Dunyo aholisining keksayishi ro‘y bermoqda, ya’ni
rivojlangan
davlatlarda keksa insonlar soni ortib bormoqda. Aholi keksayishi-
ning sabablaridan biri tug'ilishning kamayishi,
salomatlikning
yaxshilanishi, kichik va katta yoshdagilarda o‘lim sonining ka
mayishi, hayotning individual davomiyligining ortishidir. Bron-
za davrida hayotning o‘rtacha davomiyligi 18—20
yil bolsa, o‘rta
asrlarda 35 yil, XIX asrda 44 yil bolsa, XX asrda 68-72
yilni
tashkil etadi.
Aholining keksayishi fenomeni iqtisodiy, tibbiy, huquqiy, si-
yosiy va boshqa muammolarni tug‘diradi.
Saylovchilar va tovar
iste’molchilarining ko‘pchilik qismi keksalar bolganligi uchun
barcha tizimlarni qayta ko'rib chiqishni talab qiladi.
Rivojlangan
Yevropa va Amerika mamlakatlarida ham keksalar muammolar-
ini hal qilish borgan sayin qiyinlashib bormoqda (hatto uni «se-
kin ta’sir
qiladigan demograflk bomba, deb atashmoqda)1. Ay
rim mamlakatlarda nafaqa yoshini qayta ko‘rib chiqish masalasi
qo‘yilgan (masalan, Buyuk Britaniyada 2010-yildan keyin ayollar
uchun nafaqa yoshi 65 yosh deb belgilab qo‘yildi).
Gerontopsixologiya — yosh psixologiyasining
bolim i bolib,
keksalik muammolarini o‘rganuvchi psixologiya tarm ogl sifatida
so'nggi vaqtlarda ko‘p tadqiqotchilar e’tiborini o‘ziga tortmoqda.
Qariyalarda bilish jarayonlaridagi farqlar bo‘yicha o‘tkazilgan
tadqiqotlarga ko‘ra, xotirani tekshirishda standart topshiriqlarni ba-
jarishda 30 yoshli va 70 yoshli kishilar turli tezlikda bajaradi. Sod-
da kognitiv topshiriqlar, ya’ni turli predmetlarni kattaligi bo'yicha
xotirada taqqoslashda qariyalarga yoshlarga qaraganda 50% ko‘p
vaqt talab etilgan. Topshiriq murakkablashtirilganda yoshlarga qar
aganda qariyalarga 2 barobar ko‘p vaqt talab etilgan (Baltes, 1993).
Qariyalarda kognitiv jarayonlar o‘zgarishiga baglshlangan tad-
qiqotlarda operatsiyalarning bajarish tezligini yo'qotishni kom-
pensatsiya qilish mumkin. 1985-yilda S.
Salthouse tomonidan
o‘tkazilgan tadqiqotlarda qari mashinistkalar yoshlardan qolish-
Dostları ilə paylaş: 
