or - Kamida bitta shart rost bo’lsa ham rost qiymat qaytaradi.
not - Shart qiymatini teskarisiga o’zgartiradi, ya’ni rost bo’lsa yolg’on, yolg’on bo’lsa rost
bo’ladi.
a = 5 print (a>3 and a<10) print (a>3 or a<4) print (not(a>3 and a<10))
True True False
Agar bir vaqtning o’zida bir emas, balki bir nechta shartlarni tekshirmoqchi bo’lsak, mantiq operatorlari (and, or) juda qo’l keladi. Bunda 2 xil shartdan kamida bittasi bajarilishi, yoki ikkalasi ham bajarilishini tekshirib ko’rsak bo’ladi. Masalan, hozir uchta sonni olib o’zaro taqqoslaymiz. Bunda bir son qolgan ikkalasidan ham kattaligini yoki kamida bittasidan kattaligini tekshiramiz:
a = 10 b = 15 c = 20 if a>b and b>c: print("Ikkalasidan ham katta") elif b>a or b>c: print("Kamida bittasidan katta")
Pythonda Shart operatorlari
Pythonda shart operatorlari shartni tekshirish uchun ishlatiladi. Pythonda shart operatorini bir necha xil ko`rinishi mavjud:
if (mantiqiy ifoda):- shart operatorining bu ko`rinishi mantiqiy ifoda rost bo`lgan holda qandaydir kod bajarilishi uchun ishlatiladi.
if (mantiqiy ifoda):…else-shart operatorining bu ko`rinishida mantiqiy ifoda rost bo`lsa, birinchi ifodalar bloki bajariladi(bu blok “if-blok” deb nomlanadi), aks holda keyingi ifodalar bloki bajariladi(bu blok “else-blok” deb nomlanadi).
if (mantiqiy ifoda):…elif(mantiqiy ifoda):…else- shart operatorining bu ko`rinishida oldingi shart yolg`on bo`lganda keyingi shart tekshiriladi. Bu ifoda o`zida ikkita bir-biriga bog`liq bo`lgan if else-if else ifodani bir ifodada if elif else saqlaydi. Bu dasturni o`qishni osonlashtiradi.
Demak endi bu holatlarning barchasini misollar yordamida ko’rib chiqamiz.
IF
if kalit so’zi biror shartning bajarilishi yoki bajarilmasligini tekshiradi. Masalan, bir qiymat ikinchisidan kattaligi yoki ular o’zaro teng emasligi va hokazo kabi shartlarni tekshirish mumkin. Hozir oddiy misol qilib a sonni b sonidan katta ekanlgini tekshirib ko’ramiz. Agar shart bajarilsa, “HA” degan yozuv ekranga chiqsin:
