Pedagogik kompetentlik: nazariya va amaliyot

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 1 | ISSUE 3 | 2020 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2020: 4.804 
Academic Research, Uzbekistan 211  www.ares.uz 
mehnatga bo‘lgan munosabat, ishning o‘ziga xos xususiyatlari tushuniladi. 
Rivojlangan kompetensiyalar darhol seziladi, chunki professional pedagog o‘z 
ko‘nikmalarini rivojlantirishga harakat qiladi, muayyan maqsad va natijalarga 
erishishga intiladi, ishchan qadriyatlar ishlab chiharadi va bular odatda ish jarayonining 
standartiga mos keladi. Kompetentlik esa biroz murakkab mazmunga ega, sababi, 
nafaqat bilimlarning mavjudligini, balki shu bilan birga ularni qo‘llash qobiliyatini 
ham taqozo etadi. Kompetentlik faqat keng qamrovli baholash va kuzatish paytida 
aniqlanishi mumkin. 
MUHOKAMA 
Professionallik va kompetentlik tushunchalari umumiy xususiyatlarga ega. 
Shuni ta’kidlash kerakki, har doim ham belgilangan talablar va standartlarga to‘liq mos 
keladigan odamlar chinakam professionallar bo‘lavermaydi, sabab, ba’zilari bilimlarni 
amalda qanday qo‘llashni bilishmaydi, demak, bunday pedagogik faoliyat samarasiz 
bo‘lib qolaveradi. Kasbiy pedagogik kompetensiyalarni alohida turlarga ajratish 
maqsadga muvoqdir:
- Maxsus pedagogik kompetensiya - pedagogik faoliyatni zarur darajada amalga 
oshirish uchun yetarli ma’lumotga ega bo‘lish. Bundan tashqari, pedagogning o‘z 
kasbiy darajasini munosib baholay olishi va mutaxassis sifatida o‘z rivojlanishini 
belgilash qobiliyati ushbu turga bog’liq.
- Ijtimoiy pedagogik kompetensiya - ijtimoiy vakolat darajasi pedagogning 
hamkasblari bilan munosabatlarni samarali qurishi, birgalikdagi harakatlarni 
rejalashtirish qobiliyatini belgilaydi. Samarali aloqa ko‘nikmalari, pedagogik 
madaniyat va ish natijalari uchun javobgarlik - bularning barchasi ijtimoiy pedagogik 
kompetensiya tushunchasiga kiritilgan.
- Shaxsiy pedagogik kompetensiya - bu pedagogik ishni oqilona tashkil etish 
qobiliyati bo‘lib, vaqtni boshqarish, shaxsiy o‘sishga intilish uning asosiy tarkibiy 
qismlaridir. Shaxsiy pedagogik kompetensiyaning yuqori darajasi ega bo‘lgan ishchilar 
charchashga kamroq moyil, vaqt bosimida ishlashga qodir.
Kompetensiyaning har bir turi ko‘nikmalar, bilimlar, ko‘nikmalar to‘plamini o‘z 
ichiga oladi. Pedagoglarda ular turli darajalarda namoyon bo‘ladi. Xizmat vazifalarini 
bajarishda uning xatti-harakatlari ko‘rsatkichlariga e’tibor berib, u yoki boshqa 
kompetensiyalar qanday rivojlanganligini aniqlash mumkin. 
Kompetentlik 
qanday 
shakllanadi? 
O‘qituvchining 
kompetentligini 
shakllantirish uchun asosiy narsa bu maxsus kasbiy ta’limdir. Kelajakda amaliyotda 
olingan bilim va ko‘nikmalar boshlang’ich kompetensiya darajasini to‘ldiradi. 

---