Budjet taqchilligi – bu davlat budjeti xarajatlarining uning daromadlaridan ortiqchaligidir .
Budjet taqchilligining aniqlanishi:
taqchillikning mutloq miqdorida.
taqchillikning YAIM miqdoriga nisbiy o`lchamida.
Davlatning iqtisodiy siyosatidagi o`zgarishlar.
Iqtisodiy inqirozlar.
Millliy va jahon bozori konyukturalaridagi davriy tebranishlar.
Davlatning jamiyat hayotidagi ro`lining o`sib borishi, uning iqtisodiy va ijtimoiy vazifalari kengayishi.
Budjet taqchilligi sabablari: 1
Budjet taqchilligini qoplash (moliyalashtirish) manbalari: 2.Soliq tizimi va uning vazifalari.
Soliq - bu davlatning o`z vazifalarini amalga oshirish uchun zarur bo`lgan moliyaviy manbalarni shakllantirish maqsadida jismoniy va huquqiy shaxslardan budjetga majburiy to`lovlarni undirish shakli.
Fiskalvazifasi. Davlatxarajatlarimoliyalashtirish.
Ijtimoiyvazifasi. Ijtimoiytanglikniyumshatish.
Tartibgasolishvazifasi. Iqtisodiyotnitartibgasolish.
Soliq stavkasining pasayish dinamikasi(%). Naflilik tamoyili - turli shaxslardan ularning soliqlar hisobiga moliyalashtiriladigan dasturlardan foydalanish darajasiga qarab turlicha soliq undirilishi kerakligini bildiradi.
To`lovga layoqatlilik tamoyili - soliq miqdori soliq to`lovchining boyligi va daromadlari darajasiga mos kelishi zarur .