Przegl¥d menoPauzalny 4/2012



Yüklə 0,58 Mb.
Pdf görüntüsü
tarix06.02.2017
ölçüsü0,58 Mb.
#7692

Przegl¥d menoPauzalny 4/2012

319


Adres do korespondencji:

Piotr Woźniak, Specjalistyczna Przychodnia Ginekologiczno-Położnicza, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, ul. Rzgowska 281/289, 93-338 Łódź

Streszczenie

Menopauza jest kolejnym etapem życia kobiety, w którym bardzo często dochodzi do obniżenia jakości życia 

ze względu na występowanie wielu schorzeń i objawów, m.in. objawów wypadowych typu uderzenia gorąca. 

Uderzenia gorąca i nadmierne pocenie się, będące ich nocnym odpowiednikiem, występują w okresie okołome-

nopauzalnym u większości kobiet. Jednocześnie są najczęstszym powodem zgłaszania się pacjentek w okresie 

okołomenopauzalnym do ginekologa. Podstawowym sposobem terapii tych zaburzeń jest stosowanie menopau-

zalnej terapii hormonalnej (menopausal hormone therapy – MHT). 

Jednak nie wszystkie kobiety mogą stosować MHT, a część z nich dodatkowo obawia się terapii hormonal-

nej. Ta grupa pacjentek szuka alternatywnego sposobu złagodzenia objawów klimakterycznych. Jedną z tych 

metod jest akupunktura, która w ostatnim dziesięcioleciu znalazła uznanie jako metoda bezpieczna i skutecz-

na. Autorzy przeprowadzili retrospektywne badanie grupy 86 pacjentek w okresie okołomenopauzalnym, nie-

stosujących MHT, z nasilonymi objawami naczynioruchowymi, które poddały się w latach 2010–2011 zabiegom 

akupunktury. Badanie to miało odpowiedzieć na pytanie o skuteczność akupunktury w leczeniu uderzeń gorąca.

Słowa kluczowe: akupunktura, menopauza, uderzenia gorąca.

Summary

The menopause is a successive stage of the woman’s life, during which the quality of her life decreases very 



frequently due to the occurrence of many diseases and symptoms, among others, the perimenopausal symp-

toms such as hot flashes. Hot flashes and hidrosis as their night equivalent, appear during the perimenopausal 

period in the majority of women. At the same time, they are the most frequent reason of women patients in 

the perimenopausal period, for seeing the gynaecologist. The basic therapeutic method used in treatment  

of the above mentioned disorders is the menopausal hormone therapy (MHT). 

Nevertheless, not every woman can apply the MHT, and some women are also afraid of using any hormone 

therapy. Namely, this group of women is looking for an alternative way to relieve symptoms of the climacteric. 

One of these methods is acupuncture, which gained a recognition within the last decade as a safe and effective 

method. The authors conducted a retrospective study with a group of 86 women patients in the perimenopausal 

period with the exacerbated vasomotor symptoms, who were not applying any MHT, but who underwent acu-

puncture treatment in 2010-2011. The study was to answer a question about effectiveness of acupuncture in 

treatment of hot flashes.

Key words: acupuncture, menopause, hot flashes.

Czy akupunktura jest skuteczna w leczeniu uderzeñ gor¹ca? 



Is acupuncture effective in treatment of hot flashes?

Piotr Woźniak

1

, Paweł Ziółkowski



2

, Tomasz Stetkiewicz

3

,  


Agnieszka Pięta-Dolińska

4

, Przemysław Oszukowski



4

1

Specjalistyczna Przychodnia Ginekologiczno-Położnicza Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi;  



  kierownik Przychodni: prof. nadzw. dr hab. n. med. Piotr Woźniak 

2

Dział Pediatrycznej Medycyny Ratunkowej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi;  



  kierownik Działu: lek. Paweł Ziółkowski 

3

Klinika Ginekologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi;  



  kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Jacek R. Wilczyński 

Klinika Perinatologii i Ginekologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi;  



 kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Przemysław Oszukowski

Przegląd Menopauzalny 2012; 4: 319–323

DOI: 10.5114/pm.2012.30246


Przegl¥d menoPauzalny 4/2012

320


Wstęp

Według wytycznych The North American Menopau-



se Society,

 menopauzę rozpoznaje się w chwili ustania 

krwawienia miesiączkowego u kobiety przez kolejne 12 

miesięcy, przy jednoczesnym wykluczeniu innych przy-

czyn braku miesiączki [1]. Menopauza jest kolejnym 

etapem życia kobiet, w którym bardzo często dochodzi 

do obniżenia jakości życia ze względu na występowanie 

wielu schorzeń i objawów, m.in. objawów wypadowych, 

w tym uderzeń gorąca. Uderzenia gorąca występują 

u większości kobiet w okresie okołomenopauzalnym (wg 

różnych źródeł doznaje ich ok. 75–80% kobiet) [2–5]. De-

finiowane są jako nagłe uczucie gorąca, często z zaczer-

wienieniem skóry, na twarzy, szyi, klatce piersiowej, po 

którym pojawia się obfite pocenie się, często towarzyszą 

im zaburzenia rytmu serca. Objawy takie trwają od kil-

ku sekund do kilkunastu minut i mogą nawracać. Ude-

rzenia gorąca są częste w nocy (budzą ze snu) i nasilają 

się pod wpły wem sytuacji stresowych, wysokiej tempe-

ratury czy go rących pokarmów [5, 6]. Utrzymują się od 

6 miesięcy do kilku lat [4]. Kobiety opisują również wy-

stępowanie innych objawów towarzyszących napadom 

gorąca, takich jak: niepokój, frustracja, zakłopotanie, 

nudności i depresja. Występowanie ich jest zależne od 

rasy, regionu świata oraz cech kulturowych [7–9]. Nasile-

nie objawów wypadowych obiektywizuje się za pomocą 

indeksów menopauzalnych, wśród których najbardziej 

znany jest indeks Blatta-Kuppermana oraz uznawana 

obecnie za najbardziej obiektywną skala Greena. Więk-

szość kobiet zgłaszających się do ginekologa w okresie 

okołomenopauzalnym podaje uderzenia gorąca i/lub 

nadmierne pocenie się jako najbardziej dokuczliwy ob-

jaw, który jest jednocześnie głównym powodem ich wi-

zyty u lekarza. Etiopatogeneza uderzeń gorąca jest ściśle 

związana z nagłym zmniejszeniem stężenia estrogenów, 

w wyniku czego dochodzi do zaburzeń regulacji neuro-

transmiterów i neuromodulatorów (serotoniny, dopami-

ny, noradrenaliny, endorfiny) i na skutek tego prowadzi 

do zaburzeń ośrodka termoregulacji w podwzgórzu oraz 

zaburzeń równowagi w autonomicznym układzie nerwo-

wym [10–12]. 

W leczeniu zaburzeń okresu klimakterium podstawo-

wym sposobem leczenia, tzw. złotym standardem, jest te-

rapia hormonalna wieku menopauzalnego (menopausal 

hormone therapy

 – MHT) lub lokalna terapia hormonalna 

(local hormone therapy – LHT). Należy jednak pamiętać 

o zaleceniach Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego 

w sprawie stosowania MHT oraz rekomendacjach Pol-

skiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy dotyczą-

cych stosowania LHT u kobiet w okresie menopauzy [13, 

14]. Ponadto w leczeniu stosuje się: tibolon, selektywne 

inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradre-

naliny,  gabapentynę,  fitoestrogeny,  odpowiednią  dietę 

i aktywność fizyczną [6, 15]. Zgodnie z powyższymi za-

leceniami nie wszystkie kobiety mogą stosować MHT 

czy LHT, niektóre z nich obawiają się terapii hormonal-

nej. Nagłośnienie w mediach wyników badań Heart and 



Estrogen/Progestin Replacement Study

 (HERS), Women’s 



Health Initiative

 (WHI) i Million Women Study (MWS) wy-

wołało u sporej grupy kobiet lęk przed terapią hormo-

nalną [16–18]. Kobiety te, odczuwając potrzebę leczenia, 

sięgają po metody alternatywne, m.in. akupunkturę.

Akupunkturę wywodzącą się z medycyny chińskiej, 

jedną z najstarszych metod leczenia w historii ludzkości, 

znaną od ok. 5 tys. lat, należy rozumieć jako cały system 

leczniczy  (diagnostyczny,  terapeutyczny  oraz  profilak-

tyczny). Wyraz „akupunktura” pochodzi z łaciny, od acus 

(igła) i punctio (kłuć). Pierwsze znaleziska archeologiczne 

jej dotyczące pochodzą z lat 1450–1050 p.n.e. Najstar-

szym dokumentem opisującym leczenie akupunktu-

rą jest wielotomowa księga Huangdi Nei King (Kanon 



medycyny chińskiej

) opracowana w okresie Wojujących 

Cesarstw (475–221 p.n.e.). W Europie akupunktura poja-

wia się w końcu XIII w., przywieziona przez misjonarzy, 

dyplomatów i podróżników. Polski rozdział w historii 

akupunktury otwiera Michał Boym, misjonarz urodzony 

w 1612 r., syn Pawła Boyma, doktora filozofii i medycy-

ny, nadwornego lekarza króla Zygmunta III. Michał Boym 

przebywał w Chinach w okresie dynastii Ming. Prace 

autorstwa Michała Boyma znajdują się w British Libra-



ry

 w Londynie, Bibliotece Jagiellońskiej oraz w Bibliotece 

Watykańskiej [19–23]. Akupunktura dzięki rozwojowi no-

woczesnych metod diagnostycznych i badań obrazowych 

znajduje potwierdzenie i zrozumienie swojego działania 

w wielu jednostkach chorobowych [24–34]. Mechanizm 

fizjologicznego działania akupunktury nie jest do końca 

znany, ale wiadomo, że odbywa się ono poprzez wpływ 

na funkcjonowanie autonomicznego układ nerwowego 

[35–37], a także na kortyzol [38, 39], oksytocynę [40, 41], 

β-endorfiny [42], serotoninę [43, 44] cytokininy [45, 46] 

oraz zmiany w sieci połączeń międzykomórkowych [47]. 

Akupunktura wpływa też na aktywność serotoniny i no-

radrenaliny w ośrodkowym układzie nerwowym [48, 49], 

mogąc stabilizować ośrodek termoregulacji [50]. Działa 

również obwodowo poprzez zwiększone wydzielanie 

substancji P, wazoaktywnego peptydu jelitowego (va-

soactive intestinal peptide

 – VIP) oraz peptydu spokrew-

nionego z genem kalcytoniny CGRP [51]. W 1997 r. opu-

blikowano stanowisko Narodowego Instytutu Zdrowia 

(NIH) w Stanach Zjednoczonych w sprawie akupunktury, 

w którym zaznaczono, że w wielu jednostkach chorobo-

wych: […] akupunktura może być przydatna jako leczenie 

wspomagające lub akceptowana alternatywa, bądź może 

być częścią całościowego planu leczenia. Prawdopodob-

nie przyszłe badania ujawnią nowe dziedziny, w których 

akupunktura będzie pomocna 

[52]. Od tego czasu prze-

prowadzono na świecie wiele badań potwierdzających 

bezpieczeństwo jej stosowania pod warunkiem przepro-

wadzania zabiegów przez odpowiednio wykwalifikowany 

personel [53–55]. Zastosowanie akupunktury w leczeniu 

uderzeń gorąca znalazło potwierdzenie, gdy w badaniu 


Przegl¥d menoPauzalny 4/2012

321


Hui i wsp. w 2010 r. za pomocą fMRI zobrazowano obni-

żenie aktywności w jądrze migdałowatym i podwzgórzu 

w trakcie wykonywania zabiegu akupunktury [56]. Sku-

teczność akupunktury w leczeniu uderzeń gorąca określa 

się na ok. 50%, więc nie jest to leczenie tak skuteczne 

jak MHT, ale dużą zaletą tej metody jest to, że można 

ją stosować również u pacjentek z nowotworem piersi 

[50, 57–59]. Obecnie w wielu ośrodkach, szczególnie tam, 

gdzie znalazły zastosowanie zasady medycyny integra-

cyjnej, akupunktura jest stosowana jako jedna z metod 

terapii, w tym leczenia uderzeń gorąca [60–66].

Cel pracy 

Celem pracy była ocena skuteczności zabiegów aku-

punktury w leczeniu uderzeń gorąca u kobiet w okresie 

okołomenopauzalnym.

Materiał i metody

Badaniu retrospektywnemu poddano wyniki leczenia 

akupunkturą uderzeń gorąca w grupie 86 kobiet w wie-

ku  48–55  lat,  średnia  wieku  wynosiła  51,73  +1,97  roku. 

Pacjentki zgłaszały się do gabinetu akupunktury po zdia-

gnozowaniu w poradni ginekologicznej. W grupie badanej 

64 pacjentki (74,42%) nie wyrażały zgody na terapię hor-

monalną z powodu lęku przed taką terapią. Pozostałe 22 

pacjentki (25,58%) nie mogły stosować terapii hormonal-

nej z powodu przeciwwskazań medycznych, w tym z po-

wodu leczenia nowotworu piersi 6 pacjentek (co stanowi-

ło 27,27% grupy pacjentek niemogących stosować MHT 

i odpowiednio 6,97% całej grupy badanej), z powodu in-

nych przeciwwskazań medycznych 16 pacjentek (co sta-

nowiło  72,73%  grupy  pacjentek  niemogących  stosować 

MHT i odpowiednio 18,6% całej grupy badanej) (ryc. 1.).

Pacjentki wypełniały przed rozpoczęciem leczenia 

i po zakończeniu cyklu zabiegów opracowany na potrze-

by pracy kwestionariusz, który uwzględniał: 

•  ocenę  nasilenia  zespołu  menopauzalnego  w  skali 

Greene’a, przy czym za istotną granicę uznano wynik 

punktacji wynoszący 25 pkt, uznając, że: 

–  < 25 pkt wskazuje na miernie nasilony zespół kli-

makteryczny,

–    ≥ 25 pkt wskazuje na mocno nasilony zespół kli-

makteryczny; 

•  ocenę  częstości  występowania  i  intensywności  ude-

rzeń gorąca wg łącznego wskaźnika uderzeń gorąca, 

obliczanego w następujący sposób: mnożono stopień 

nasilenia objawów (lekkie – 1, umiarkowane – 2, cięż-

kie – 3, bardzo ciężkie – 4) przez liczbę uderzeń gorąca 

o takim nasileniu, które wystąpiły w ciągu dnia, a na-

stępnie, dodając otrzymane cztery liczby, otrzymywa-

no wynik dzienny [67];

•  ocenę  końcową,  zawierającą  pole  do  wpisania  obja-

wów ubocznych lub niepożądanych, które wystąpiły 

w trakcie zabiegów.

Kwalifikację  do  zabiegów  akupunktury  przeprowa-

dzał, a następnie wykonywał nakłucia lekarz upraw-

niony do wykonywania zabiegów akupunktury (mający 

certyfikat  Polskiego  Towarzystwa  Akupunktury).  Przed 

zabiegami pacjentki informowane były o zasadach dzia-

łania akupunktury, metodzie wykonywania zabiegów 

oraz wyrażały świadomą zgodę na ich przeprowadzenie. 

Do  zabiegów  używano  igieł  „Ultra-smooth”  firmy 

LucasMed, jednorazowych, stalowych, sterylnych, o wy-

miarach 0,25 × 40 mm. Zabieg trwał 20 minut. Każda 

pacjentka miała wykonanych 12 zabiegów, z częstością 

3 zabiegi w tygodniu.

Nakłuwania wykonywano w następujących punktach: 

•  obustronnie – ST 36; SP 6; GB 34; BL 15,23,32; PC 6; 

LI 4,

•  jednostronnie – HT 7; GV 20; LR 2; CV 4.



Po wkłuciu igieł nie wykonywano nimi żadnych ma-

nipulacji do końca zabiegu.

Analizę statystyczną przeprowadzono przy użyciu 

programu Statistica firmy Statsoft.

Wyniki 

W analizowanej grupie oceniono stopień nasilenia 



objawów zespołu klimakterycznego wg skali Greene’a  

przed zabiegami i po zabiegach akupunktury. Przed 

74,2%

25,58%


6,98%

lęk przed terapią hormonalną

przeciwwskazania medyczne

przeciwwskazania medyczne – nowotwór piersi

przeciwwskazania medyczne – inne

18,60%


Ryc. 1. Przyczyny niestosowania terapii hormonalnej w leczeniu uderzeń gorąca w badanej grupie pacjentek

Przegl¥d menoPauzalny 4/2012

322


zabiegami  akupunktury  u  31  kobiet  (36%)  oceniono 

nasilenie objawów klimakterycznych za pomocą skali 

Greene’a na < 25 pkt, a u 55 kobiet (64%) stwierdzono 

mocne nasilenie zespołu klimakterycznego (≥ 25 pkt). 

Po zabiegach akupunktury nasilenie zespołu klimak-

terycznego < 25 pkt odnotowano u 57 kobiet (66,3%), 

natomiast nasilenie odpowiadające ≥ 25 pkt występo-

wało u 29 kobiet (33,7%) (tab. I). Uzyskane wyniki po-

twierdzają ok. 50-procentową skuteczność akupunktu-

ry w leczeniu uderzeń gorąca opisywaną przez innych 

autorów  [50,  57,  59].  Jednocześnie  należy  zauważyć 

obniżenie się średniej punktacji wg Greene’a w grupie 

≥ 25 pkt z 32,76 na 29 pkt. Świadczy to o korzystnym 

wpływie wykonywanych zabiegów akupunktury na 

inne objawy menopauzalne. 

Łączny  wskaźnik  uderzeń  gorąca  wynosił  przed 

zabiegami akupunktury 19,69 +3,99 i uległ obniżeniu 

o 47,5% do 10,34 +2,46 (ryc. 3.). Obniżenie wskaźnika 

o  47,5%  jest  potwierdzeniem  wcześniej  postawionej 

tezy o skuteczności zabiegów akupunktury. 

Żadna z pacjentek nie wpisała w kwestionariusz 

wystąpienia objawów ubocznych lub niepożądanych 

związanych  z  przeprowadzanymi  zabiegami.  Świadczy 

to o bardzo dużym bezpieczeństwie zabiegów akupunk-

tury, jeżeli stosowane są przez wykwalifikowaną kadrę 

medyczną.

Wnioski 

1.  Akupunktura jest skuteczna w leczeniu uderzeń gorą-

ca u kobiet w okresie menopauzy. 

2.  Akupunktura zmniejsza nasilenie pozostałych obja-

wów klimakterycznych u kobiet, poprawiając ich ja-

kość życia.

3.  Akupunktura jest procedurą zupełnie bezpieczną.

Piśmiennictwo

1.  Clinical challenges of perimenopause: consensus opinion of The North 

American Menopause Society. Menopause 2000; 1: 5-13. 

2. Pinkerton JV, Woodson SA. Okres menopauzalny. Ułatwić przejście. 

Medycyna po Dyplomie 2000; 2: 48-60.

3.  Shen  W,  Stearns  V.  Treatment  strategies  for  hot  flushes.  Expert  Opin 

Pharmacother 2009; 10: 1133-44.

4.  N. I. H. State-of-the-Science Panel. National Institutes of Health State-

of-the-Science Conference Statement: Management of Menopause-

Related Symptoms. Ann Intern Med 2005; 142: 1003-13. 

5.  Kronenberg F. Hot flashes: epidemiology and physiology. Ann N Y Acad 

Sci 1990; 592: 52-86. Discussion 123-33.

6.   Sobstyl M, Benarek M, Tkaczuk-Włach J, et al. Objawy naczynioruchowe 

w menopauzie – diagnostyka i leczenie. Przegl Menopauz 2011; 3: 254-9.

7.  North  American  Menopause  Society:  Treatment  of  menopause  asso-

ciated vasomotor symptoms: position statement of The North American 

Menopause Society. Menopause 2004; 11: 11-33.

8. Haines CJ, Xing SM, Park KH, et al. Prevalenceof menopausal 

symptoms  in  different  ethnic  groups  of  Asian  women  and 

responsiveness to therapy with three doses of conjugated estrogens/

medroxyprogesterone ace tate: The Pan-Asia menopause (PAM) study. 

Maturitas 2005; 52: 264-76.

9.  Freeman  EW,  Sherif  K.  Prevalence  of  hot  flushes  and  night  sweats 

around the world: a systematic review. Climacteric 2007; 10: 197-214.

10. Deecher DC, Dorries K. Understanding the pathophysiology of 

vasomotor  symptoms  (hot  flushes  and  night  sweats)  that  occur  in 

perimenopause, menopause, and postmenopause life stages. Arch 

Womens Ment Health 2007; 10: 247-57. 

11.  Freedman RR, Krell W. Reduced thermoregulatory null zone in post me no-

pausal women with hot flashes. Am J Obstet Gynecol 1999; 181: 66-70.

12.  Freedman RR, Woodward S, Mayes MM. Nonneural mediation of digital 

vasodilation  during  menopausal  hot  flushes.  Gynecol  Obstet  Invest 

1994; 38: 206-9.

13. Rekomendacje Zarządu Głównego PTG w sprawie stosowania terapii 

hormonalnej  wieku  menopauzalnego.  Problem  profilaktyki  HT  wieku 

menopauzalnego. Ginekologia po Dyplomie 2006; 19-20.

14. Baranowski B, Dębski R, Paszkowski T, et al. Rekomendacje Polskiego 

Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy dotyczące stosowania lokalnej 

terapii hormonalnej u kobiet w okresie menopauzy. Przegl Menopauz 

2011; 4: 263-6.

15. Pertyński T, Stetkiewicz T. Perimenopauza. W: Diagnostyka i terapia 

wieku menopauzalnego. Urban & Partner, Wrocław 2004; 313-22.

16.  Hullej S, Grady D, Bush T, et al. Randomised trial of estrogen plus pro-

gestin for secondary prevention of coronary heart disease in post me-

no pausal women. Heart and Estrogen/progestin Replacement Study 

(HERS) Research Group. JAMA 1998; 280: 605-13.

Tab. I. Ocena nasilenia zespołu klimakterycznego (wg skali Greene'a)

Skala 

Greena


Ocena przed zabiegami akupunktury

Ocena po zabiegach akupunktury

liczba kobiet

średnia punktacja

liczba kobiet

średnia punktacja



n

 %

 M



 SD

 n

 %

 M

 SD



< 25 pkt

 31


 36

 22,32


 1,22

 57


 66,3

 21


 1,54

≥ 25 pkt


 55

 64


 32,76

 4,20


 29

 33,7


 29

 2,68 


razem 

 86


 100

 86


 100

20

15



10

5

0



Ryc. 2. Wartość łącznego wskaźnika uderzeń gorąca przed i po 

zabiegach akupunktury

łączny wskaźnik uderzeń gorąca

przed zabiegami 

akupunktury

po zabiegach 

akupunktury

19,69


10,34

Przegl¥d menoPauzalny 4/2012

323


17.  Wassertheil-Smoller  S,  Hendrix  SL,  Limacher  M,  Women's  Health  Ini-

tiative. Effect of estrogen plus progestin on strokein postmenopausal 

women: the Women's Health Initiative:a randomized trial. JAMA 2003; 

289: 2673-84.

18.  Million Women Study Collaborators: Breast cancer and hormone-replace-

ment therapy in the Million Women Study. Lancet 2003; 362: 419-27.

19. Garnuszewski Z. Akupunktura we współczesnej medycynie. Tom 1. 

Amber 1996, Warszawa.

20. Lu GD, Needham J. Celestial Lancets: a History and Rationale of Acu-

puncture and Moxa. Cambridge University Press, 1980.

21.  Jonecko A, Stasieńko J, Jonecko U. Najdawniejsza historia akupunktury 

chińskiej. Wiad Lek 1981; 8: 705-9.

22. Kajdański E. Piewsze informacje o akupunkturze i przypieczkach w Eu-

ro pie. Wiad Lek 1987; 7: 495-501.

23.  Wolfson V. The Puzzle of Acupuncture. Am J of Chin Med 2003; 31: 983-90.

24. Molsberger AF, Mau J, Pawelec DB, Winkler J. Does acupuncture 

improve the orthopedic management of chronic low back pain – 

a randomized, blinded, controlled trial with 3 months follow up. Pain 

2002; 99: 579-87.

25. Wang SM, Kain ZN, White PF. Acupuncture analgesia: II. Clinical consi-

derations. Anesth Analg 2008; 106: 611-21.

26. Witt C, Brinkhaus B, Jena S, et al. Acupuncture in patients with osteo-

arthritis of the knee: a randomised trial. Lancet 2005; 366: 136-43.

27.  Qin  W,  Tian  J,  Bai  L,  et  al.  FMRI  connectivity  analysis  of  acupuncture 

effects on an amygdala-associated brain network. Mol Pain 2008; 4: 55.

28. Hui KK, Liu J, Marina O, et al. The integrated response of the human 

cerebro-cerebellar and limbic systems to acupuncture stimulation at ST 

36 as evidenced by fMRI. Neuroimage 2005; 27: 479-96.

29. Biella G, Sotgiu ML, Pellegata G, et al. Acupuncture produces central 

activations in pain regions. Neuroimage 2001; 14: 60-6.

30. Wang SM, Constable RT, Tokoglu FS, et al. Acupuncture-induced blood 

oxygenation level-dependent signals in awake and anesthetized volun-

teers: a pilot study. Anesth Analg 2007; 105: 499-506.

31.  Hui KK, Liu J, Makris N, et al. Acupuncture modulates the limbic system 

and subcortical gray structures of the human brain: evidence from fMRI 

studies in normal subjects. Hum Brain Mapp 2000; 9: 13-25.

32.  Cho ZH, Chung SC, Jones JP, et al. New findings of the correlation be-

tween acupoints and corresponding brain cortices using functional MRI. 

Proc Natl Acad Sci U S A 1998; 95: 2670-3.

33.  Fang  J,  Jin  Z,  Wang  Y,  et  al.  The  salient  characteristics  of  the  central 

effects of acupuncture needling: limbic-paralimbic-neocortical network 

modulation. Hum Brain Mapp 2009; 30: 1196-206.

34.  Wu MT, Sheen JM, Chuang KH, et al. Neuronal specificity of acupuncture 

response: a fMRI study with electroacupuncture. Neuroimage 2002; 16: 

1028-37.

35.  Knardahl S, Elam M, Olausson B, et al. Sympathetic nerve activity after 

acupuncture in humans. Pain 1998; 75: 19-25.

36. Loaiza  L,  Yamaguchi  S,  Ito  M,  et  al.  Electro-acupuncture  stimulation 

to  muscle  afferents  inanesthetized  rats  modulates  the  blood  flow  to 

the knee joint through autonomic reflexes and nitric oxide. Autonomic 

Neuroscience 2002; 97: 103-9. 

37.  Wang J, Kuo T, Yang C. An alternative method to enhance vagal acti vities 

and suppress sympathetic activities in humans. Autonomic Neuro science 

2002; 100: 90-5.

38.  Kotani N, Hashimoto H, SatoY, et al. Preoperative intradermal acupun-

ture reduces postoperative pain, nausea and vomiting, analgesic 



requirement, and sympathoadrenal responses. Anesthesiology 2001; 

95: 349-56.

39. Sato  A,  Sato  Y,  Suzuki  A,  et  al.  Reflexmodulation  of  catecholamine 

secretion and adrenal sympathetic nerve activity by acupuncture-like 

stimulation in anesthetized rat. Jap J Physiol 1996; 46: 411-21. 

40. Carlsson C. Acupuncture mechanisms for clinically relevant long-term 

effects  –  reconsideration  and  a  hypothesis.  Acupuncture  in  Medicine 

2002; 20: 82-99.

41.  Pak S, Na C, Kirn J, et al. The effect of acupuncture on uterine contraction 

induced by oxytocin. Am J Chin Med 2000; 28: 35-40.

42. Andersson S, Lundeberg T. Acupuncture – from empiricism to science 

functional  background  to  acupuncture  effects  in  pain  and  disease. 

Medical Hypotheses 1995; 45: 271-81.

43.  Cheng R, Pomeranz B. Monoaminergic mechanismof electroacupuncture 

analgesia. Brain Research 1981; 215: 77-92.

44. Goodnick P, Breakstone K, Wen X, et al. Acupuncture and neuropathy. 

Am J Psychiat 2000; 157: 1342-3.

45. Son Y, Park H, Kwon O, et al. Antipyretic effects of acupuncture on the li- 

popolysaccharide-induced fever and expression of interleukin-6 and 

interleukin-1β mRNAs in the hypothalamus of rats. Neuroscience Letters 

2002; 319: 45-8.

46. Xu Z, Wu G, Cao X. Effect of electroacupuncture on the expression of 

interlukin-1β mRNA after transient focal cerebral ischemia. Acupuncture 

and Electro-Therapeutics Research 2002; 27: 29-35.

47.  Langevin  H,  Churchill  D,  Wu  J,  et  al.  Evidence  of  connective  tissue 

involvement in acupuncture. FASEB J 2002; 16: 872-4.

48. Han J. Acupuncture and endorphins. Neuroscience Letters 2004; 361: 

258-61.


49. Yano T, Kato B, Fukuda F, et al. Alterations in the function of cerebral 

dopaminergic and serotonergic systems following electroacupuncture 

and moxibustion applications: possible 8 Evidence-Based Complemen-

tary and Alternative Medicine correlates with their antistress and 

psychosomatic actions. Neurochem Res 2004; 29: 283-93.

50. Wyon  Y,  Lindgren  R,  Lundeberg  T,  et  al.  Effects  of  acupuncture  on  cli-

macteric vasomotor symptoms, quality of life and urinary excretion of 

neuropeptides among postmenopausal women. Menopause 1995; 2: 3-12.

51.  Sato A, Sato Y, Shimura M, et al. Calcitonin gene-related peptide pro-

duces skeletal muscle vasodilation following antidromic stimulation of 

unmyelinated afferents in the dorsal root in rats. Neuroscience Letters 

2000; 283: 137-40.

52.  NIH consensus conference. Acupuncture. JAMA 1998; 280: 1518-24.

53. White A, Hayhoe S, Hart A, et al. Volunteers from BMAS and AACP: 

Survey of adverse events following acupuncture (SAFA): a prospective 

study of 32,000 consultations. Acupunct Med 2001; 19: 84-92.

54. Ernst G, Strzyz H, Hagmeister H. Incidence of adverse effects during acu-

puncture therapy-a multicentre survey. Complement Ther Med 2003;  

11: 93-7.

55.  White A. A cumulative review of the range and incidence of significant 

adverse events associated with acupuncture. Acupunct Med 2004;  

22: 122-33.

56. Hui K, O.Marina O, Liu J, et al. Acupuncture, the limbic system, and the 

anticorrelated networks of the brain. Autonomic Neuroscience 2010; 

157: 81-90.

57.  Nedstrand E, Wijma K, Wyon Y, et al. Vasomotor symptoms decrease 

in women with breast cancer randomized to treatment with applied 

relaxation or electroacupuncture:  a preliminary study. Climacteric 2005; 

8: 243-50.

58.  Nir Y, Huang M, Schnyer R, et al. Acupuncture for postmenopausal hot 

flashes. Maturitas 2007; 56: 383-95.

59.  Fresk J, S. Carlhäll, Källström A, et al. Long-term follow-up of acupuncture 

and  hormone  therapy  on  hot  flushes  in  women  with  breast  cancer: 

a pros pective, randomized, controlled multicenter trial. Climacteric 2008; 

11: 166-74.

60. Nedrow A, Miller J, Walker M, et al. Complementary and alternative 

therapies for the management of menopause-related symptoms. Arch 

Intern Med 2006; 166: 1453-65.

61. Cheema D, Coomarasamy A, El-Toukhy T. Non-hormonal therapy of 

post-menopausal vasomotor symptoms: a structured evidence-based 

review. Arch Gynecol Obstet 2007; 276: 463-9.

62.  Wyon Y, Wijma K, Nedstrand E, Hammar M. A comparison of acu punc-

ture and oral estradiol treatment of vasomotor symptoms in post me-

nopausal women. Climacteric 2004; 7: 153-64.

63.  Vincent A, Barton DL, Mandrekar JN, et al. Acupuncture for hot flashes: 

a randomized, sham-controlled clinical study. Menopause 2007; 14: 45-52.

64. Huang MI, Nir Y, Chen B, et al. A randomized controlled pilot study of 

acupuncture for postmenopausal hot flashes: effect on nocturnal hot 

flashes and sleep quality. Fertil Steril 2006; 86: 700-10.

65. Deng G, Vickers A, Yeung S, Cassileth B. Randomized, controlled trial of 

acupuncture for the treatment of hot flushes inbreast cancer patients.  

J Clin Oncol 2007; 25: 5584-90.

66. Borud EK, Alraek T, White A, et al. The effect of TCM acupuncture on 

hot  flushes  among  menopausal  women  (ACUFLASH)  study:  A  study 

protocol of an ongoing multi-centre randomised controlled clinical trial. 

BMC Complement Altern Med 2007; 7: 6.

67. Stearns  V,  Bebe  K,  Iyengar  K,  et  al.  Paroxetine  controlled  release  in  

the treatment of menopausal hot flashes: a randomized controlled trial. 



JAMA 2003; 289: 2827-34.

Yüklə 0,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin