıqlı təsir enerjilərinin verdikləri pay. Ümumi və nisbi enerjiləri cədvəl 1-də göstərilmişdir.
Dostları ilə paylaş: