Paxtaobod pedagogika kolleji

5-ilova

Tezkor so’rov savollari

1. 
   Nashriyotlar haqida ma'lumot bering.
   
2. 
   Nashriyot nima?
   
3. 
   O’zbekistondagi nashriyotlar haqida ma'lumot bering.
   
4. 
   G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi nima vazifani bajaradi.
   
5. 
   "Nashriyotchi" bu ……..
   
6. 
   Oʻzbekiston matbuot va axborot agentligi boshqaruvining tashkiliy tuzilmasida qaysi nashriyotlar kirgan?
   

6-ilova

Ko’rsatkichlar	Baholar
“Nashriyotlar haqida ma'lumot tayyorlash” mavzusi bo’yicha bilimlarni yoritish	Savollarga to’liq javob beradi.	Savollarga noto’liq javob beradi	Savollarga qisman javob beradi	Savollarga javob bermaydi
Jami:	5	4	3	2

7-ilova


Kelgusi mashg’ulot: “O‘zbekiston” va “Cho‘lpon” nashriyoti tomonidan nashr etilgan adabiyotlarga bibliografik sharh
Uyga vazifa:Mavzu bo’yicha test savollari tuzib kelish.

18-mavzu: Nashriyotlar haqida ma'lumot tayyorlash.
Reja:
1. Nashriyotlar haqida ma'lumot
2. O’zbekistondagi nashriyotlar haqida ma'lumot
3. G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi


Nashriyot axborot, adabiyot, musiqa, dasturiy ta'minot va boshqa tarkibni sotish uchun yoki bepul ommaga taqdim etish faoliyatidir.^[1] An'anaga ko'ra, bu atama bosma asarlarning tarqatilishini anglatadi, masalan kitoblar, gazetalar va jurnallar. Raqamli axborot tizimlari paydo bo'lishi bilan qamrov doirasi kengaytirildi elektron nashr kabi elektron kitoblar, akademik jurnallar, mikropublishing, veb-saytlar, bloglar, video o'yinlarni nashr etish va shunga o'xshash narsalar.
Nashriyot xususiy, klub, umumiy foydalanish yoki jamoat mollarini ishlab chiqarishi mumkin va tijorat, jamoat, ijtimoiy yoki jamoat faoliyati sifatida olib borilishi mumkin.^[2] Tijorat nashriyot sanoati kabi yirik transmilliy konglomeratlardan iborat RELX, Pearson va Tomson Reutersbminglab kichik mustaqillarga. Uning turli bo'limlari mavjud: badiiy va badiiy adabiyotlarning savdo / chakana nashriyoti, o'quv nashrlari (k-12) va akademik va ilmiy nashr. Nashriyot ma'muriy yoki muvofiqlik talablari, biznes, tadqiqot, targ'ibot yoki jamoat manfaatlari uchun hukumatlar, fuqarolik jamiyati va xususiy kompaniyalar tomonidan amalga oshiriladi. Bunga o'z ichiga olishi mumkin yillik hisobotlar, tadqiqot hisobotlari, bozorni o'rganish, siyosat brifinglari va texnik hisobotlar. O'z-o'zini nashr qilish juda keng tarqalgan bo'lib qoldi.
"Nashriyotchi"nashriyot kompaniyasi yoki tashkilotiga, nashriyot kompaniyasini boshqaradigan shaxsga murojaat qilishi mumkin yoki iz, yoki davriy nashrga rahbarlik qiladigan shaxsga.
Nashriyot faoliyati markazida muharrirlik turadi. Muharrir nashriyot chiqarmoqchi boʻlgan kitob qoʻlyozmasini dastlab oʻqib chiqib, oʻz xulosasini beradi: tahrir uchun qabul qiladi; kamchiliklarini koʻrsatib qoʻlyozmani qayta ishlashga muallifga qaytaradi yoki umuman tahrirga noloyiq topadi. Muharrir koʻlyozmani tahrir qilishda ijtimoiysiyosiy, ilmiy va adabiy nuqtai nazardan yondashadi. Bunday yondashuv undan muallifning individual uslubini sakdagan holda kitobning mazmuni va shak-lini takomillashtirishga qaratilgan muayyan bilim va ijodiy jarayonni talab qiladi. Nashriyot musahhihi imlo va b. grammatik xatolarni tuzatadi. Muharrir tahrir qilingan qoʻlyozmani matbaaga topshirishdan oldin nashriyot rassomi (badiiy muharrir) bilan kitobning badiiy bezagi ustida ish olib boradi. Ayni vaqtda texnik muharrir bilan birgalikda tegishli shriftlar belgilanadi, bezaklar joylashtiriladi, qoʻlyozma yoki terilgan matn sahifalanadi va h.k. Nashriyotda tayyorlangan qoʻlyozma nashriyot (buyurtmachi) va bosmaxona (buyurtmani bajaruvchi) oʻrtasida tuzilgan shartnoma asosida chop etish uchun mat-baaga topshiriladi.
Oʻzbekiston noshirlik ishiga rahbarlik qilib kelgan Oʻzbekiston Respublikasi Davlat matbuot qoʻmitasi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Matbuot va axborot sohasida boshqaruvni takomillashtirish toʻgʻrisida"gi farmoni (2002-yil 3-iyul)ga binoan, Oʻzbekiston matbuot va axborot agentligi etib qayta tash-kil etildi. Agentlik zimmasiga, bosh-qa vazifalar qatori, noshirlik ishlari va matbaachilikni keng miqyosda rivojlantirishga koʻmaklashish, amaldagi qonunchilikka rioya etilishi ustidan monitoringni amalga oshirish, noshirlik-matbaachilik faoliyatining ishlab chiqarish-texnika bazasini rivojlantirish va yangilash, standartlashtirish hamda sertifikatsiyalash sohasidagi chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish topshirildi. Oʻzbekiston matbuot va axborot agentligi boshqaruvining tashkiliy tuzilmasida quyidagi nashriyotlar kirgan: "Oʻzbekiston", "Oʻqituvchi", "Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi" Davlat ilmiy nashriyoti, "Choʻlpon", "Mehnat", Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, "Ijod dunyosi" nashriyot uyi, Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, Ibn Sino nomidagi nashriyot, "Oʻzblanknashr". Bulardan tashqari, "Shark" nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi Bosh tahririyati, "Kamolot" yoshlar ijtimoiy harakatining "Yangi asr avlodi" nashriyot-matbaa markazi, Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi ning "Fan" nashriyoti, Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligining "Adolat" nashriyoti, Oʻzbekiston Respublikasi "Maʼnaviyat va maʼrifat" kengashining "Maʼnaviyat" nashriyoti, Oʻzbekiston musulmonlari idorasining "Movarounnahr" nashriyoti, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilishi akademiyasining "Akademiya" nashriyoti, Oʻzbekiston milliy universiteti, Toshkent Islom universiteti va b. yirik oliy oʻquv yurtlarining nashriyotlari faoliyat koʻrsatadi, shuningdek, xususiy, viloyat^ nashriyotlari ham noshirlik ishi bilan shugʻullanadi. Oʻzbekiston matbuot va axborot agentligida jami 58 nashriyot, 800 dan ziyod yirik va kichik bosmaxona roʻyxatdan oʻtgan (2003). Nashriyotlar kitoblari, asosan, Toshkent matbaa kombinati, Rangli bosma fabrikasi, 1-Toshkent bosmaxonasi, Toshkent kitob-jurnal fabrikasi, "Tezkor" bosmaxonasi, Yangiyoʻl kitob fabrikasi, "Rastr" qoʻshma korxonasida, "Sharq nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosmaxonasida bosiladi. Nashriyotchilar va matbaachilar oʻz soxalariga zamonaviy noshirchilik, bosma usullar, yangi texnika joriy qilib bormoqdalar. Bosmaxonalar keyingi davrda texnologik jihatdan qayta qurildi. Korxonalar va tashkilotlar Germaniya, AQSH, Shvetsiya, Shveysariya, Buyuk Britaniya kabi matbaa sanoati ta-raqqiy etgan mamlakatlar bilan amaliy aloqalar oʻrnatishgan. Oʻzbekistonda 2002-yil jami 969 nomda 16,5 mln. nusxa kitob chiqarildi. 2002—2003 oʻquv yilida jami 519 nomda 31,0 mln. nusxada maktab darsliklari chop etildi. Oʻzbekistonda N.ka doyr masalalar, asosan, "Oʻzbekiston matbuoti" jur.da yoritiladi.


"OʻZBEKISTON" NASHRIYOT-MATBAA IJODIY UYI — Oʻzbekiston Respublikasi matbuot va axborot agentligi tizimidagi muassasa. 1925-yilda Oʻrta Osiyo Davlat nashriyoti negizida Oʻzbekiston Davlat nashriyoti (Oʻzdavnashr) nomi bilan tashkil etilgan. Respublikada 30-yillarning 2-yarmiga qadar barcha turdagi adabiyotlar Oʻzdavnashrda chop qilingan. Ikkinchi jahon urushi yillari respublikadagi mustaqil nashriyotlar Oʻzdavnashrga birlashtirilgan, matbaa korxonalari, kitob savdosi ishlari ham uning ixtiyoriga berilgan. Oʻzdavnashr boʻlimlari negizida "Oʻqituvchi" (1949), Davlat badiiy adabiyot nashriyoti (1957), "Meditsina" (1958), "Yosh gvardiya" (1960) nashriyotlari tashkil etilgan. 1964-yildan Oʻzdavnashr "Oʻzbekiston" nashriyoti deb atala boshlagan. 2004-yilda "Oʻzbekiston", "Mehnat", "Oʻzblanknashr" nashriyotlari, Toshkent matbaa k-ti birlashtirilib, "Oʻ."n.m.i.u.ga aylantirildi. Uning tarkibiga bolalar nashrlari: "Gulxan", "Gʻuncha" jur.lari, "Tong yulduzi", "Klass!" gaz. lari, "Sogʻlom avlod", "Zerkalo XXI veka" gaz. lari tahririyatlari kiritildi (nashriyot tarixi haqida yana q. Noshirlik). "Oʻ" n.m.i.u. Oʻzbekiston Respublikasi qonunlarini, Respublika hukumati qarorlarini va boshqalar rasmiy materiallarni, turli meʼyoriy hujjatlarni nashrga tayyorlab, chop etadi. Shuningdek, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, yuridik adabiyotlarni, oliy va oʻrta maxsus oʻquv yurtlari, akademik litseylar hamda kasb-hunar kollejlari uchun darsliklar, oʻquv va metodik qoʻllanmalar hamda boshqa adabiyotlarni nashr qiladi. Taʼlim oʻzbek, rus, tojik, turkman, qirgʻiz va qozoq tillarida olib boriladigan umumtaʼlim maktablari uchun darsliklar chiqaradi. Oʻzbek, qardosh va xorijiy tillarda ilmiyommabop, badiiy adabiyotlar, maʼlumotnomalar, lugʻatlar, tasviriy sanʼat mahsulotlari, fotoalbomlar, bukletlar, prospektlar, kalendarlar, plakatlar, koʻrgazmali qurollar, gazetajurnallar, shuningdek, xalq isteʼmoli mollari bosma mahsulotlari, idora hujjatlari, sinf jurnallari, dasturlar, turli ish qogʻozlari (blanklar) ni ham chop etadi.
G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi tizimidagi davlat korxonasi bo‘lib, “O‘zdavnashr”ning adabiy-badiiy bo‘limi negizida 1957 yilda Adabiyot va san’at nashriyoti, 1964 – 1966 yillarda “Toshkent” badiiy adabiyot nashriyoti, 1966 yilda G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti nomlari bilan faoliyat ko‘rsatgan bo‘lsa, O‘zbekiston Davlat matbuot qo‘mitasining 2002 yil 10 apreldagi 30-sonli buyrug‘iga binoan G‘afur G‘ulom nomidagi Adabiyot va san’at nashriyoti, “Yozuvchi” hamda Rangli bosma fabrikasi negizida G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi deb nomlandi va O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi, O‘zbekiston Respublikasining qonunchilik hujjatlari, O‘zbekiston matbuot va axborot agentligining buyruq hamda farmoyishlari, shuningdek, o‘z Nizomi asosida faoliyat yuritib kelmoqda.
Asosiy faoliyati yuqori sifatli, mazmunan boy, g‘oyaviy baquvvat, har bir davr uchun xizmat qiluvchi badiiy jihatdan yuksak adabiyotlar va bosma mahsulotlarni yaratish va chop etish, o‘quvchilarning kitobga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirishdan iborat bo‘lgan mazkur ijodiy uy, ayniqsa, mustaqillik davrida o‘zbek va jahon adabiyotida voqeaga aylangan ko‘plab adabiy-badiiy, ijtimoiy-siyosiy, tarixiy, ilmiy-ma’rifiy mavzudagi asarlarni, umumta’lim maktab o‘quvchilari, kasb-hunar kollejlari, oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun darslik hamda o‘quv qo‘llanmalarni nashr etib kelmoqdaki, bu allaqachon shu soha mutaxassislari, adabiyotshunoslar va keng kitobxonlar ommasining e’tirofiga sazovor bo‘lgan. Ijodiy uy qat’iy reja asosida faoliyat yuritadi. Shundan kelib chiqib, ijodiy jamoa har yili ma’naviy-ma’rifiy, milliy qadriyatlarimiz ruhini o‘zida mujassam etgan rang-barang mavzularga e’tibor qaratadi, o‘quvchilar talab-istaklaridan kelib chiqib, mazmunan saviyasi yuqori bo‘lgan kitoblarni nashr etishni rejalashtiradi va bu rejada badiiy adabiyotning barcha janrlari o‘z ifodasini topishi, shubhasiz.
Agar biz nashriyot tarixiga nazar soladigan bo‘lsak, o‘tgan yillar davomida dunyo yuzini ko‘rgan kitoblarni sanab sanog‘iga yetish qiyin. O‘zbekistonda adabiyot va san’atga doir sara asar borki, nashrga tayyorlanib chop etilgan, desak mubolag‘a bo‘lmas. Bu kitoblar soni bilan emas, sifati va salmog‘i bilan ham kitobxonlarni o‘ziga jalb etib keladi. Ijodiy uyida Alisher Navoiy, Firdavsiy, Mashrab, Bedil, Bobur, Nodira, Uvaysiy, Furqat, Abdulla Qodiriy, Cho‘lpon, Fitrat, Usmon Nosir, G‘afur G‘ulom, Oybek, Mirtemir, Said Ahmad, Odil Yoqubov, Primqul Qodirov, Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, Muhammad Ali, jahon adabiyotining atoqli namoyandalari Lev Tolstoy, Stendal’, Gi de Mopassan, Jek London, S.Sveyg, Artur Konan Doyl, Robenranat Tagor, Ernest Xeminguey, Nodar Dumbadze, Shirvonzoda, Aziz Nesin, Chingiz Aytmatov, Abay kabi ko‘plab mashhur ijodkorlarning asarlari chop etilgan.
Ayniqsa, mustaqillik yillarida ijodiy uy uchun sermahsul va barakali yillar bo‘ldi. Ta’kidlab o‘tish joizki, ishlab chiqarish hajmi bilan birga matbaa mahsulotlari sifati ham oshdi. 2006 yilda 2,2 milliard so‘mlik kitob va matbaa mahsuloti ishlab chiqargan korxona 2018 yilda bu ko‘rsatkichni 28,0 milliard so‘mga yetkazdi. Ijodiy uyida 2017 yilda chop etilgan adabiyotlar hajmi 1 085,55 bosma toboqni, adadi 22 556 433 nusxaga yetdi. Ijodiy uyida chop etilgan she’riyat sultoni Mir Alisher Navoiyning o‘n jildlik “To‘la asarlar to‘plami”, Abulqosim Firdavsiyning “Shohnoma”, Mahmud Koshg‘ariyning “Devonu lug‘oti-t-turk”, Gomerning “Odisseya”, malik ul-kalom Lutfiyning “Devon”i, taniqli alloma Fariduddin Attorning “Tazkirat ul-avliyo”, “Buxoro”, “Namangan”, “O‘zbekiston”, arabcha-o‘zbekcha “Al-Qomus” lug‘ati, “Amir Temur chet elliklar nigohida”, yuz jildli “O‘zbek xalq ijodi yodgorliklari”, 44 kitobdan iborat “Maktab adabiyoti xrestomatiyasi”, “Saodat yo‘li” kitob-al’bomlari kabi sara asarlar o‘quvchilar ommasi e’tiboriga tushdi.
Ijodiy uyining zamonaviy dizayn studiyasida matn terish, suratlarni skanerlashdan tortib tayyor diopozitivlarni tayyorlashgacha bo‘lgan jarayonlar amalga oshiriladi. Korxonada Germaniyaning “Xeydel’berg” 4 buyokli PRINT MASTER-74, SD-102-4 rusumli, Yaponiyaning Rayobi 784 ER (S) rusumli ofset bosma mashinasi, Turkiyaning MAKINA 1250 rusumli qog‘oz kesish, kunida 12 bosqichli list ajratuvchi mashina, BNSh-6A – ipli tikuv mashinasi, kitob bloklariga ishlov beruvchi Shveysariyada ishlab chiqarilgan Perfecta TRIM SNAR 80 rusumli uch yoqlama kesuv mashinasi, kitob taxlovchi VShRa-750 va PONI-5, kitob muqovasini qobig‘iga tikmasdan, termo kley asosida yopishtiradigan Yaponiyaning HOROIZON-BOOK Binder BQ-460, Germaniyaning EVROBIND 600 HM mashinalari ishlab turibdi.
Nazorat savollari

1. 
   Nashriyotlar haqida ma'lumot bering.
   
2. 
   Nashriyot nima?
   
3. 
   O’zbekistondagi nashriyotlar haqida ma'lumot bering.
   
4. 
   G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi nima vazifani bajaradi.
   
5. 
   "Nashriyotchi" bu ……..
   
6. 
   Oʻzbekiston matbuot va axborot agentligi boshqaruvining tashkiliy tuzilmasida qaysi nashriyotlar kirgan?
   

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. Bibliografovedenie. Uchebnik dlya srednix professional’nыx uchebnыx zavedeniy. Sankt Peterburg, 2005- 288 s.
2.Kutubxona-bibliografiik klassifikatsiyasi:Ommaviy kutubxonalar uchun jadvallar. 9-tuzatilgan, to‘ldirilgan nashri uchun ma’sullar.Kattaxo‘jaeva I.E.Azimov, M.T.Zoxidova M.-.-T.: Istiqlol,2003.-504 b.