Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Depersonalizasiya (о‗z ongining buzilishi) quyidagi simptomlarda 
kо‗rinadi: 
1. ―Men‖ ning о‗zgarishi, transformasiyaning о‗ziga xos sezilishi, kо‗proq 
negativ, о‗z shaxsiyati, jinni bо‗lib qolishdan qо‗rqish, о‗zini keraksiz bо‗lib 
qolishidan kо‗rqish, hayot ma‘nosining yо‗qligi va xoxishning yо‗qolganligi. Bu 
holatlar affektiv buzilishlar va ba‘zi nevrozlarga xosdir. 
2. ―Men‖ning maydalanishi, shizofreniya va dissosiativ buzilishlar uchun 
tipik, о‗zida ikki yoki kо‗proq shaxsiyatlarning mujassamlanishi, ularning har biri 
о‗zining niyati va xohishi mavjud. 
3. Shaxsiy tana sxemasini о‗zgartirish (autometamorfopsiya), oyoq-qо‗llar 
uzunligini anomal qabul qilish, qо‗l-oyoqlarni uzaytirish yoki qisqartirish, yuz, 
bosh, tana, qо‗l-oyoq formasini о‗zgartirish. Mazkur holatlar organik buzilishlarda 
yoki xolinolitikli intoksikasiya da kuzatilishi mumkin. 
Derealizasiya quyidagi о‗zgarishlarda kо‗rinadi: 
1. Rangda, masalan, depressiyada olam kul rang yoki kо‗k ranglar 
aralashgan bо‗lib kо‗rinishi mumkin, bular rassom ijodida yaqqol seziladi, 
masalan, E.Munk, u depressiya davrida kо‗proq qora, kо‗k va yashil ranglardan 
foydalangan. Yorqin ranglardan foydalanish, kо‗proq maniakal holatdagi 
Bemorlarda kuzatiladi, ular atropin singari preparatlarni qabul qilgan bо‗ladi. Qizil 
va sariq ranglarni yoki yong‗inni qо‗llash, g‗ira-shira epileptik holatlarga tipikdir. 
2. Forma va о‗lchamda: atrofdagilar kattalashishi yoki kichrayishi (―Alisa 
g‗aroyibotlar olamida sindromi‖da makropsiya yoki mikropsiya), yaqinlashishi 
yoki uzoqlashishi, doimo transformirlanishi (metamorfopsiya) mumkin. Bemor 
о‗ng tarafni chapdek, yoki teskarisiga qabul qilishi mumkin (―Alisa kо‗zgular 

---

32 
olamida sindromi‖). Holatning bu turi psixofaol vositalar bilan intoksikasiya da 
xarakterli bо‗lib, bosh miya organik shikastlanishiga xosdir. 
3. Sur'at va vaqtda: atrof tez о‗zgaruvchan, huddi kinodagi kadr singari 
(―kinematograf sindromi‖ maniakal holatlarda yoki psixostimulyatorlar bilan 
intoksikasiyada) yoki, teskarisiga, chо‗zilgandek kо‗rinishi (depressiyada yoki 
psixodelerik narkotik vositalar bilan intoksikasiyada) sezilishi mumkin. Ba‘zi bir 
holatlar, oylar tez о‗tib ketayotgandek, boshqasida – tunlar uzayib ketgandek 
kо‗rinadi. Bemorlar, bir xil qaytariluvchi syujetlarni kо‗rayotganligini sezadilar. 
Hamma qayd etilgan xislar, emosionallik bilan bog‗liqdir, masalan, yaxshi 
kayfiyatda vaqt tez о‗tayotgandek, yomonda esa – sekindek tuyuladi. 
Psixosensor buzilishlarga, ba‘zi bir holatlar ham, epilepsiyaga xos bо‗lgan 
holatlar kiradi – “avval kо„rgan” (fr. “deja vu”); “avval eshitgan” (fr. “deja