Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya

Kuzatish 
— psixik xususiyatlarni uzoq vaqt davomida, reja- 
li, biror maqsad asosida o‘rganish. Kuzatish — universal metod 
bo‘lib, turli vaziyatlarda ishlatiladi. Ilmiy kuzatish hayotiy (il­
miy bo‘lmagan) kuzatishdan tubdan farq qiladi. Hayotiy kuza­
tish — kundalik hayotda, rejasiz amalga oshirilib, turli tasodif-
22

---

larga bog‘liq bo‘ladi. Kuzatish ilmiy bo‘lishi shu bilan bir qatorda 
psixologik-pedagogik kuzatish bolishi uchun bir qancha talablar- 
ga amal qilishi lozim:
Asosiy m etodlar
K uzatish
Psixologik holatlarning sabablari- 
ni ilm iy tarzda tushuntirib beruv- 
chi tadqiqot metodi.
Eksperim ent
Psixologik ma’lumotlarni aniqlash- 
ga qaratilgan sharoitlarni yaratish 
maqsadida tadqiqotchining tekshiri- 
luvchi faoliyatlariga faol aralashuvi
Hayotiy 
kuzatish 
m a’lum otlarini 
qayd etish bi- 
langina chek- 
lanib, tasodifiy 
xarakterga ega.
Ilm iy kuzatish 
m a’lum otlarni 
qayd qilishdan 
ularning ichki 
m ohiyatini 
tushuntirib be- 
rishga o‘tish, 
uning zaruriy 
sharti — aniq 
reja va nati- 
jalarni maxsus 
kundalik yoki 
bayonnoma- 
larda qayd 
etishdir.
Laboratoriya 
eksperim enti m ax­
sus yaratilgan sha- 
roitlarda, maxsus 
(apparaturalar) 
asbob uskuna- 
lar yordam ida 
o ‘tkaziladi. 
Tekshiriluvchi 
xatti-harakatlari 
ko‘rsatm a orqali 
belgilanadi.
Tabiiy 
eksperiment 
oddiy hayotiy 
sharoitlarda 
o ‘tkazilib, turli 
yosh davr­
larida bilish 
im koniyatla- 
rini o ‘rganish 
uchun 
qo‘llaniladi.
Psixologik-pedagogik eksperim ent
Aniqlov-
chi
Shakl-
lanti-
ruvchi
Nazorat
Yordamchi m etodlar
Faoliyat m ahsulini tahlil qilish 
Tarjim ai hoi m etodi
Sotsiometriya
A nketa
Suhbat
Egizaklar m etodi 
Test