Psixologiyanın mövzusu və vəzifələri

Təxəyyül haqqında anlayış

Təəxyyül insan psixikasının ən alı duyğu vasitəsidir. Yəni insan təxəyyül vasitəsi ilə gördüyü və ya görməyini hər hansı bir hadisənin, əşyanın və ya obrazın sürətini beynində yarada bilir. Məhs mücərrəd məfkumlarda təxəyyüllə daxil olması heç də təsadüfü deyil. Təxəyyülün digər adı isə fantasiya deyilir. Təxəyyül yaradıcılıq psixikasında mühüm yer tutur. Yəni rəssam heç vaxt görmədiyi bir insanı, heyvanı, əşyanı və hadisəni öz rəsm əsərində çəkir. Ssenarist və yaxud yazıcı hər bir obraza xarakter verərək onların hərəkətlərini yazır. Rejissor təxəyyülünnə əsaslanaraq psixo-fiziki hərəkətlərin düzgün mizanını verə bilir. Aktyor öz təxəyyülndən bəhrələnərəq yaratdıcı rolla görə diksiyanının tələfüzünü, yerişini, baxışını təyin edə bilir. Ancaq elə hallarda baş verir ki, aktyor və ya rejissor düzgün mizan və danışıqdan ritorikasında istifadə etmir. Bu isə həmin şəxslərin dayaz təxəyyüllə malik olmasında irəli gəlir. Dayaz təxəyyülün digər bir səbəbi isə insanın dünya görüşünün və təhsilinin çox cuzi olmasından irəli gəlir. Bəzən elə şəxslərdə var ki, onların heç təhsili yoxdur, ömrü boyu bir dənədə olsun bədii kitab oxumayıb, tamaşaya getməyib. Elə insanları həyat yetişdirir. Yəni ətrafı mühüti müşahidəsindən bəhrələnir. Nəzərə alsaq ki, həyatımızda tanıdığımız insanları bir çoxsunda təhsil və bədii ədəbiyyat oxuması var amma bir çox suallara cavabları yoxdur çünki o insanları oxuyuqlarını və ətrafı dərk etməyiblər. Dərk etmə prossesi isə bəzən bir gün və ya illər apara bilər. Təxəyyüldə olan mücürrəd olsada onun maddiyə çevirməkdə olur. Rejissor hər hansı bir filmi çəkməzdən əvvəl bu mürəccəddir çünki onun beynindədir. Amma film çəkiləndən sonra o artıq maddiyə çevrilir. Təxəyyüldən istifadə edərək psixoterapevtlər insanı müalicədə edə bilirlər. Təxəyyül psixi və feoloji prosesdir. Çünki beyin təxəyyül işə düşən zaman fealiyyət göstərir. Təxəyyül beyin fealiyyətin ilə əlaqədar olsada yazıçı, rejissor təxəyyülünü maddiləşdirdikdən sonra tapdığı rahatlıq insan orqanızmının digər orqanlarına da təsir edir. Alimdədə və yazıcıdada təxəyyül var. Yəni alim bir mövzu haqqında kitab yazır. O həmin mövzu haqqında kitab yazanda dəlil sübutlardan isitfadə edir. Yazıçı isə yox. Təxəyyül yalnız insana məxsusdur.

9.