Protozooloji dersi

4.Kinyonun Asit-fast Boyaması:

Bu boyama metodu Isospora, Cryptosporidium, Cyclospora gibi coccidian parazitlerin teşhisinde kullanılır. Taze dışkı örneğinden veya yoğunlaşma sonrası elde edilip formolde saklanmış sedimentten yaymalar hazırlayıp kurumaya bırakılır. Yaymalar saf methanol (metil alkol) içinde 1 dk fiske edip oda ısısında kurutulur. Lamlar Kinyoun Karbol Fuchsin içeren şalede 5 dk boyanır. Daha sonra lamlar %50 ethanolde (veya saf etanol) batırılıp çalkalanır ve hemen musluk suyunda yıkanır.

Bunu takiben lamlar dekolarizan ajan olarak %1’lik akköz sülfirik asit (H₂SO₄) içeren şalede 2 dk bekletilir (süre önemli!) ve tekrar musluk suyunda yıkanır. Son olarak lamlar Loeffer’in metilen mavisinde 3 dk bekletildikten sonra musluk suyu ile yıkayıp kurumaya bırakılır. Lamların üzerine immersion yağı damlatıp 100’lük objektifte inceleyiniz.

Loeffer’in metilen mavisinin hazırlanışı; 0.3 g metilen mavisini 30 ml etil alkolde eritilir. Daha sonra 100 ml %0.01 KOH solüsyonunu bu karışıma eklenir. Hazırlanan solüsyon ihtiyaç duyana dek saklanabilir.

Kinyonun karbol-fuksin boyasının hazırlanışı; 4 g fuchsin 20 ml %95 etil alkolde eritilir. Fenol kristalleri 56⁰C’lik sıcak su banyosunda eritilir. 8 ml erimiş fenol ile alkol-fuksin karışımını 100 ml distile suya eklenip güneş almayan bir ortamda 1-2 gün bekletilir. Solüsyon süzülüp (sargı bezini veya gazlı bezi iki kat yapabilirsiniz) ihtiyacınız duyana dek saklanır.

2. 
   Kan Muayenesi
   

Kan sadece kanda yaşayan parazit, protozoon ve riketsiya türlerinin teşhisi için kullanılan bir materyal olmayıp aynı zamanda birçok hastalıkta kan elementlerinde meydana gelen değişimlerin incelenerek kesin veya ayırıcı tanıya götürmede yardımcı olan hayati öneme sahip bir sıvıdır.

Hayvanlardan az miktarda kan almak için, kulak ve kuyruk ucu kullanılır. Genel traş ve temizlik sonrasında, bölge makas yardımı ile çok küçük kesilerek kanatılır. Kanama esnasında kuyruk ucu ya da kulak sıkıştırılmaz. Eğer sıkıştırma yapılırsa kan ile doku arası sıvı birbirine karışarak, kanı sulandırır ve değerlerini değiştirir. Kan almada kullanılan malzemelerin steril olması şarttır. Değişik amaçlara yönelik fazla miktarda kan alınması gerektiğinde ise venöz kan kullanılmaktadır. Hayvanlardan kan almada kullanılan iki farklı bölge kullanılmaktadır. Koyun, keçi, sığır, at ve eşeklerde en yaygın kan alma bölgesi boyun venasıdır. Tavşanlarda kulak, tavuklarda kanat venalarından veya direkt kalpten kan alınmaktadır. Kedi ve köpeklerde ise ön veya arka bacak venaları tercih edilmektedir.

Kana almak için vena üzerine uygulanacak hafif bir basınç ile kan akışı yavaşlatılarak damarın dolup şişmesi sağlanır. Damarın yeri palpasyonla tam olarak tespit edilir. Tespit edilen damara steril bir iğne ile tek hamlede girilmelidir. Damara giren iğnenin ucu yan durmalı ve damar cidarına temas ederek tıkanması engellenmelidir. Kan alımının holder adı verilen plastik malzeme ve vakumlu tüplerle yapılması kontaminasyon riskini azaltmakta ve kan alma işlemini kolaylaştırmaktadır. Yeterli kan alındıktan sonra, öncelikle damar üzerindeki basınç kaldırılır daha sonra iğne çıkartılır. Alkollü bir pamuk kısa süreli bölge üzerinde hafif basınç yaparak tutulur.

Kan örneği direkt canlıdan alınmalıdır, ancak yeni ölmüş olan hayvanlardan kan pıhtılaşmadan öncede örnek alınabilir. Kanda aranacak etkenin görülme oranı (parazitemi), parazit türüne göre farklılıklar gösteriri. Bu nedenle 8-12 saat arayla 2-3 gün süreyle kan alınarak birden fazla froti yapılması tavsiye edilir.

Kan örnekleri ile laboratuarda veya dışarıda çalışırken genel temizlik ve güvenlik kurallarına uyulmalıdır. Koruyucu eldiven ve laboratuar önlüğü giyilmeli, ellerde veya vücutta açık yara veya ezikler varsa kapatılmalıdır. İğne, lanset gibi malzemler sadece bir kez kullanılmalı ve kullanımdan sonra uygun çöp kutusuna atılmalıdır. Çalışma sonrasında eldivenler çıkarılıp, eller mutlaka yıkanmalı, laboratuar temizliği ve dekonteminasyonu (%70 etanol ya da %10 Na-hipoklorit ile) yapılmalıdır.