“Jismoniy madaniyat – bu jamiyat va insoniyat madaniyatining organik qismi
(tarmog‘i); uning o‘ziga xos tarkibining asosi – bu odamning vosita faoliyatidan
hayotiy amaliyotga jismoniy tayyorgarlikning omili sifatida foydalanish, uning
jismoniy holati va rivojlanishini optimallashtirish. Bunga quyidagilar kiradi: ushbu
faoliyatning tegishli tarzda ishlab chiqilgan shakllari, uning natijalari madaniy
ahamiyatga ega va keng ma‘noda jamiyatning yosh va kattalar avlodlarining
jismoniy imkoniyatlarini rivojlantirish uchun maxsus vositalar, usullar va
sharoitlarni yaratishda erishgan yutuqlari. Haqiqiy insonparvar jamiyat sharoitida
jismoniy madaniyat shaxsni har tomonlama uyg‘un rivojlanishining samarali
vositalaridan biri, har bir insonni jismoniy rivojlanish yo‘lida olg‘a siljitishning
samarali ijtimoiy omilidir. ‖
Ijtimoiy-madaniyo‘lchovdagi jismoniy muammolarni tahlil qilgandan so‘ng
I.M.Buxovskaya jismoniy (tanaviy) madaniyatning quyidagi ta‘rifini beradi:
―Jismoniy madaniyat – bu insonning axloqiy qadriyatlarni shakllantirish bilan
bog‘liq faoliyatini (uning yo‘nalishi, usullari, natijalari) tartibga soluvchi madaniy
sohadir. Ularning funksionalligi, aloqasi, ekspressivligi va go‘zalligi me‘yorlari va
ideallari haqidagi g‘oyalarga asoslangan holda insonning tanaviy va harakatli
xususiyatlarini saqlash va ulardan foydalanish. ―
Jismoniy xususiyatlar jismoniy madaniyat uchun birinchi darajali ahamiyatga ega
ekanligiga rozi bo‘lish bilan jismoniy faoliyat (jismoniy mashqlardan foydalanish)
insonning jismoniy rivojlanishini ―rivojlantirish‖ ning asosiy vositasi, vositasi usuli
bo‘lsa ham, ayniqsa, Adaptiv jismoniy madaniyat sharoitida, aniqroq diqqat
markazida bo‘lish kerak. Jismoniy mashqlarga jalb qilinganlarning shaxsiga,
intellektual, hissiy jihatdan kuchli, estetik va boshqa xususiyat va fazilatlarga har
tomonlama ta‘siri.
Shu munosabat bilan jismoniy madaniyatning quyidagi ta‘rifi taklif etiladi.