Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETIOLOGIYA VA PATOGENEZ
Epilepsiya asosida hamisha bosh miya faoliyatidagi o‘zgarishlar yotadi. Epilepsiya bilan kasallangan bemorlarni nevrologik o‘rganish, barcha klinik kasallanishni o‘rganish, rentgenologik, elektroentsefalografik izlanishlar, nihoyat patologik ma‘lumotlar miyaning epilepsiya vaqtida shikastlanish holatlarini aniqlashga yordam beradi. Ko‘pgina bolalarda bosh suyagi jarohatlangan bo‘ladi, infektsiya oladi, miyaning shikastlanishiga olib keladigan boshqa holatlar yuz beradi, ammo hamisha epilepsiyaga olib kelavermaydi. Ko‘pincha bolalardagi asab sistemasi zararli hodisalarni yaxshi kechiradi, u to‘liq sog‘lom holatda qoladi. Etiologiya kasalligi – aktual, ammo to‘liq o‘rganilmagan muommalardan biri. Afsuski, hozirgi paytda bolalardagi tutqanoq va epilepsiya sabablari ko‘pgina, epilepsiya kategoriyasiga kirmaydigan, ma‘lum bo‘lmagan etiologik kassaliklar mavjudligi uchun aniqlanib etmadi. Ilmiy VOZ guruhi o‘zining dokladida Lennoks 158 ta‘kidlaydiki, avloddan-avlodga o‘tishi epilepsiya uchun ko‘proq tegishlidir. Lennoks ta‘rifiga kasalning qarindosh-urug‘lar o‘rtasida epilepsiya chastotasi 1,8 %, gendan o‘tish esa 3,6 %. Lennoksning fikricha, ko‘pgina kasallarda mavjud bo‘lgan faktor genetik, avloddan-avlodga o‘tganlik oqibatidir. Penfild va Erikson ham shunday fikrda qolgan. Konrad aniqlashicha epilepsiya bilan 6-8 % bola, 4 % aka-ukalar va singillar va 1-2 % jiyanlar o‘rtasida bo‘ladi. Alkogoli avloddan-avlodga o‘tish hollari etarli o‘rganilmagan. Ba‘zi olimlar oilaviy anamnezda birinchi o‘ringa alkogolizm qo‘yadi. Ayniqsa, bayram va dam olish kunlari spirtli ichimliklari iste‘mol qilish ko‘p bo‘ladi. Shuning uchun ―yakshanba bolalari ― termini mavjud. Epilepsiya asosida miyaga zararli ta‘sir ko‘rsatilishi kasallik o‘zgarishiga olib keladi. Buning zarari organizmda prenatal rivojlanish davrida, tug‘ilish va keyingi bosqichlarda davom etadi. Epilepsiya patogenezida kongenital kasallanish avvalari sifilisdan ekanligini katta ahamiyat kasb etdi. Hozirgi paytda bunda kongenital toksoplazmaning roli aniqlandi. Miyaning tuzilish paytidagi jarohatlanishi epilepsiyaning paydo bo‘lishining bir sababidir. Postnatal davrda epilepsiya ko‘plab va rang-barang faktorlarini keltirib chiqaradi: miya infektsiyasi, bosh chanog‘i jarohatlanishi. Zararlanish qatoriga hozirgi paytda revmatizmni ham qo‘shmoqdalar. Ko‘pgina hollarda kasallik paydo bo‘lishini ikki va undan ortiq patogen faktorlarning uyg‘unlashuvi va bolaga ta‘sir qilishi bilan bog‘liqdir. Patogenez epilepsiyaning o‘rganishda ko‘pgina mualliflar anatomik ma‘lumotlarga etakchi o‘rin berdilar. Epileptik huruj miyada tomirlarning buzilishi, tomirlardagi spazm tufayli hosil bo‘lishidan, deb tushuniladi. Epilepsiya bilan kasallangan bemorlarda modda almashinuvi buzilishi aniqlangan. Epileptik huruj alkoloz holatda bo‘lganidan ham ko‘rinadi. Murakkab epilepsiya patogenezi tushunarliroq bo‘lmoqda, agarda masala I. P. Pavlovning reflektor teoriyasi bo‘yicha olib ko‘riladigan bo‘lsa, I. P. 159 Pavlovning fikricha, epileptogen o‘chog‘i hayajonlanish favqulodda uchlanish, birdan ko‘tarilib ketish, davomiylik bilan xarakterlanadi. Kreyndlerning fikriga ko‘ra, epileptik kasallik uch faktordan iborat. Albatta, ko‘pgina holatlarda bunday faktorlarni aniq ajrata olmaymiz. Qo‘shimcha faktorlarga lixoradik ahvol, charchash, qayg‘urish, menstrual davr, uyqu, ba‘zi medikamentlar, masalan, kamfora, kardiadol, alkogol, piramidon strixnining va hk. Shunday qilib, epilepsiya butun organizmning faoliyatida rang-barang buzilish sodir bo‘lishidan paydo bo‘ladi. Ta‘kidlash kerakki, bunday kasallikni davolashda terapevtik davolash samara beradi, u organizmning barcha f‘zolari faoliyatiga ta‘sir qiladi. Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|