Pedagogika instituti

Test savollariga javob bering

1.Norma deganda nima tushuniladi?

A. Til unsurlarining xalq o’rtasida ko‘pchilikka ma’qul bo‘lgan variantini qo‘llash
B. Adabiy tilda so‘zlash
D. Imlo qoidalariga amal qilish
E. Xatosiz yozish

2. «Norma – bu til birikmalarini o‘zaro yaxshi tushunish zarurati tufayli undan foydalanadigan xalq tomonidan yaratilgan, tilqurilishining amalda bo‘lgan xususiyatidir». Ushbu fikrlar muallifini aniqlang

A. V.A. Iskovich
B. S. I. Ojegov
D. L. I. Skvorsov
E. B. N. Golovin

3. Norma (me’yor) davriy xarakterga ega deganda nima tushuniladi?

A. Normani o‘zgarmasligni
B. Normaning umumiy va xususiy ko’rinishlari borligi uchun
D. Normaning jamiyat hayotiga bog‘liq ravishda o‘zgarib turishi
E. Norma deganda adabiy norma tushunilgani uchun


Aqliy hujum uchun savollar:
1. Har qanday til birligining to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligi qanday aniqlanadi?
2. «Me’yor davr xarakteriga ega» degan fikrni qanday tushunish mumkin?
3. Umumiy va xususiy me’yorning farqini ayting.
4. Xususiy me’yor ko’rinishlarini qaysilar?
Tayanch tushunchalar:
1. Me’yor — til unsurlarining xalq o’rtasida ko‘pchilikka ma’qul bo‘lgan variantini qo‘llash.
2. Umumiy me’yor - o‘zbeklar nutqining qardosh tillardan ajratib turuvchi me’yor.
3. Xususiy me’yor - muayyan nutq shakllarida amal qiladigan me’yorlar bo‘lib, umumiy me’yorning nutqiy ko’rinishi.
4. O‘zbek adabiy tili me’yorlari: fonetik me’yorlar, talaffuz me’yorlari, imloviy me’yorlar, so‘z yasash me’yorlari, morfologik me’yor, sintaktik me’yor, uslubiy me’yor, lug’aviy me’yor, punktuatsion me’yor.


Foydalanilgan adabiyotlar:
1. R.Qo‘ng‘urov, E.Begmatov, Yo.Tojiyev. Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari. -Toshkent, 1992 -yil.
2. T.Qudartov. Nutq madaniyati asoslari.- Toshkent, 1993 -yil.
3. E.Begmatov va boshqalar. Adabiy me’yor va nutq madaniyati. -Toshkent, 1983 -yil.
4. E.Begmatov. Notiqning nodir boyligi. -Toshkent, 1980 -yil.
5. K.Nazarov. Nutq madaniyatiga oid masalalar. -Toshkent, 1973 -yil.
6. E.Begmatov, A.Boboyeva, M.Asomiddinova. B.Umrqulov. O‘zbek nutqi madaniyati ocherklari.- Toshkent, 1988 -yil.
7. S.Inomxo‘jayev. Notiqlik san’ati asoslari. Toshkent, 1982 -yil.
8. U.Nosirov. Nutq madaniyati va davr. Nutq madaniyatiga oid masalalar, -Toshkent, 1973 -yil.
9. E.Fozilov. Nutq madaniyatining ba’zi - bir nazariy masalalari. «Nutq madaniyatiga oid masalalar» to’plami. -Toshkent, 1973 -yil.
10. A.Ahmedov. Notiqlik san’ati. -Toshkent, 1967 -yil.
11. M.Asomiddinova va boshqalar. O‘zbek adabiy talaffuzi lug’ati. Toshkent, 1984 -yil.
12. M.Sodiqova, U.Usmonova. O‘zbek tilining orfoepik lug‘ati. Toshkent, 1977 -yil.
13. O‘zbek orfografiyasining asosiy qoidalari. Toshkent, 1956 -yil.
14. A.Ma’rufov. Paronimlar lug’ati. Toshkent, 1974 -yil.
15. O‘zbek tilining izohli lug’ati. I tom 1981 -yil.
16. Sh.Rahmatullayev. O‘zbek tilining asosiy imlo qoidalari. Toshkent, 1995 -yil.