Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

r
\ \ \ \ \
b
a
3 5.2-rasm
Fotodiodning tuzilishi 
(a)
va ishlatish sxemasi (/>):
/—yarim o'tkazgichli elektron o'tkazuvchanlik maydoni; 
2—
yarim yaltiroq Om 
kontakti; 
3—
elektron-teshik o'tish; 
4—
yarim o'tkazgichning teshik elektr 
o'tkazuvchanlik maydoni; 5— Omli kontakt.
Elektron-teshik o'tishi teskari qarshiligining yorugMik ta'sirida 
o'zgarishi xususiyatini ishlatadigan asbob fotodiod deyiladi.
Fotodiodlarning sezgirligi juda yuqori boMganligi uchun, ularni 
hisoblash va o'lchov texnikasi avtomatikasi qurilmalarida ishlatishga 
imkon beradi. Fotodiodlar FD deb belgilanadi.
4-bob.
ELEKTRON TO‘G‘RILAGICHLAR VA STABILIZATORLAR
4.1. To‘g‘rilagichlar haqida umumiy tushunchalar
T o ‘g ‘r ila g ic h la r d eb , 
o ‘zgaruvchan tokni o ‘zgar- 
mas tokga yoki bir yo‘na- 
lishdagi puls tokiga aylantirib 
beradigan qurilmalarga ay- 
tiladi.
1,2,4
Bu ay lan tirish lar k o ‘p 
paytlarda ventillar orqali amalga 
oshiriladi. To‘g‘rilagichlaming 
sifatli tavsiflari ko ‘pincha 
ventillaming volt-amper tav- 
sifidan iborat boMadi.
v,
T~ 
»
4.1.I-rasm.
Mukammal (/), ion 
(2), yarim o'tkazgichli (i) va 
vakuumli ventillarning (4) volt- 
amper tavsiflari
130
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

O 'ZRaruvrhan
tok
4.1.2-rasm.
To'g'rilagich uskunasining tarkibiy sxemasi.
4.2. Bir fazali va uch fazali to‘g‘rilagichlar shakli, 
ularaing ishlash jarayoni
Fazalarning soni bo'yicha bir fazali va ko‘p fazali to ‘g‘ri- 
lagichlar mavjud. Bir fazali ko'prikii to ‘g‘rilagichlar sxemasi 4.2.1- 
rasmda ko'rsatilgan.
T o ‘g ‘rilangan kuchlanishning o'rtacha qiymati 
Uo ~
0 , 9 ' 
U2
bilan o‘lchanadi.
4.2 l-rasm.
To g'rilagichning ko priksimon sxemasi 
131
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Agar ventillarning ichki qarshiligini hisobga olsak:
Ua
=
0,9
£/2
K
2 ^ v + 
Rn
'
M i s o l .
K o‘priksim on sxemasi bilan yig‘ilgan to g rilagichda 
UQ =
250 v ga teng to ‘g‘rilangan kuchlanishni otish kerak, bunda 
l. =
a.
Ventillarni tanlab olib va ventillardagi kuchlanishning pasa- 
yishini nazarga olmay, transformatorning ikkilamchi kuchlanishini 
hisoblash kerak.
Yechish.
K o‘priksimon sxemasida: 
U
= 1,57 
U .
Unda: