Pedagogik kompetentlik: nazariya va amaliyot

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 1 | ISSUE 3 | 2020 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2020: 4.804 
Academic Research, Uzbekistan 210  www.ares.uz 
KIRISH 
Zamonaviy jamiyat ta’lim tizimi oldiga yuqori malakali, intiluvchan, 
raqobatbardosh, tashabbuskor, ma’naviy va jismoniy soqlom shaxslarni tarbiyalab 
berish talabini qo‘ymoqda. 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada 
rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasida "yuksak bilimli va intellektual 
rivojlangan avlodni tarbiyalash, oliy ta’lim muassasalarida kompetentli ilmiy 
pedagogik kadrlar zaqirasini yaratish" vazifasi belgilandi[1]. Kompetentli pedagog - u 
kim? Uning shakllanish jarayoni qanday kechadi kabi savollar tug’iladi. Shu nuqtai 
nazardan "kompetentlik" va "kompetensiya" tushunchalar mazmun mohiyatini 
aniqlashimiz muhimdir. 
Har qanday o‘qituvchi ham "kompetentlik" nimani anglatishini va u 
"kompetensiya"dan nimasi bilan farq qilishini bilavermaydi. "Kompetentlik" 
tushunchasi pedagogning ma’lumoti, ko‘nikmasi, qobiliyati va tajribasini o‘z ichiga 
oladi. Boshqacha aytganda, uning ma’lum bir ish turini bajarish qobiliyati hisoblanadi. 
Aslida, ikkala atama o‘xshashdir. Kompetensiya bilimlarning umumiyligi va ularning 
odamlarda mavjudligini anglatsa, kompetentlik - bu bilimlarni ish jarayonida ishlatish 
darajasini anglatadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Kompetensiyalar ta’rifiga bir qancha yondashuvlar mavjud:
- 
Amerikancha yondashuvda kompetensiyalar xodimlarning xulq-atvori 
namunasi sifatida ko‘rib chiqiladi. Agar xodim zarur ko‘nikma va bilimlarga ega 
bo‘lsa, yaxshi natijalarni namoyish etadi.
- 
Yevropacha yondashuvda kompetensiyalar ish vazifalari va kutilgan ish 
natijalarining tavsifi, ya’ni qabul qilingan standartlarga muvofiq harakat qilish 
qobiliyati sifatida ko‘riladi[3]. 
Vazirlar Maqkamasining 2017-yil 6-apreldagi 187-son harori bilan tasdiqlangan 
Umumiy o‘rta ta’limning Davlat Ta’lim Standartida kompetensiya tushunchasiga
mavjud bilim, ko‘nikma va malakalarni kundalik faoliyatda qo‘llay olish qobiliyati 
sifatida ta’riflangan[2]. 
Funksiyalarni to‘g’ri bajarish uchun pedagog kompetentlik va kompetensiya 
tushunchasini bilishi, har tomonlama rivojlanib, kasbiy o‘sishi uchun qaysi yo‘nalishda 
harakatlanishini bilishi kerak.
NATIJALAR 
Professionallik va kompetentlik bir-biriga o‘hshash bo‘lsada, har xil ma’noga 
ega bo‘lgan atamalardir. Professionallik deganda nafaqat ma’lum bilimlar, balki 

---