Paxtaobod pedagogika kolleji

6-ilova
Nazorat savollari .

1. Tеmuriylar davrida bibliografiya qanday rivoj topgan?

2. Tеmuriylar davrida ilm, fan va madaniyatning rivojlanishi qay yo’sinda bo’lgan.


8-ilova

Uyga vazifa



“Tеmuriylar davrida bibliografiya” mavzusida mustaqil ish tayyorlash


Kelgusi mashg’ulot: Tazkirachilik

28-mavzu: Tеmuriylar davrida bibliografiya
Reja:
1. Tеmuriylar davrida bibliografiya
2. Tеmuriylar davrida ilm, fanning rivojlanishi
3. Tеmuriylar davrida madaniyatning rivojlanishi
Bizga ma’lumki, Movarounnahrda Somoniylar davrida ilm-fan va ma’rifatning rivojlanishi kitobning mavqeini eng yuqori cho‘qqilarga ko‘targan. Keyingi davrlarda esa kitob sanoatining evolyutsiyasi vaqtinchalik inqirozga duch keldi va faqat temuriylar davrida va ayniqsa, hindistonlik temuriylar davrida kitobning mavqei yuzlab oshdi, Hindistonga O‘rta Osiyo shuhratini yuqori madaniyati bilan tanishtirdi va kitob o‘qishni, mutolaani o‘sha davrning eng yaxshi an’analariga aylantirdi. Bog‘dod va “Baytulhikma”dagi kitobning mavqei Islom sivilizatsiyasining yuksalish nuqtasi bo‘lib, bu Qur’onning muqaddasligi va kitobning hayotdagi ma’naviy qadrqimmatiga bo‘lgan hurmatni isbotladi. Kelajakda kitob ilm manbai va komil insonning inoyati sifatida barcha musulmonlar tomonidan hurmatga sazovor bo‘lib, kitoblar sohasini rivojlantirish va eng mashhur ilm-fan va bilim markazlarini yaratish uchun sharoit yaratadi. Shuningdek, maktab va madrasalarda yozuvchilarning o‘git va axloqiy asarlarini yodlash an’anaga aylantirilib, mohir xattotlar G‘azzoliyning «Ulumad-dinning tirilishi», Kaykovusning «Qobusnoma», Sa’diyning «Buston», Firdavsiyning «Shohnoma», Rudakiyning ma’naviy qasidalari, Hofizning axloqiy g‘azallarini kitob shakliga keltirishga jalb etildi. Bog‘dodda boy kutubxonalar va muzeylar, rasadxonalar va kitob yozish markazlari, turli tillardagi kitoblarni tarjima qilish va tasniflash maskanlari bunyod etilib eng mohir kotiblar, mirzolar, yozuvchilar, rassomlar va bezak beruvchi hunarmandlar jalb qilindi. Bog‘dodning har bir guzar va ko‘chalarida kitob do‘konlari ochilib, manbalarda ta’kidlanishicha, Bog‘dodning bitta ko‘chasida ularning soni 100 taga yetgan. Kitob sahifalari mohir ustalarning yuksak san’ati, naqsh va rasmlar bilan bezatilishi, yuqori xattotlik mahoratlari va kitobning oltin bilan ishlangan sahifalari dunyo e’tiborini tortgan edi. Shu vaqtdan boshlab yevropaliklar arablardan sifatli va arzon qog‘ozlarni sotib olib, o‘zlarining milliy kitobsozlik san’atini xuddi shu mezonlarga ko‘ra takomillashtirdilar va targ‘ib qildilar. Shundan so‘ng, Samarqand va Kashmirda qog‘oz ishlab chiqarish san’ati yo‘lga qo‘yildi va nozik paxta qog‘ozi ham, kitob yaratish san’ati ham dunyoga Markaziy Osiyo olimlarining qimmatbaho kitoblarini taqdim etdi. Bu orada, Bag‘dod shahri o‘zining “Baytulhikma”si bilan musulmon dunyosining ilm-fan, bilim va kitobxonlikni yangi sahifasini ochdi va bu amaliyotni boshqa musulmon mamlakatlarida targ‘ib qilish uchun sharoit yaratdi. Akademik V.V.Bartoldning ta’kidlashicha, «Horun ar-Rashid davri nafaqat Abbosiy podshohlarining taqdiri bo‘lgan “Ming bir kecha» afsonalarida keltirilganday, balki tarixiy yozuvlarga muvofiq ham eng yaxshi davr, eng dono va eng olijanob xalifalar davri sifatida tilga olingan»
Temuriylar sulolasining eng ko‘zga ko‘ringan vakillaridan biri Bobur Mirzo edi va u xayrli ishlarni va dinga bo‘lgan kuchli ishonchni birlashtirib muvaffaqiyatga erishgan. Uning piri sanalmish donishmand – Xoja Ahrori Vali Bobur Mirzoni umidsizlik va kasallikdan qutqarib, unga ikkinchi hayot baxsh etdi. Shu sababli ham u Xoja Ahrori Valining «Validiya» she’riy risolasini o‘zbek tiliga tarjima qilib, ustozining o‘z farzandlariga qoldirgan pand nasihatlarini Qur’oni Karim mazmun-mohiyati orqali tushuntirishdagi buyukligini talqin etadi
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002- yil 12apreldagi 123- sonli „Alisher Navoiy nomli O‘zbekiston Milliy kutubxonasini tashkil etish to‘g‘risida“gi qarori // „Xalq so‘zi“. 2002.
   
2. 
   Respublika aholisini axborot-kutubxona bilan ta’minlashni tashkiletish to‘g‘risida O‘zbekiston Prezidenti qarori // „Xalq so‘zi“, 2006.
   
3. 
   Mamatraimova H. Bibliografiya // O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi. 2-jild. — O’., 2001.
   
4. 
   Mamatraimova H. Bibliografiyashunoslik// o‘sha joyda.
   
5. 
   Mamatraimova H. Davlat bibliografiyasi//o‘sha joyda.—3- jild.—
   

Internet manbaalari

1..http://ru.wikipedia.org/wiki/Bibliotechno-bibliograficheskaya_klassifikatsiya
2. http://traditio-ru.org/wiki/ Bibliotechno- bibliograficheskaya_klassifikatsiya