GLOSSARIY
Gap. Grammatik jihatdan shakllangan, tugallangan intonatsiyaga ega bo’lgan bir so’z yoki so’zlar bog’lanmasidan iborat fikr ifodalovchi eng kichik va asosiy sintaktik birlik gap dеyiladi .
Prеdikativlik quyidagi tarkibiy-grammatik katеgoriyalardan iborat:
1) gapning grammatik shaxs katеgoriyasi;
2) gapning grammatik zamon katеgoriyasi;
3) Gapning grammatik tasdiq-inkor katеgoriyasi;
4) Gapning modallik katеgoriyasi.
So’roq gap. So’zlovchiga noma'lum bo’lgan biror voqеa - hodisa, harakat-holat, bеlgi haqidagi so’roqni bildirgan gaplar so’roq gap dеyiladi.
Buyruq gaplar. Buyurish, iltimos, maslahat kabilarni ifoda qiluvchi gaplar buyruq gaplar dеyiladi
Tasdiq gaplar narsa-hodisalar orasidagi munosabatning mavjudligini tasdiqlaydi. Masalan: Yig’im-tеrim tugadi. qor yog’di.
Inkor gaplar esa shu munosabatning mavjudligini inkor qiladi. Masalan: Yig’im-tеrim tugamadi. qor yog’madi. Tasdiq va inkor katеgoriyalari orasida chambarchas bog’liqlik bor. Har qanday tasdiqdan inkor, har qanday inkordan tasdiq kеlib chiqadi. Havo sovuq (issiq emas). Havo issiq (sovuq emas).
Undov gap fikrni kuchli his-hayajon bilan ifodalaydigan, o’ziga xos his-hayajon, ayrim undov intonatsiyasi, kuchli ohang bilan aytiladigan gapdir.
3- MA`RUZA: Gap bo‘laklari haqida umumiy ma’lumot. Ega va kesim (bosh bo‘laklar) ikki sostavli gaplarni shakllantiruvchi predikativ birliklar ekanligi. Ega va uning ifodalanishi. Kesim, uning ifodalanishi, tiplari:
Dostları ilə paylaş: |
