Pul va uning iqtisodiyotdagi ro’li Mundarija: Kirish 3

III Bob Pul inflyatsiyasining sabablari asosi.
Davlat krediti deyilganda, bir narsaga e`tibor berish kerakki, davlat unda qarz beruvchi (kreditor) sifatida emas, balki qarz oluvchi sifatida qatnashadi. Qarz beruvchi vazifasini aholi, firma (korxona) va tashkilotlar o`taydi. Davlat qarzni turli shaklda, eng avval davlat zayomlari (zayom - ruscha qarz demakdir) shaklida oladi. Zayom davlatning qarzdorlik guvohnomasi bo`lib, u qarzni vaqti kelganda qaytarib berish va foiz to`lashni kafolatlaydi. Zayomlarni markaziy va mahalliy hokimiyatlar chiqaradi. Zayomlar qarz haqi to`lash jihatidan foiz to`lanadigan va ba`zan foizsiz ham bo`ladi.
Kredit munosabatlarida davlat faqat qarzdor vazifasini o`tamay, qarz beruvchi rolini ham bajaradi. Davlat o`z mablag`lari hisobiga bankda qarz fondini tashkil qiladi, xazinadan ham qarz beradi. Xazina qarzi davlat byudjetidan korxona, firma va tashkilotlarga ularni moliyaviy sanatsiya qilish (sog`lomlashtirish) uchun sarflanadi. Mazkur qarz ham ma`lum muddatga, qaytarib berish va foiz to`lash sharti bilan beriladi. Ammo foiz g`oyat imtiyozli bo`ladi va daromad olishni ko`zlamaydi.
3.1 Kredit tashkilotlari pul va kapital bozorining faol ishtirokchilari sifatida
Xalqaro kredit – ssuda (qarz) kapitalining xalqaro miqyosdagi harakati bo`lib, bu harakat tovar va valyuta ko`rinishidagi mablag`larni qaytarib berishlik, muddatlilik va haq to`lashlik asosida berish bilan bog`liq.
Xalqaro kredit munosabatlarida qatnashuvchi sub`ektlar bo`lib tijorat banklari, markaziy banklar, davlat organlari, hukumatlar, yirik korporatsiyalar hamda xalqaro va mintaqaviy moliya-kredit tashkilotlari hisoblanadilar. Xalqaro kredit munosabatlarining ishtirokchilari sifatida, ikkinchi tomondan, odatda, xorijiy mamlakatlar firma va kompaniyalari, xususiy banklar hamda xalqaro tashkilotlar (Xalqaro valyuta fondi, Jahon tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo rivojlanish banki va boshqalar) qatnashadilar.
Yana shuni ham alohida ta`kidlab o`tish lozimki, respublikamiz oliy o`quv yurtlarida to`lov-kontrakt asosida o`qiyotgan talabalarga O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 26 iyuldagi 318-sonli qarori bilan ta`lim kreditlari berish boshlandi.
Ta`lim kreditlari tijorat banklari tomonidan oliy ta`lim muassasalarining kunduzgi bo`limlariga to`lov-kontrakt asosida qabul qilingan O`zbekiston Respublikasi fuqarosi bo`lgan talabalarning o`qishi uchun talabalarning o`zlariga, ularning ota-onalariga yoki vasiylariga beriladi.