G'ovakli materiallarni, shu jumladan g'ovakli polimerlarni olishning bir qancha usullari mavjud bo'lib, ular polimer sintezi jarayonida ham, tayyor mahsulotlarni shakllantirish jarayonida ham qo'llaniladi.
1. materialga termik ishlov berish, undan uchuvchan mahsulotlarni yoki kristallgidratli suvni chiqarib tashlash. Shunday qilib g'ovakli faol uglerodlar olinadi. Yuqori g'ovakli ko’mir ishtirokida termik ishlov berish orqali (masalan, polivinilxloridning piroliz mahsulotlari) turli polimerlar olinadi.
2. Polimerga maxsus moddalarni kiritish.
3. Polimerning gaz (odatda azot) bilan yuqori bosim ostida (taxminan 20 MPa) to'yinganligi va keyinchalik bosimning chiqarilishi, masalan, gubkalar olish usullari.
4. Muayyan zarracha kattalikdagi organik yoki noorganik qattiq moddalar suspenziyalarini monomerlarga kiritish, keyin ularni tayyor polimerdan ajratish.
5. Polimer sintezini amalga oshirish yoki erituvchi ishtirokida mahsulot hosil qilishni shakllantirish, keyin uni erituvchi bo'lmagan moddalar bilan chiqarib tashlash; shundan so'ng polimerda yetarlicha katta bo'shliqlar qoladi, bu bo’shliq ilgari erituvchi tomonidan band qilingan.
Shu bilan birga, shuni hisobga olish kerakki, quritish harorati paytida qisqarish kuchlanishlari paydo bo'lib, strukturaviy karkasning "siqilishi" ga, ya'ni butun materialning qisqarishiga olib keladi. Quritish jarayonida qisqarish kuchlanishlari natijasida jism 8-20 marta qisqarishi mumkin. Bunday holda, g'ovak jismlarda g'ovak devorlari bir-biriga yaqinlashadi va ba'zi hollarda ular butunlay yopiladi.
Jismning tabiati, uning kuchi, qattiqligi va elastikligi qisqarish hodisalariga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. O'ta qattiq materiallar (g'ovak silikat oynalar, keramika) uchun qisqarish hodisalari deyarli yo'q, eng katta teskari qisqarish esa yuqori qovushqoqlik holatda polimerlarda kuzatiladi.
Bu quyidagi xulosaga olib keladi: erituvchini olib tashlash jarayonida yuqori g’ovakli strukturani olish uchun polimer karkas iloji boricha kamroq elastik bo'lishi kerak. Bunga polimerni plastiklashtirmaydigan ko'p sonli o'zaro bog'lanishlarni kiritish orqali erishiladi.
Yaxshi erituvchilarni yomon erituvchilarga ketma-ket almashtirish. Bu usul bo'shashgan polimerlarni olish uchun, masalan, sellyulozani yumshatish uchun ishlatiladi. G'ovak struktura har doim polimerning yaxshi erituvchidagi eritmasini cho'ktirish orqali olinadi.
Plastmassalar plastiklik va elastiklik darajasiga ko'ra plastomerlar yoki plastmassalar va elastomerlar yoki elastiklarga bo'linadi.
Elastomerlar kauchuk va rezinalar. Elastomerlarning o'ziga xos qobiliyati elastiklik, ya'ni deformatsiyadan keyin shaklini tiklash qobiliyatidir. Organik moddalarning polimerizatsiyasi natijasida olingan plastik materiallarning o'ziga xos xususiyati ular qizdirilganda plastiklikni namoyon qiladi.
O'z navbatida, plastmassalar termoplastiklarga va termoreaktivlarga bo'linadi.
Termoplastiklar - bu plastmassa turi bo'lib, uning strukturasi polimer qizdirilganda plastik holatga, sovutilganda esa shishasimon holatga bir necha marta o'tishini ta'minlaydi. Bu poliolefinlar, PVX, PVA, PAN, PVS, PS, PMMA, PI, PA va boshqalar uchun xosdir.
Termoreaktivlar - polimerni ishlab chiqarish jarayonida polimer strukturasining shakllanishi hali tugamagan va mahsulotlarni olish bosqichida davom etadigan plastmassa turi. Ushbu bosqichda, qizdirilganda, molekulalar o'rtasida bog’lar hosil bo'ladi, bu esa fazoviy strukturaning paydo bo'lishiga olib keladi va bu sovutgandan keyin plastmassani mustahkam qiladi. Bunday plastmassa yana qizdirilganda uning shaklini o'zgartirish mumkin emas. Bularga xosdir: fenol-formaldegid, epoksi, kremniy organik smolalar, poliuretanlar.
