Strategiyani ishlab chiqish tahlilga asoslangan ish boʻlib, tahlil 2 yoʻnalishda olib boriladi:
Tarmoqlar oʻzining iqtisodiy ta’rifi, ulardagi raqobat va rivojlanish istiqbollari boʻyicha bir-biridan farq qiladi. Masalan: Ilmiy texnika taraqqiyoti sur’atlari yuqori va past boʻlishi mumkin. Har bar tarmoq uchun zarur boʻlgan kapital qoʻyilmalar hajmi ham har xil boʻladi. Bozorlar esa mahalliydan tortib dunyo bozorigacha farqlanadi. Raqobat kuchli yoki zaif boʻladi. Talab ham oʻsib boruvchi yoki kamayib boruvchi boʻladi
Tarmoqdagi vaziyat va undagi raqobatning shartlari.
Kompaniya ichidagi vaziyat, uning raqobatbardoshligi
Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatni tahlil qilishda alohida usullar qoTlanilib, bu usullar tarmoqda boʻlayotgan oʻzgarishlar va raqobat kurashini baholash imkonini beradi. Buning uchun quyidagi 7 ta savolga javob topish lozim:
Tarmoqni taʼriflovchi umumiy iqtisodiy koʻrsatkichlar.
Tarmoqdagi raqobat kuchlari va ular ta’sirining darajasi.
Raqobat kuchlari tarkibida oʻzgarish yasovchi omillar.
Kompaniya raqobat mavqeining kuchli va zaif jihatlari.
Raqobat kurashida muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlikning kalit omillari.
Raqobat qaysi yoʻnalishda borishini kim belgilaydi?
Raqobat kuchlari tarkibida oʻzgarish yasovchi omillar
Bozordagi vaziyat tez-tez oʻztarib turadi, chunki bozorda ishlayotgan kompaniyalar bozorga kirib kelayotgan yangi firmalarni oʻz siyosatini oʻzgartirishga majbur qiladi. Bozorda eng koʻp ta’sir qiladigan kuchlar raqobatni harakatlantiruvchi kuchlar deb ataladi. Bu kuchlarni tahlil qilish 2 bosqichdan iborat:
Harakatlantiruvchi kuchlarni aniqlash.
Ushbu kuchlar ta’sirini aniqlash.
Bozorda eng koʻp uchraydigan harakatlantiruvchi kuchlar quyidagilardan iborat:
.
Iqtisodiy oʻsishning uzoq muddatli tendensiyalaridagi oʻzgarish:
Istemolchilar tarkibi va tovarlardan foydalanish usullarining oʻzgarishi:
Yangi mahsulotlarni joriy qilish:
Texnologik oʻzgarishlar:
Marketing tizimidagi oʻzgarishlar:
Yirik firmalarning bozorga kirishi yoki chiqishi:
NOU XAU ning tarqalishi:
Tarmoqlar globallashuvining oʻsishi:
Unumdorlik va xarajatlar tarkibining oʻzgarishi:
Xaridorlar moyilligining tabaqalangan tovarlardan standart tovarlarga oʻtishi
Davlat qonunchiligi va siyosatidagi oʻzgarishlammg ta’siri
Ijobiy qadriyatlar, moyilliklar va turmush tarzining oʻzgarishi:
Noaniqlik va tavakkalchilik omillari ta’sirining kamayishi
1. Tarmoqdagi firmalarning bir biridan farqlantiruvchi belgilari aniqlanadi.
2. Kartaning oʻqlari boʻylab turli xarakteristikalarni juftligi tushiriladi.
3. Kartaga firmalar 2 oʻzgaruvchan koʻrsatkichlarga asosan joylashtiriladi.
4. Bitta strategik zonaga kirgan firmalar strategik guruhga birlashtiriladi.
5. Har bir strategik guruh atrofida aylana chiziladi. Aylananing diametri har bir strategik guruhning bozordagi oʻrniga proporsional boʻladi. Ana shu koʻrsatkichlardan foydalanib strategik guruhlarning 2 oʻlchamli kartasini tuzish mumkin.
Bir tarmoqda faoliyat koʻrsatayotgan firmalarning nisbiy raqobat pozitsiyalarini urganish uchun strategik guruhlash jarayonlaridan foydalaniladi.
Bir strategik guruhdagi kompaniyalar mahsulotlar diapazonining kengligi,
tovar harakati kanallaridan foydalanish usullari; uxshash texnologik yondashuvlar, vertikal integratsiyalanish darajasi, servisning va texnologik xizmat koʻrsatish xarakteri kabi turli belgilar boʻyicha birlashishlari mumkin. Tarmoqda bozorga nisbatan strategik yondashuvlari bir xil boʻlgan bitta strategik guruh mavjud boʻlishi mumkin.
Kompaniya raqobat mavqeining kuchli va zaif jihatlari