43
1978-1979-yillar - natijasida Eron islom respublikasi tashkil qilindi. U tayanadigan
asosiy g`oya 1971-yil Oyatullo Xumoniy tomonidan qonun
jamiyat Olloh belgilab
bergan yo`ldagina ijtimoiy va iqtisodiy na milliy tengsizlik bilmaydigan ideal- islom
davlati tomon yetaklash zarur.
Pokiston musulmon natsionalizm rasmiy mafkurasi dominatlari (1947yi) davlat
tashkil etilgan vaqtida (1947-yil) islom hukumati, islom davlati, islom konstitutsiyasi
deb belgilanadi,biroq buning xech kim aniq belgilab bermagan edi.
Binobarin,
boshqa shu kabi davlatlar kabi Pokistonda ham siyosiy milliy birlikni
mustahkamlashga, modernizatsiyalash va boshqalarga qartilgan progmentizm asosida
ko`riladi.
Mafkuralashgan davlatlar qatoriga Suriya ham kiradi. Uning baasizm mafkurasi
quidagi maqsadlarni:
arab birligi, ozodalik, arab millatining uyg`onishi yo`lidagi
sounyalizmni ilgari suradi.
Isroil o`zining 1948-yilda tashkil topgandan boshlab sionizm- millatchilik mafkurasi
bayrog`I ostida mavjudbo`lib kelmoqda.
Mafkuralashgan davlatlarga shuningdek rivojlanishi keng alohida uning yo`lini
tanlagan mamlakatlar ham qo`shiladilar. Bu kenityalizmga
ham soqiyalizmga ham
muqobil variantlarni izlashga urinishi natijasida yuzaga kelgan deyish mumkin. Yo`l
yo`riqlari diniy-falsafiy talimotlar, qadimiy kitoblar milliy ananalar ruhida “yer
yuzida jannat” ni vada qiladilar.
Alohida uchinchi yo`l mafkuralari sotsializmning sovet, Xitoy va boshqa modellarini
va sotsiolistik oristatsiya--v tanqid qiladilar, ishlab
chiqarish vositalarini keng
ko`lamda milliylash burilishi iqtisodiyot sohasida qattiq rejalashtirish, tadbirkorlik
tashabbusini cheklanishi, siyosiy radikalizmga murosa qila olmaydilar.
Millatlar ustidan turuvchi mafkuralar va .
44
Afrika-Osiyo mamlakatlaridan mafkuraviy va siyosiy kurashda _ panturizm,
yevosiyochilik va shuning millatlar ustidan turuvchi
yoki ideologiyalar keng
foydalaniladi. Ular hududiy, irqiy, madaniy yoki diniy asosida yirik birliklarni
yuzaga keltirishi g`oyasini ilgari surganlar . deyarli ularning
barchasi XX asrning
birinchi yarmida vujudga kelgan bo`lib ammo vaqt o`tishi asnosida yangi mazmun va
funksiyarga ega bo`ldilar.
Penislomizm mustamlakachilik va imperiyachilikka qarshi salohiyatini saqlagan
holda malum darajada ijtimoiy norozilik bildirish harakatining siyosiy mafkurasi ham
bo`lib qoldi. Arablarning mustaqillik uchun kurashi mafkurasi sifatidagi alohida arab
mamlakatlari tomonidan davlat- milliy maqsadlariga erishishi yo`lida foydalanmoqda.
Siyosiy mafkuradan madaniy millatparvarlik konsepsiyasiga
aylangan panturkizm
yana qayta siyosiy maydonga chiqmoqda. _ __ _ kurash bo`lgan. _ “Osiyoni
osiyolashtirish” shiyori ostida qayta uyg`onmoqda. Bu mafkura Osiyo mamlakatlarini
kuch markazlari
O`rtasida iqtisodiy jihatdan yangidan taqsimlash uchun jipslashishiga chaqiradi. Bu
mamlakatlardan biri Yaqin sharq va janubiy sharqiy Osiyo uchun tobora ko`proq
namoyon qilib bormoqda.
Dostları ilə paylaş: