Fitoterapia dolegliwości okresu przekwitania
Yüklə 280,93 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dawkowanie i preparaty galenowe.
- Ekstrakt suchy z niepokalanka - Extractum siccum Agni casti
- Napar - Infusum Viticis Agni casti
- Glistnik jaskółcze ziele
|
Niepokalanek pospolity - Vitex agnus-castus L. z rodziny werbenowatych Verbenaceae, dostarcza surowce zielarskie: liść i owoc – Folium et Fructus Viticis Agni-casti. Niepokolanaek zawiera glikozydy irydoidowe (agnozyd - 0,6%, eurostozyd - 0,07%, aukubinę - 0,3%), flawonoidy (kastycynę, witeksyna, orientyna, kempferol), alkaloidy
8 (witycyna), olejek eteryczny - ok. 1,5% (sabinen - 22%, 1,8-cyneol - 20%, alfa-pinen - 6%, beta-pinen, linalol, mircen, kariofilen), seskwiterpeny, beta-sitosterol, beta-sitosterol-3-O- glikozyd, kwas kawowy, kwas hydroksybenzoesowy, diterpeny (witeksylakton = vitexilactone, 6ß,7ß-diacetoxy-13-hydroxy-labda-8, 14-diene, rotundifuran. Badania nad diterpenami prowadziła Ursula Dold (Institute of Pharmacy, University of Basel, Szwajcaria). Wyciąg z niepokalanka wywiera działanie wielokierunkowe: moczopędne, napotne, przeciwgorączkowe, rozkurczowe, regulujące układ dokrewny, antylaktogenne, antyandrogenne (?), odkażające, uspokajające, przeciwdepresyjne, żółciopędne. Hamuje wydzielanie prolaktyny (hormon laktogenny, laktotropina). Podwyższa stężenie dopaminy i kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA), obniża stężenie serotoniny, zwiększa produkcje estrogenów. Pobudza
i wzmaga
czynność ciałka
żółtego, hamuje
wydzielanie folikulostymuliny FSH, lecz podnosi stężenie lutropiny LH przysadkowej. Przywraca prawidłową równowagę hormonalną: progesteron-estrogeny. Zapobiega zmianom
zwłóknieniowym piersi. Zapobiega i leczy endometriozę (zapalenie błony śluzowej macicy). Znosi zespół napięcia przedmiesiączkowego. Stabilizuje cykl menstruacyjny. Usuwa przykre objawy przekwitania związane z zaburzeniami hormonalnymi na osi: podwzgórze-przysadka- jajnik oraz niedoborem progesteronu. Jest antagonistą amfetaminy. Łącznie z wyciągami kozłkowymi (walerianowymi) działa silniej przeciwbólowo i silniej uspokajająco niż każde z osobna. Obniża stężenie cholesterolu we krwi. Ekstrakty z niepokalanka wzbudzają apoptozę komórek nabłonkowych, hamują proliferację nabłonków i mają właściwości cytotoksyczne. Działają tak między innymi na komórki gruczołu krokowego. Działanie antyandrogenne i estrogenne niepokalanka jest nadal sprawą kontrowersyjną. Zależy ono od wypadkowej działania poszczególnych składników czynnych rośliny i ich stosunków ilościowych. Jest także uzależnione od stosunków ilościowych hormonów tropowych i płciowych u pacjenta. Prolaktyna hamuje wytwarzanie estrogenów. Zatem inhibicyjne (hamujące) działanie niepokalanka na wydzielanie prolaktyny pozwala na zwiększone uwalnianie i działanie estrogenów. Prolaktyna u kobiet i mężczyzn ogranicza działanie alfa-reduktazy testosteronu i hamuje
przekształcanie testosteronu w dihydrotestosteron DHT. Zatem nadmierne dawki niepokalanka mogą działać androgennie, a nie antyandrogennie, bowiem zmniejszają aktywność prolaktyny i jej hamujący wpływ na działanie 5-alfa-reduktazy testosteronowej. Z drugiej jednak strony nadmiar prolaktyny powoduje zmniejszone uwalnianie gonadotropin, co powoduje zanik miesiączki u kobiet i impotencję (niemoc płciową) u mężczyzn. Zatem podanie wówczas niepokalanka będzie działać leczniczo. Należy też pamiętać, że niepokalanek pobudza wytwarzanie progesteronu, który nasila trądzik pospolity i różowaty, co potwierdziły badania autora. Jeżeli niepokalanek zahamuje działanie i uwalnianie folikulostymuliny FSH, wówczas wystąpi inhibicyjny (hamujący) wpływ na syntezę estrogenów w komórkach ziarnistych jajników; ponadto zajdzie inaktywacja (unieczynnienie) aromatazy przekształcającej androgeny w estrogeny. Wtedy niewątpliwie będziemy mieli efekt androgenny po zastosowaniu niepokalanka. U mężczyzn niepokalanek poprzez hamowanie hormonu FSH może zatrzymywać spermatogenezę i syntezę białka wiążącego androgeny ABP, co wpływa negatywnie na proces wytwarzania plemników i płodność mężczyzny. Istnieje jeszcze inny ważny punkt oddziaływania niepokalanka: LH (lutropina). Niepokalanek pobudza wydzielanie LH, przez co działa stymulująco na owulację, wytwarzanie ciałka żółtego i syntezę progesteronu. U mężczyzn LH zwiększa wytwarzanie i uwalnianie testosteronu w komórkach Leydiga jąder. U kobiet lutropina LH zwiększa wydzielanie androstendionu i testosteronu w komórkach tekalnych pęcherzyków jajnikowych. W rzeczywistości jednak nie wiemy, czy w ustroju kobiety nastąpi aktywacja aromatazy i 9 przekształcenie androstendionu i testosteronu w estrogeny (estron, estradiol), czy też nastąpi uwolnienie androgenów wprost do krwi bez ich przemiany (efekt androgenny). W pierwszym przypadku uzyskamy efekt (estrogenny) i zmniejszenie objawów trądziku różowatego lub pospolitego. W drugim przypadku nastąpi pogorszenie objawów trądzikowych i nasilenie objawów, np. teleangiektazji. Zatem przeciwtrądzikowe działanie niepokalanka nie jest pewne i zależy od wielu czynników endogennych i egzogennych (Różański 2004).
zespół
napięcia przedmiesiączkowego. bolesne, nieregularne miesiączkowanie; niepłodność spowodowana niewydolnością ciałka żółtego i niedoborem progesteronu; mlekotok; hiperprolaktynemia; poronienia związane z endometriozą; zwłóknienia piersi; zaburzenia hormonalne na osi - podwzgórze-przysadka-jajniki. Objawy związane z okresem przekwitania (menopauzy), ale w I fazie przekwitania. Trądzik pospolity i różowaty nasilający się podczas miesiączki. Leczenie innych rodzajów trądzików niepokalankiem nie jest uzasadnione. Przeciwwskazania. Nowotwory piersi. Niedobór prolaktyny. Uczulenie na preparat. Niedokrwistość. Laktacja. Ciąża. Jednoczesne przyjmowanie preparatów zawierających progesteron lub gestageny może wzmagać działanie niepokalanka. Ze względu na działanie dopaminoergiczne może nastąpić osłabienie działania antagonistów receptorów dopaminy.
1. Ekstrakt płynny z niepokalanka - Extractum fluidum Agni casti: 1 część zmielonego świeżego lub suchego surowca zalać 1 częścią alkoholu 40-45%, wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 2 ml 2 razy dziennie, rano i w południe. 2. Ekstrakt suchy z niepokalanka - Extractum siccum Agni casti: 250-280-300 mg 2 razy dziennie, rano i w południe. 3. Nalewka z niepokalanka - Tinctura Viticis (Agni casti): 1 część rozdrobnionego suchego lub świeżego surowca zalać 3 częściami alkoholu 40-45%; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 5-6 ml 2 razy dziennie, rano i w południe. 4. Napar - Infusum Viticis Agni casti - 1 łyżka surowca na 1 szklankę wrzącej wody; parzyć 20 minut; przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1/2 szklanki. Preparaty z niepokalanka należy zażywać przynajmniej 3 miesiące bez przerwy. Potem zalecane jest zrobienie przerwy 1 miesięcznej i ponowna kuracja. W medycynie ludowej przy
zaburzeniach miesiączkowania, zaburzeniach hormonalnych (hormony płciowe), upławach oraz dolegliwościach w okresie przekwitania (pękanie naczyń krwionośnych, nadciśnienie, wzdęcia, bóle w podbrzuszu) często stosowano
sporadycznie polecany. Surowiec pochodzi z gatunku Althaea rosea (L.) Cav.. z rodziny ślazowatych – Malvaceae. Składnikami czynnymi kwiatu czarnej malwy są antocyjany: delfinidyna, petunidyna, malvidyna, malvina; fitohormony, śluzy (10-12%), pentozy, kwasy uronowe, alkohole cukrowe, flawonoidy (kemferol, kwercetyna, mirycetyna), garbniki, fenolokwasy, pektyny.
Wodne wyciągi z kwiatów mogą być stosowane do pielęgnowania i leczenia skóry (wpływ nawilżający, osłaniający, przeciwzapalny) oraz błon śluzowych (powlekająco, osłaniająco, przeciwzapalnie). Podane doustnie leczą nieżyt przewodu pokarmowego i dróg oddechowych, pomagają w leczeniu kaszlu i zapalenia krtani.
Fitoterapeuci polecają kwiaty malwy przy bolesnych, skąpych, jak i nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, a także w nieregularnych miesiączkach, bezpłodności, zapaleniu macicy i przydatków. Kwiat czarnej malwy działa estrogennie, dlatego można zalecić go w II fazie przekwitania. Flawonoidy i antocyjany malwy działają stabilizująco na śródbłonki naczyń krwionośnych. Poprawiają krążenie oczne, mózgowe i w kończynach. 10
odstawić na 30 minut, przecedzić. Pić rano i wieczorem po 1 szklance przez 2 tygodnie, potem po 1 szklance 1 raz dziennie rano lub wieczorem na czczo. Według komisji E surowiec nie doczekał się wiarygodnych wyników badań potwierdzających skuteczność działania leczniczego. Podobne właściwości lecznicze przypisywane są samym kwiatom mniszka – Flos
rodziny złożonych Compositae. Kwiaty mniszka zasobne są we flawonoidy (apigenina, luteolina, chryzoeriol, izoramnetyna), neo-wiolaksantynę, luteinę, taraksantynę, politerpeny, triterpeny (beta-amyryna, taraksasterol), fitosterole, kwasy fenolowe (kawowy, ferulowy), kumaryny (skopoletyna). Dawkowanie naparu z kwiatów mniszka jest podobne jak w przypadku czarnej malwy. Szałwia lekarska - Salvia officinalis L. z rodziny wargowych Labiatae, posiada również właściwości estrogenne, które mogą być wykorzystane w fitoterapii okresu przekwitania, jak
i patologicznych zespołów niedoboru estrogenów. Surowcem farmaceutycznym (farmakopealnym) pozyskiwanym z szałwii jest liść – Folium Salviae.
Składnikami czynnymi szałwii są: olejek eteryczny 1,5-2,5% (alfa-tujon - do 50%, beta-tujon - 3-8% [salwiol = tujon = tanaceton], 1,8-cyneol = eukaliptol – 15%, kamfora - 8%), kwasy fenolowe ( kwas rozmarynowy 2-6%, kwas chlorogenowy, kwas kawowy), flawonoidy 1-3% (apigenina, luteolina), garbniki 13-40%, diterpen – karnozol = pikrosalwina 0,4%, triterpen - kwas ursolowy 2-3%, kwas oleanolowy, kwas fumarowy 0,1%, fitosterole, germanikol (triterpen), kwas karnozowy (diterpen), rosmanol (diterpen). Substancje czynne zawarte w szałwi zmniejszają wydzielanie mleka, potu i łoju. Wywierają działanie ściągające na błony śluzowe, przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwskurczowe. Według komisji E dawki dobowe doustne wynoszą: liść w naparach 4-6 g; olejek 0,1- 0,3 g; nalewka 2,5-7,5 g. Preparaty szałwi mogą być zalecane kobietom w każdej fazie przekwitania. Przy dłuższym podawaniu przetworów z szałwii i w nadmiernych dawkach może dojść do zatrucia organizmu (otępienie, drgawki, nudności, bóle i zawroty głowy). W leczeniu nadmiernej potliwości, jak i spastyczności mięśniówki układu rozrodczego skuteczne są klasyczne preparaty zawierające alkaloidy tropanowe: sproszkowany liść
alkaloidów. Glistnik jaskółcze ziele – Chelidonium maius L. z rodziny makowatych Papaveraceae jest rośliną niezmiernie przydatną w leczeniu niektórych dolegliwości związanych z okresem przekwitania. Surowce: ziele i korzeń – Herba et Radix Chelidonii zawierają alkaloidy izochinolinowe (0,2-1,2%, średnio 0,6%, w przeliczeniu na chelidoninę; w korzeniach do 4%) o działaniu silnie rozkurczowym, uspokajającym, przeciwlękowym, przeciwbólowym, żółciotwórczym i żółciopędnym. Napar z glistnika (2 łyżeczki rozdrobnionego ziela lub 1 łyżeczkę rozdrobnionego korzenia na szklankę wrzącej wody; parzyć 20-30 minut) można przyjmować doustnie w dawce 30-50 ml 2 razy dziennie w razie bolesnych skurczów w obrębie podbrzusza, bolesnej miesiączki, zespołu napięcia przedmiesiączkowego, nerwic wegetatywnych, lęku i nadmiernego podniecenia nerwowego. Stosowany ponad 3-4 dni powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Znosi objawy kołatania serca i uderzenia krwi do głowy. Wygodna w stosowaniu jest również nalewka –
11 Glistnik należy do ziół silnie działających, mogących wywołać zatrucie, dlatego zaleconych dawek nie wolno przekraczać. Nie stosować przy jaskrze. W zastępstwie glistnika można użyć dymnicę lekarską – Fumaria officinalis L., z rodziny dymnicowatych Fumariaceae, która zawiera ok. 1 % alkaloidów izochinolinowych i fenolokwasy o działaniu spazmolitycznym na mięśnie gładkie. Zalecane dawki: nalewka dymnicowa - Tinctura Fumariae 1:5 – 5 ml 3 razy dziennie, napar dymnicowy - Infusum
W leczeniu nadmiernego pocenia i objawów uderzenia gorąca można zastosować stary środek leczniczy, niegdyś oficjalny w medycynie: hubę modrzewiową - Agaricus albus (boletus seu fungus laricis). Huba modrzewiowa zawiera kwas agarycynowy, hamujący wydzielanie potu, dłużej niż atropina. W formie sproszkowanej Pulvis Agarici albi może być przyjmowana doustnie w dawce 300-600 mg 3 razy dziennie. W większych dawkach działa przeczyszczająco, co może zostać wykorzystane przy zwalczaniu zaparcia. Właściwości estrogenne, uspokajające, lekko nasenne, rozkurczowe i przeciwlękowe wywierają szyszki chmielu - Strobilus Lupuli oraz lupulina (lupulinum). Lupulina jest składnikiem krajowego preparatu w formie kapsułek. Składnikami czynnymi szyszek chmielu są: olejek eteryczny 1-3% (humulen – ok. 50%, mircen C 10 H 16 do 25%, alfa-kariofilen – do 50%, beta-kariofilen 8%, fernezen – 10%), garbniki ok. 4-5%, żywica – ok. 10%, mircenol – alkohol terpenowy i jego estry związane z kwasami: izowalerianowym C 4 H
COOH, oenantowym C 6 H
COOH, pelargonowym C 8 H 17 COOH, masłowym i octowym; ponadto humulon = kwas alfa-goryczochmielowy; lupulon = kwas beta-goryczo-chmielowy; chinony, asparagina, cholina, triterpen – hopanon, chalkony, flawonoidy (kwercetyna). Czysta lupulina zawiera olejek eteryczny (4-6%), żywice (40-50%), woski (15-25%). Szyszki chmielu, szczególnie w połączeniu z glistnikiem zapobiegają objawom uderzenia krwi do głowy oraz nerwicom w okresie przekwitania. Gorzkie substancje zawarte w szyszkach chmielu pobudzają wydzielanie soków trawiennych przyspieszają trawienie. W celu spotęgowania działania uspokajającego i antynerwicowego, szyszki chmielu można łączyć w mieszankach z
W leczeniu obrzęków oraz w celu wzmożenia procesów odtruwania (detoksykacji) korzystne rezultaty przyniosą: korzeń i ziele wilżyny – Radix et Herba Ononidis. Surowiec farmakopealny (korzeń) dostarcza wilżyna ciernista – Ononis spinosa L., z rodziny motylkowatych Papilionaceae. Równie wartościowym leczniczo jest gatunek: wilżyna
0,02-0,2%, flawonoidy – 0,2% (glikozyd formononetyny – ononina), trójterpeny – 0,2%, a wśród nich triterpen alfa-onoceryna = onokol – 20%, sole mineralne 10-12%, w tym 30% soli potasu, glukuronid – ononid, saponiny, izoflawon - formononetynę, terpen - gamma- onocerynę, żywicę, fitosterole (beta-sitosterol). Wodne wyciągi z wilżyny działają przeciwreumatycznie, przeciwartretycznie (wzmagają wydzielanie kwasu moczowego), moczopędnie, przeciwobrzękowo, zwiększają wydalanie chlorku sodu. Wzmagają wydzielanie żółci i soku żołądkowego, regulują perystaltykę przewodu pokarmowego. Izoflawony i fitosterole wywierają dodatkowo wpływ estrogenny. Z surowców można sporządzać napar (5-12 g na szklankę wrzącej wody; odstawić na 40 minut) i przyjmować doustnie 2-3 razy dziennie po 100-150 ml. Silne właściwości estrogenne wykazuje również ropontycyna (stylben) występująca w korzeniu rzewienia ogrodowego (rabarbar) - Rheum rhaponticum L., z rodziny rdestowatych – Polygonaceae. Tę właściwość również można spożytkować stosując doustnie wywar z korzeni rabarbaru (1 łyżka na 1 szklankę wody; zagotować, odstawić na 40 minut, przecedzić) w dawce 100-120 ml 2 razy dziennie. Naturalnym środkiem przeciwdepresyjnym jest frakcja lipofilna z ziela dziurawca – Herba
12 niektóre flawony. Należą one do naturalnych inhibitorów monoaminooksydazy MAO oraz substancji mających zdolność przyłączania się do receptorów diazepamu. Może to mieć zastosowanie w zapobieganiu depresji w okresie przekwitania. Składnikami czynnymi ziela dziurawca są: flawonoidy – przynajmniej 1,8% (2-4%), hiperozyd 0,3-0,7%, hiperyna C 21 H 20 O 12 – do 0,4% (po hydrolizie daje kwercetynę i galaktozę); naftodiantrony (0,10- 0,14%): hiperycyna – przynajmniej 0,08% (0,1-0,14%), pseudohiperycyna 1% (antranoid); olejek eteryczny 0,5-1%; pochodna floroglucyny hiperforyna 2-4,5%; garbniki katechinowe – 8-16%; karoteny – do 55 mg%; kwas askorbinowy 9,3-13,5 mg%, kwas kawowy, kwas chlorogenowy, saponiny, fitosterole.
Na rynku są obecnie dostępne preparaty zawierające standaryzowane wyciągi z ziela dziurawca (sok stabilizowany etanolem, nalewka, kapsułki, tabletki). Frakcję lipofilną z ziela dziurawca można otrzymać poprzez zalanie suchego lub lepiej świeżego rozdrobnionego ziela dziurawca olejem o temperaturze 50 o C (np. sojowym, winogronowym) lub gorącym etanolem 70% w proporcji 1 część surowca roślinnego na 3 części rozpuszczalnika. Zalany surowiec należy macerować przynajmniej 7 dni, po czym przefiltrować. Wyciąg olejowy z dziurawca można przyjmować doustnie w dawce 10-15 ml 2 razy dziennie, natomiast ekstrakt etanolowy w dawce 5 ml 2 razy dziennie. Należy pamiętać, że alkoholowe i olejowe ekstrakty z dziurawca zwiększają wrażliwość skóry na światło. Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z ziela dziurawca (napar: 1 łyżka ziela na szklankę wrzątku; parzyć 30 minut; przecedzić; pić 2-3 razy dziennie po 100-150 ml) działają dodatkowo żółciopędnie, żółciotwórczo, ściągająco i rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. W okresie przekwitania kobiety często skarżą się na osłabienie pamięci, zmniejszenie aktywności życiowej, spadek wydolności psychofizycznej i zawroty głowy. Nierzadko występuje również spadek odporności organizmu na choroby. W tych przypadkach pomocne okazują się ginkgolidy, bilabolid i eleuterozydy. Ginkgolidy A, B, C, J, M, bilobalid występują w liściach miłorzębu dwuklapowego Ginkgo biloba L., z rodziny Ginkgoaceae. Liście miłorzębu zawierają również inne składniki czynne: flawonoidy (do 2%), kwasy fenolowe, fitosterole, metylopirydoksynę, karotenoidy i związki katechinowe (galokatechina, epigalokatechina, epikatechina) oraz proantocyjanidyny. Związki antocyjanidynowe, flawonoidowe i laktonowe usprawniają przepływ krwi przez mózgowie. Zmniejszają przepuszczalność śródbłonków naczyń krwionośnych, wpływając przeciwwysiękowo. Równocześnie rozszerzają naczynia włosowate, poprawiając krążenie obwodowe. Związki flawonoidowe i katechinowe to naturalne antyoksydanty i wymiatacze wolnych rodników. Bilabolid i niektóre ginkgolidy działają ochronnie na neurony (osłonki mielinowe), hamują agregację i hemolizę krwinek, zapobiegają zakrzepom i hipoksji (niedotlenieniu) oraz hipotrofii (niedożywieniu) komórek nerwowych w mózgowiu. Dzięki polepszaniu dopływu tlenu
i glukozy
wpływają psychostymulująco, poprawiając proces
uczenia się
(zapamiętywania) i koncentracji. Mogą usprawniać procesy przypominania informacji. Wykazano, że wyciągi z miłorzębu poprawiają pamięć krótkotrwałą. Znoszą objawy szumu w uszach, zawrotów głowy, ospałości, zaburzeń pamięci na tle nieprawidłowego krążenia mózgowego. Preparaty miłorzębu są zalecane również dla osób cierpiących na chromanie przystankowe, miażdżycę, zespół zimnych dłoni i stóp, plamice, trądzik różowaty, chorobę Alzheimera. Yüklə 280,93 Kb. Dostları ilə paylaş:
|