Pedagogika kafedrasi

Sotsiometriya metodi. Cotsiometriya metodi birinchi bo‘lib amerikalik psixolog Dj. Moreno tomonidan taklif etilgan. Bu metodning mohiyati shundan iboratki, inson u yoki bu ko‘rsatkich bo‘yicha guruh a’zolarini tanlaydi. Qilingan tanlashlar asosida kishining guruhdagi shaxslararo munosabatlar tizimida tutgan o‘rni haqida xulosa qilinadi.
Demak, sotsiometriya metodi yordamida guruh a’zolari o‘rtasidagi simpatiya yoki antipatiyani aniqlash mumkin. Cotsiometriya metodini operativ tarzda o‘tkazish, uning natijalarini esa matematik qayta ishlash va grafik ravishda ifodalash mumkin.
Sotsiometriyani tadqiqot metodi sifatida tan olish bilan bir qatorda uning ba’zi kamchiliklarini ham ko‘rsatib o‘tish zarur. Asosiy kamchilik shundan iboratki, sotsiometriya metodi mavjud munosabatlar strukturasining sabablarini aniqlash imkonini bermaydi. Shuning uchun ham sotsiometriyadan olingan ma’lumotlar kuzatish, suhbat, psixologik- pedagogik eksperiment natijalari bilan to‘ldirilishi lozim.
Sotsiometriya metodidan guruh, jamoa a’zolari o‘zaro bir-birlarini yaxshi bilgan holatlardagina foydalanish mumkin. Bu metod yordamida shaxsning xizmat yuzasidan bo‘ladigan va shaxsiy munosabatlardagi haqiqiy o‘rnini aniqlash, birlamchi guruhlar mavjud yoki mavjud emasligini topish, birlamchi guruhlarning paydo bo‘lishi va tarqab ketishi sabablarini aniqlash mumkin.
Psixologik tadqiqotlar natijalarini matematik- statistik qayta ishlash metodlari
Tadqiqotdan olingan ma’lumotlarni (miqdoriy) tahlil qilish va tavsiflashga kirishishdan avval ularni umumlashtirish, bir tizimga solish va ixcham shaklga keltirish zarur. Buning uchun esa matematik statistika tushunchalarini albatta bilish va ular bilan ishlay olish talab qilinadi.
Odatda o‘lchov natijalarini aks ettiruvchi sonlar statistikada variantlar deb ataladi va bilan belgilanadi. Barcha o‘lchovlar, ya’ni o‘sib borish yoki kamayish tartibida joylashgan o‘lchovlar variatsion qatorni tashkil qiladi. Variatsion qator tarkibida takrorlanadigan o‘lchovlar soni chastota deyiladi.
Masalan, tadqiqotchi “Sening fikr va qarashlaring sinfdoshlaringniki bilan ko‘pincha mos keladimi? ” kabi anketa savoliga 36 o‘quvchidan javob olingan deylik. Bunda 5 xil javob ko‘zda tutilgan : “har doim”, “ko‘pincha”, “ba’zida”, “kamdan-kam”, “hech qachon”. Agar har 1 javob varianti uchun son belgisi berilsa (“har doim ” – 5, “ko‘pincha” – 4, “ba’zida” – 3, “kamdan-kam” – 2, “hech qachon” – 1)
Hamda sonlarning kamayib borish tartibi bo‘yicha bir qatorga joylashtirilsa, biz quybdagicha variatsion qatorga ega bo‘lamiz:
555555444444444333333333333222222211
Olingan ma’lumotlarni qayta ishlash oson bo‘lishi uchun jadval shakliga keltiramiz: