Protozoon hastalığı =>Toxoplasmosis

Protozoon hastalığı =>Toxoplasmosis

Etiyoloji: Toxoplasmosis insan ve hayvanlarda Toxoplasma gondii tarafından şekillendirilen sistematik bir enfeksiyondur. Toxoplasma gondii sporozoea sınıfının Toxoplasma soyunda yer alan tek türdür. Özellikle çocuklarda doğmasal ve immun süpresif bireylerde oportunistik olarak karşımıza çıkan toxoplasmosis, dünya genelinde en sık karşılaşılan zoonoz hastalıklardan biridir.

Biyoloji: Fakültatif heteroxen bir biyolojiye sahip olan T.gondii’nin son konağı kedi ve kedigiller, ara konağı ise insan ve kedi de dahil olmak üzere 200 kadar omurgalı hayvan türüdür.

   Parazitin tek son konağı olan kediler aynı zamanda arakonakçı gibi de davranabilmektedirler. Kediler, yine kedi dışkısı ile atılmış ve tabiatta sporlanmış oocystleri, bulaşık gıda ve sularla ağız yoluyla alarak, ya da gerçek doku kisti veya pseudokist içeren, çoğunlukla kuş, kemirici gibi ara konakların etlerini yiyerek enfekte olabilmekte, ayrıca enfekte kediden doğan yavru kediler kongenital olarak enfeksiyonu annelerinden de alabilmektedirler..

   Sporlanmış oocystleri gıdalar aracılığı ile oral olarak alan insan, köpek, sığır, koyun, keçi, at, domuz gibi ara konaklarda mide pasajını takiben açılan oocystler içerisinden çıkan sporozoitler bağırsak duvarını geçerek kan ve lenf yoluna dahil olurlar ve çeşitli organ ve dokulara yayılırlar.

Bulaşma: İnsanlar ve hayvanlar sporlanmış ookistlerle kontamine gıdaları tüketmek yada kist içeren etleri çiğ veya az pişmiş olarak yemek suretiyle enfekte olurlar.

Toxoplasmosiste bulaşma esas olarak dört şekilde meydana gelmektedir:

1. 
   Oocystlerle horizontal bulaşma: Tek son konak olan kediler bulaşmada ana rolü üstlenirler. Dışkı ile atılan oocystlerin ağız yolu ile alınması bütün ara konaklar ve kediler için başlıca bulaşma şeklidir.
   
2. 
   Doku kistleriyle (bradyzoit) horizontal bulaşma: Ara konak ve kedilerin kistli etleri veya enfekte kemiricileri yemesiyle gerçekleşir. İnsanlarda pişmemiş veya az pişmiş kistli dokuların tüketilmesi önemli bulaşma yollarından olup, bu noktada domuz ve kuzu etleri özel önem taşır. Sığır eti kaynaklı bulaşma riski, bu hayvanlarda parazitin uzun süre canlılığını koruyamamasından dolayı düşüktür. İnsanlarda enfeksiyon kaynağı farklı kültür, yaşam ve beslenme alanları için ciddi farklılıklar gösterir.
   
3. 
   Pseudokistlerle (tachyzoit) horizontal bulaşma: Genellikle kan ve doku transplantasyonu veya çiğ süt tüketimi sonucu şekillenir.
   
4. 
   Kongenital vertikal bulaşma: Enfekte gebelerde plasenta yoluyla parazitin fötusa geçmesi şeklinde gerçekleşir.
   

Klinik (Hastalık formu): Hasta kedilerin bir çoğunda klinik semptom görmek mümkün değildir.Belirti görülebilenlerde aralıklı ateş,halsizlik,depresyon ve iştah kaybı söz konusudur.Bu bulguların dışında solunum problemleri,pankreas yangıları,lenf bezlerinde nodül oluşumu,göz problemleri,çiğneme ve yutma güçlükleri,davranış bozuklukları veya felç görülebilir.Ancak bu belirtilerin hiçbiri hastalık için spesifik değildir.Yavru ve genç kediler hastalığa daha duyarlıdır.

   İnsanlarda toxoplasmosis: İnsanda daha çok grip benzeri semptomla ortaya çıkar veya hiçbir belirti göstermez.Genellikle baş ve boyundaki lenf bezleri şişer,kas ağrısı,baş ağrısı,ateş,sinirsel bulgular ve bulanık görme gibi semptomlar ortaya çıkabilir.Hastalığın insanda en önemli etkisi hamile kadınlar üzerinedir.Hamilelik öncesi veya hamilelik sonrası Toxoplazma ile enfekte olmuş annelerden doğan çocukların büyük bir kısmı enfekte olma riskiyle karşı karşıyadır. Hamileliğin erken dönemlerinde enfekte olan annelerde düşükler görülebilir.