Plasenta, jigar, yurakning endokrin faoliyati Reja: Plasenta, jigar faoliyati Yurakning endokrin faoliyati

Plasenta, jigar, yurakning endokrin faoliyati
Reja:
1.Plasenta, jigar faoliyati
2.Yurakning endokrin faoliyati
Plasenta- bu ona va homila o'rtasidagi asosiy bo'g'in bo'lib, villous gemohorial tipga kiradi. Rivojlanayotgan trofoblast bachadon shilliq qavati va qon tomirlari to'qimalarini yo'q qiladi, lakunalar hosil bo'ladi, bu erda onaning arterial qoni oqadi va keyin lakunalardan qon venoz tizim orqali bachadondan oqib chiqadiPlasenta ikkiga bo'linadi yuzalar. Xomilaga qaragan sirt homila deb ataladi. U silliq amnion bilan qoplangan, u orqali katta tomirlar porlaydi.ona yuzasi platsenta bachadon devoriga qaragan holda. Uning tashqi tekshiruvi davomida kulrang-qizil rang va pürüzlülük e'tiborni tortadi. Bu erda platsenta kotiledonlarga bo'linadi. Plasentaning xomilalik qismi shakllangan quyidagi ketma-ketlikda. Blastotsistning trofektodermasi, embrion rivojlanishning 6-7-kunida bachadonga kirganda, bachadon shilliq qavatiga yopishish qobiliyatiga ega bo'lgan trofoblastga aylanadi. Bunda trofoblastning hujayrali qismi ikki qismga differensiallanadi - hujayra komponenti bilan birga trofoblastning simplastik qismi tashqarida paydo bo'ladi. Bu ikkinchisi, ko'proqligi tufayli farqlangan holat implantatsiyani ta'minlashga va onaning tanasining to'qimalarga genetik jihatdan begona ob'ektni (blastotsist) kiritilishiga qarshi immunitetini bostirishga qodir. Simplastotrofoblastning rivojlanishi va shoxlanishi tufayli birlamchi villi paydo bo'ladi, bu esa trofoblastning bachadon to'qimalari bilan aloqa qilish maydonini oshiradi. Jigar toksik moddalar, zaharlarni va boshqa zaharli moddalardan qonni tozalash, filtr vazifasini bajaradigan eng muhim ichki organ hisoblanadi. U inson organizmidagi eng kata bez bo’lib, protein, yog’ va uglevod almashinuvi bilan bevosita shug’ullanadi. Detoksifikatsiya, qon, ovqat hazm qilish va chiqarilishiga javob beradi. Ushbu organ bo’lmasa inson tanasi ishlamaydi. Shu sababli tabiatni ifloslanishini oldini olish, atrof-muhit salbiy ta’sirlari tufayli organizm zararlanishini oldini olish zarur. Atrof — muhitning antropogen omil ta’sirida ifloslanishi bugungi kundagi eng dolzarb muammolardan biri hisoblanadi. Bu o’z navbatida inson organizmiga jiddiy ta’sir qiladi. Hozirgi kunda tobora avj olgan ifloslanishlar butun dunyoda har hil kasalliklarni keltirib chiqarishda asosiy omil bo’lib kelmoqda. Birgina O’zbekiston misolida qaraydigan bo’lsak, atmosferaning 40 % gacha bo’lgan qismii zaharli gazlar yani avtomobil dvigatellari tomonidan ishlab chiqarilayotgan tutunlar tashkil etishini guvohi bo’lamiz. Bu tutunlar o’z-o’zida organizmning nafas olish sistemasiga va boshqa organlarga salbiy ta’sir ko’rsatmay qolmaydi. Buning natijasida turli kasalliklarni vujudga kelishini kuzatishimiz mumkin. O’pka yallig’lanishi, nafas olish kasalliklari, jigar hujayralarining yallig’lanishi. Organizmning bunday zaharli moddalar bilan kurashuvchi organi jigar hisoblanadi. Yurak fiziologiyasi. Yurak faoliyati miokardning ritmik qisqarishiga asoslangan. Yurak qisqarishi sistola, boʻshashishi diastola deyiladi. Yurak avtomatik tarzda qisqaradi. Miokardning qisqarishini taʼminlaydigan impulslar Yurakning oʻtkazuvchi sistemasida hosil boʻladi. Kovak vena (sinus) tugunida normada minutiga 60—80 marta hosil boʻladigan bu impulslar avval boʻlmacha miokardiga tarqalib, undan boʻlmachaqorincha tuguni hamda Gis tutami va oyoqchalari orqali qorinchalar miokardiga oʻtadi va ular qisqarishiga sabab boʻladi. Qorinchalarga oʻtish vaqtida impulslarning tezligi pasayadi. Shu sababli qorinchalarnikiga nisbatan boʻlmachalar qisqarishi ilgariroq tugallanadi. Yurakning qisqarish va boʻshashish davri Yurak faoliyati siklini tashkil etadi. Bu sikl boʻlmachalar sistolasi (0,1 sek), qorinchalar qisqarishi (0,33—0,35 sek) va umum (qorinchalar va boʻlmachalar bir yoʻla boʻshashish fazasi) pauza (0,4 sek)dan iborat.
Boʻlmachalar qisqarganda ulardagi qon bosimi (oʻng boʻlmachada simob ustuni hisobida 1–2 mm dan 6–9 mm gacha, chap boʻlmachada 8–9 mm gacha) koʻtariladi. Natijada qon boʻlmachaqorincha teshigi orqali qorinchaga chiqadi.
Boʻlmachalar qisqarganda qorinchalarga qonning faqat 30% i chiqib, 70% i umum pauza vaqtida bemalol oqib keladi. Qorinchalar sistolasi ham fazalarga boʻlinadi. Qorinchalar bosimi oshganda boʻlmachaqorincha klapanlari yopiladi, lekin yarimoysimon klapanlari ochilmaydi. Bunda (izometrik qisqarish fazasi) qorinchalarning barcha muskul tolalari qisqarib, tarangligi tobora kuchayadi. Natijada qorinchalar bosimi aorta va oʻpka poyasidagi bosimdan ham oshgach, yarimoysimon klapanlar ochiladi; qon qorinchalardan tomirlarga otilib chiqadi; qonni haydash fazasi shu tariqa boshlanadi.